Η υστερία των ελλειμμάτων

Να σταματήσει η τρομοκρατική «υστερία των ελλειμμάτων» και να ενισχυθεί η εργασία μέσω των δημοσίων επενδύσεων σημειώνει ο γνωστός οικονομολόγος Πωλ Κρούγκμαν στους New York Times της Παρασκευής. Η πρόταση αυτή είναι η μόνη που μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες ανάπτυξης και κατά συνέπεια να μειώσει τα ελλείμματα. Κι όμως τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και οι ΗΠΑ δεν δέχονται αυτή τη θέση, καθώς πιέζονται από τις επιχειρήσεις και κυρίως από τις τράπεζες για ενέσεις «ρευστότητας», που ανακουφίζουν προσωρινά αλλά όχι μόνο δεν λύνουν τουναντίον διαιωνίζουν το πρόβλημα.
Διότι έστω ότι επιτυγχάνουμε την ανταγωνιστικότητα, την παραγωγικότητα, την οικονομική ανάπτυξη με τη συσσώρευση πλεοναζόντων εργοστασίων και ευρείας βιομηχανικής βάσης· έστω ότι επιτυγχάνουμε την περίφημη φθηνή και «ευέλικτη» εργασία, μειώνοντας τους μισθούς, πως μπορεί όμως να απορροφηθεί η υπερβολική προσφορά από τον άνεργο καταναλωτή και τον συνεχώς μειούμενο μισθό του εργαζόμενου; Έτσι, η υπερσυσσώρευση –προσφοράς- θα λειτουργήσει σαν ένα «πανωσήκωμα» που θα διαταράξει την ισορροπία και θα γκρεμίσει όλο το οικοδόμημα. Το τελευταίο ήδη τρίζει δυνατά, αλλά η ίαση επιχειρείται με τα ίδια νεοφιλελεύθερα μέτρα, που προκάλεσαν την κρίση. Υπάρχει δηλαδή μία αρρωστημένη εμμονή ότι το σύστημα μπορεί να αυτορυθμιστεί, επιτυγχάνοντας μία ισορροπία μεταξύ προσφοράς-ζήτησης και χαλιναγωγώντας την τάση του κεφαλαίου για γρήγορη και υψηλότερη απόδοση. Αυτό όμως, όπως πλέον καταδείχτηκε, δεν μπορεί να συμβεί χωρίς την παρέμβαση του κράτους και κυρίως χωρίς την άμεση ενίσχυση της εργασίας μέσω μεγάλων δημοσίων επενδύσεων, που η υστερία των ελλειμμάτων αποτρέπει.
Έτι περαιτέρω, το οικολογικό πρόβλημα επιτάσσει την ανάγκη θέσπισης ορίων στην παραγωγή και τη συσσώρευση. Ο Ιμάνουελ Βαλερστάιν μιλάει εδώ και χρόνια για το πρόβλημα του «φυσικού ορίου του ρυθμού με τον οποίο το κεφάλαιο μπορεί να συσσωρεύεται». Δεν μπορεί δηλαδή μία επιχείρηση να συσσωρεύει κέρδη χωρίς όρια και παράλληλα οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες -η ανεργία και η φτώχεια- να έχουν καταστεί εκρηκτικές. Το πρόβλημα αυτό σε συνδυασμό με την άνοδο της πολιτικής συνειδητότητας δημιουργεί την απονομιμοποίηση κάθε μη ορθολογικής πηγής εξουσίας και θέτει έντονα το αίτημα μιας νέας εκλογικευμένης ισορροπίας μεταξύ της επιχειρηματικότητας, της φύσης και της κοινωνίας.
Αυτή η σχέση ισορροπίας έχει πλήρως διαταραχθεί σήμερα και θα επανέλθει σε μία νέα κατάσταση ισορροπίας είτε με βίαιο τρόπο –βίαιες κοινωνικές αντιδράσεις- είτε μέσω του διαλόγου και των αλληλο-υποχωρήσεων των κοινωνικών φορέων. Το δεύτερο σενάριο δεν φαίνεται πιθανό καθώς η βίαιη αντίδραση των «κάτω» έχει υποτιμηθεί από τους «πάνω». Οπότε αναμένουμε τις εξελίξεις…

Εφήμερα

Ο… σοσιαλισμός της Κίνας με την τρομερή ανάπτυξη (9,6% το 2008 και 8,7% το 2009) είναι το νέο οικονομικό μοντέλο που γοητεύει τους επιχειρηματίες σε όλο τον κόσμο. Αυτό σημειώνει ο Serge Halimi στη Le Monde Diplomatique, θεωρώντας ότι «η παγκοσμιοποίηση στη Γουόλ Στρητ πέθανε, αλλά αναστήθηκε στη Σαγκάη»! Ήδη η Κίνα είναι η πρώτη σε εξαγωγές χώρα παγκοσμίως και με μία τεράστια ρευστότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι η αμερικάνικη και η παγκόσμια οικονομία βασίζονται στην Κίνα. Βέβαια η ανάπτυξη αυτή οφείλεται στην υπερεκμετάλλευση των κινέζων εργαζομένων που έχει ως αποτέλεσμα την μεγάλη… ανταγωνιστικότητα, καθώς το κόστος παραγωγής και οι τιμές είναι πολύ χαμηλές. Σύμφωνα με την αμερικανική τράπεζα Goldman Sachs η Κίνα θα είναι η πρώτη οικονομία στον κόσμο το 2028. Γι’ αυτό το «ημι-πολιτικό», «ημι-βιομηχανικό» μοντέλο ανάπτυξής της ήτοι ο συνδυασμός «σοσιαλισμού» και αυταρχισμού, εμπορικού φιλελευθερισμού και σταθερότητας θέλγει τους πάντες.