Οι παραδειγματικοί

Η ξυπόλυτη σημαιοφόρος της Αθήνας, η σύλληψη Βαξεβάνη και η λίστα Λαγκάρντ, το μήνυμα Παπούλια και αυτό των εννέα Μητροπολιτών, οι «μαύρες φανέλες» που τιμούν το «Όχι», χαιρετώντας φασιστικά, ο άγνωστος ήρωας, ο ταγματάρχης Δημήτρης Κασλάς και το ύψωμα 731, και τέλος τα νέα μέτρα. Απ’ όλες τις ειδήσεις ποια είναι η πρώτη, η δεύτερη και η τρίτη; Ποια η ιεράρχηση της σπουδαιότητάς τους; Πρώτη κατά την άποψή μου είναι τα νέα μέτρα και το μέλλον που παρέλασε, χθες, ξυπόλυτο, κουβαλώντας στις εφηβικές του πλάτες την Ελλάδα. Είναι ο «λαός» που υφίσταται το μαρτύριο της σύγχρονης αγριότητας της ανεργίας και της εξαθλίωσης, της αβεβαιότητας του αύριο, που μοιάζει κενό κι αβίωτο. Είναι, ομοίως, ο «λαός» ως γενίκευση μέσα στην οποία χάνονται οι ήρωες, τα παθιασμένα πρόσωπα, που αλλάζουν τον ρου της ιστορίας, όπως ο αδικημένος και διωγμένος ταγματάρχης του 731 υψώματος στα αλβανικά βουνά, ο θρυλικός Δημήτρης Κασλάς, αυτός που αναγκάσθηκε να αρνηθεί την ηρωική ιστορία του για να μην τον τιμωρούν άλλο. Είναι, τέλος, η μυθική γενίκευση του «καλού λαού», εντός της οποίας κρύβονται οι μαυραγορίτες, οι δοσίλογοι και τα λαμόγια της λίστας Λαγκάρντ και όλων των άλλων λιστών. Όχι κύριε Παπούλια, «ο ελληνικός λαός δεν τα έχει δώσει όλα», καθώς οι έχοντες και κατέχοντες δεν έχουν δώσει απολύτως τίποτα. Εσείς το είπατε τις προάλλες. Ή μήπως οι άνθρωποι των «λιστών» δεν ανήκουν στην έννοια ελληνικός λαός; Μπορεί και να μην ανήκουν. Αυτοί, όντως, δεν έχουν πατρίδα και πάνω απ’ όλα δεν έχουν ανθρωπιά, έτσι κοσμοπολίτες-άρριζοι και κυνικά Εγώ που έχουν καταντήσει. Ο δικός τους μισανθρωπισμός είναι που τροφοδοτεί το μίσος των φασιστών. Και να, απέναντι στο μίσος ο λόγος της Αγάπης, όχι μόνο για τους δικούς, αλλά για όλους τους ανθρώπους. Μιλώ για τον βαθιά αντιφασιστικό λόγο των εννέα μητροπολιτών: «Όλοι οι άνθρωποι είναι αδέλφια μας». Και ο άλλος. Και ο ξένος, αδελφός είναι. Γιατί «Εγώ είναι ο άλλος», όπως έλεγε ο Αρθούρος Ρεμπώ. Γιατί η Αγάπη και η Αλληλεγγύη για τον ίδιο μας τον εαυτό, δεν είναι ούτε Αγάπη ούτε Αλληλεγγύη αλλά ακραίος ναρκισσισμός. Αλλά η θρησκεία μπορεί να καλύπτει και τον ιεροεξεταστή και τον μάρτυρα και τον ανθρωπιστή και τον φασίστα. Μιλώ για τους μητροπολίτες που υποστηρίζουν τη Χρυσή Αυγή. Αυτή η πολυσημία της θρησκείας αντιστοιχεί στην «πολύσημη κοινωνία» μας, σημειώνει ο Ρεζίς Ντεμπρέ, ο οποίος θεωρεί ότι μια κοινωνία χρειάζεται μια καταγωγή, ένα ιδεώδες, μια υπέρτατη αρχή, μια συνέχεια, μια αφήγηση, μια γενεαλογία, περισσότερο ή λιγότερο φανταστικές και τέλος μια εσωτερική ιεραρχία (το ιερό, το άβατο). Με άλλα λόγια η πίστη συμβάλει στη φαντασιακή κατασκευή του Εμείς, που μπορεί να είναι μια κοινότητα ή ένα έθνος. Αλλά χρειάζονται και τα παραδείγματα, οι παραδειγματικοί ηγέτες, όπως ο Κασλάς. Τέτοιους «παραδειγματικούς» και ξεχωριστούς έχει ανάγκη ο καιρός για να ηγηθούν της αναβάπτισης του ανθρώπου στην ουσιαστική Αγάπη, στη συμπάθεια για τον άλλο και προπάντων για τον ξένο. Με τέτοιους ηγέτες μόνο θα έχουμε ελπίδα να ανορθωθούμε ως συλλογικότητα, ως κοινωνία και ως έθνος. Αλλιώς θα χαθούμε στη δίνη της Ιστορίας.