"Μπητ"

Μια ολόκληρη γενιά στις ΗΠΑ αποκλήθηκε beat generation. Αλλά τι σημαίνει beat; Σημαίνει «αλήτης», όπως διάβασα στη μετάφραση ενός ελληνικού τηλεοπτικού σταθμού; Ή κάτι άλλο; Είναι γνωστό ότι τον όρο εισήγαγε ο Κέρουακ σε μια συζήτησή του με τον Τζων Κλέλον Χολμς. Μάλιστα, ο όρος beat είναι αμφίσημος, υποδηλώνοντας αφ’ ενός τον κατατρεγμένο άνθρωπο (Beat down in life) και συγχρόνως τη θρησκευτική μακαριότητα (Beatitude). Ο μεταφραστής συνεπώς του τηλεοπτικού σταθμού έχει δίκαιο αν εκλαμβάνει τον αλήτη με τον τρόπο του Ελύτη, στο περίφημο «Φυγάς θεόθεν και αλήτης». Όμως είναι λάθος αν επιχειρεί να του προσδώσει αρνητικό περιεχόμενο, όπως συνέβη στην τηλοψία. Γιατί ο αλήτης εν προκειμένω είναι ο κατατρεγμένος, ο αποκλεισμένος, εκείνος που έχει ως δέρμα του την αγνότητα. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι στην αμερικανική κοινωνία των δεκαετιών του 1950 και 1960 οι αποκλεισμένοι είναι εκείνοι που δεν συμμετείχαν, ή που δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν στο αλλοτριωτικό και παρακμιακό, καταναλωτικό παιγνίδι του «αμερικανικού ονείρου». Ακόμη και οι αναγκασμένοι να ζουν εκτός του νόμου ήταν πιο αγνοί από όσους συμμορφωνόταν μ’ αυτόν, επειδή ήταν οι μόνοι που μπορούσαν να δουν «τον ουρανό να κινείται»(Κέρουακ: «Σαν Φρανσίσκο μπλουζ»). Το ρήμα «βλέπω» εδώ επιβάλλεται ως προφάνεια, ως απελευθερωτική πράξη. Το σώμα, η ύπαρξη, όλα κινητοποιούνται σε σχέση με το βλέμμα. Το «Εγώ» συμμετέχει στο κείμενο μέσω του «εγώ βλέπω». Μέσω της παρατήρησης των άλλων, το «εγώ» θα επιχειρήσει να βρει το δρόμο που θα οδηγήσει στον εαυτό. Αλλά όταν ο «αλήτης» δει τον ουρανό να κινείται η πράξη του οράν έχει τελειώσει. Ο δρόμος δεν πάει πιο μακριά ούτε ο άνθρωπος. Τώρα το βλέμμα κάνει την αντίστροφη πορεία, κινείται από κάτω προς τα επάνω, προς τον ουρανό. Ο Κέρουακ από παρατηρητής γίνεται παρατηρούμενος. Το Εγώ ολοκληρώθηκε, το βλέμμα επιτέλεσε τη λειτουργία του, βρήκε το νόημά του, καθώς είδε τον ουρανό να κινείται. Τώρα η ποιητική γλώσσα παροξύνει το χάος, ουσιαστικά ανακατεύει τη λάσπη του βυθού και μέσω των επαναδομημένων λέξεων και της ποίησης ανασυνθέτει τον κόσμο. Η ποίηση, έτσι, γίνεται επιβίωση και τρόπος ζωής. Όμως στη νεοπλατωνική εποχή μας οι ποιητές εξορίζονται από τους πειθαρχικούς μηχανισμούς των κοινωνιών μας, στους οποίους εσχάτως εντάχθηκαν και οι μεταφραστές!