ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ

Οι ΗΠΑ σημειώνουν θετικό ρυθμό ανάπτυξης μετά από καιρό. Όμως, ο ίδιος Ομπάμα παραδέχεται ότι η ανάπτυξη δεν σημαίνει τίποτα όταν η ανεργία μαστίζει τους αμερικανούς. Στην Ευρωζώνη η ανεργία παρουσιάζει το μεγαλύτερο ρεκόρ των τελευταίων δέκα χρόνων, φθάνοντας το 9,5%. Αλλά τι σημαίνει το ποσοστό αυτό σε ανθρώπους; 22. 123. 000 ανέργους μόνο το Σεπτέμβριο. Πάνω από τρεις Ελλάδες, δηλαδή, αν υπολογίσουμε με βάση τον ενεργό πληθυσμό. Ποιος όμως σκέφτεται τους ανέργους; Ποιος υπολογίζει το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα με βάση την ποσότητα και την ποιότητα ζωής όλων των ανθρώπων(πλούσιων και φτωχών); Κανείς. Το μόνο μέτρο είναι η ανάπτυξη. Και συμπληρωματικά η ανταγωνιστικότητα. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, μάλιστα, αποφάσισαν ότι είναι ακόμα νωρίς για να βγάλουν από την εντατική και την κρατική «υποστήριξη της αναπνοής» τις οικονομίες τους. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι η τράπεζες και οι μεγάλες επιχειρήσεις θα εξακολουθούν να τρέφονται από τα χρήματα των φορολογουμένων, δηλαδή των εργαζομένων, κα...

Η θεμελιώδης διαφορά των παλαιών τρομοκρατών με τους τρομοκράτες νέας κοπής, είναι ότι οι δεύτεροι χτυπούν τους «κάτω», δόκιμους αστυφύλακες ή το πολύ κάποιον αρχιφύλακα, σε αντίθεση με τους πρώτους που είχαν ως στόχους, πρωτίστως, τους «πάνω», ήτοι επιχειρηματίες ή πολιτικούς. Με άλλα λόγια, ελλείπει πλέον η ταξική λογική που νομιμοποιούσε τη βία ως απάντηση στην κρατική βία, ή τη «βία των αφεντικών». Το μίσος δεν είναι πλέον ταξικό αλλά αφηρημένο, δηλαδή αταξικό. Γι’ αυτό τώρα η τρομοκρατική βία είναι άναρθρη και σκέφτεται μόνο με πυροβολισμούς, χωρίς να έχει την ανάγκη της αποδοχής των «κάτω», τους οποίους δεν επιθυμεί πια να γοητεύσει αλλά να τρομοκρατήσει, να φοβίσει. Τελικά, η νέα τρομοκρατία, όπως αυτή που χτύπησε τυφλά στην Αγία Παρασκευή, είναι αυτοαναφορική, εγωτική, ναρκισσιστική, εγκλωβισμένη στο δόκανο της μόδας και του στυλ, αδυνατώντας να αποδυθεί σε εμβαθύνσεις και να ενδυθεί έναν επεξεργασμένο πολιτικό λόγο. Η πατρίδα που προσφέρει δεν είναι παρά ο φόβος. Ο στόχος είνα...

Το θέμα δεν είναι τι διαβάζουμε, αλλά πως το διαβάζουμε. Το σύνηθες είναι να διαβάζουμε μόνο ότι συμφωνεί με τις απόψεις μας, ενισχύοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τις ήδη εδραιωμένες πεποιθήσεις μας. Έτσι, όμως, δεν αναπτύσσουμε ούτε την κριτική σκέψη ούτε τον αναστοχασμό ως κριτική σκέψη απέναντι στην ίδια μας τη γνώμη. Αντέχει φερ’ ειπείν ένας αριστερός να διαβάσει με προσοχή και ενδιαφέρον έναν δεξιό στοχαστή; Σπάνια. Η σπάνις επιβεβαιώνεται στην περίπτωση του Αμάρτυα Σεν, του νομπελίστα οικονομολόγου, ο οποίος μας αφηγείται(μέσω της Le Monde 15/9/2009) πότε και πως διάβασε τον Άνταμ Σμίθ και το κλασικό του έργο «Ο πλούτος των εθνών»(1776). «Κατά τη διάρκεια της σχολικής μου εκπαίδευσης, λέει ο Σεν, είχα ήδη συνείδηση για τη σπουδαιότητα των κειμένων του Άνταμ Σμιθ, αλλά δεν είχα αποκτήσει αληθινή επαφή με τα αυθεντικά του έργα παρά μόνο στον πρώτο χρόνο του πανεπιστημίου…(σ.σ.Καλκούτα 1951). Ήμουν 17 ετών και ενθουσιασμένος από τους πρωτοπόρους νεωτερισμούς που κόμισε ο Σμιθ. Το πνευματ...

Η «αλλαγή σελίδας» απαιτεί κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες. Η πολική βούληση δεν αρκεί, αλλά πρέπει να γίνει μια ολόκληρη πολιτιστική επανάσταση, μια αλλαγή στα μυαλά και τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Απαιτεί τόση σοφία για να το αντιληφθεί κανείς; Δυστυχώς, ό,τι έπαθε ο Κώστας Καραμανλής, φαίνεται να το υφίσταται τώρα και ο Γιώργος Παπανδρέου, ο οποίος πολύ νωρίς και παρά τον προσωπικό του θρίαμβο βρίσκεται αντιμέτωπος με το «βαθύ ΠΑΣΟΚ», το οποίο αποδέχεται τις λεκτικές πιρουέτες για την άρση του πελατειακού συστήματος αλλά παθαίνει ιλίγγους όταν αυτό γίνεται πράξη! Έτσι, το πρώτο μήνυμα εστάλη στον πρωθυπουργό από το εθνικό συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ, όπου ο νέος γραμματέας του κόμματος, προτεινόμενος από τον κ. Παπανδρέου- δεν υπερέβη το 49%. Το ίδιο συμβαίνει και με τα περίφημα βιογραφικά, που καταλήγουν σε φιάσκο, αφού τελικά επιλέγονται οι συγγενείς και οι κολλητοί, όπως στην περίπτωση των Πετσάλνικου και Καστανίδη. Η αποθέωση, όμως, του εμπαιγμού και της αδυναμίας των στελεχών του Π...

Δεν τους θέλουν ούτε ως πελάτες ούτε ως επαναστάτες. Μιλώ για τους νέους, που ο Χρυσοχοΐδης κυνηγά στα Εξάρχεια, ακόμη κι όταν παρακολουθούν παρουσιάσεις βιβλίων, ή για τους νέους, που ο Ραγκούσης στέλνει στο σπίτι τους, για την ακρίβεια στα Εξάρχεια, διακόπτοντας την ξεφτίλα των stages. Παράλογο; Παράλογο και παράδοξο. Μα το πιο ανορθολογικό απ’ όλα είναι όταν τα θύματα, οι νέοι, μετασχηματίζονται σε θύτες από τους τηλεοπτικούς κήνσορες: «Έχεις μπάρμπα στην Κορώνη;» ρωτά ο ένας. «Πόσες κατουρημένες ποδιές φίλησες;» επιμένει ο άλλος. Πολλές κύριε! Γιατί δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να βρει κανείς δουλειά. Όχι, η απάντηση αυτή δεν δόθηκε από τα παιδιά, γιατί οι νέοι έχουν αξιοπρέπεια. «Ο εργάτης υπονόμων δεν έχει την πολυτέλεια να μην αγγίζει τα σκατά» μου είχε πει ένας 20χρονος παλαιότερα. Έκανα αυτόν τον πρόλογο για να αναφερθώ στο πρόβλημα των συμβασιούχων –ή των stages-, ένα πρόβλημα που ήταν και είναι κοινωνικό, ηθικό και πολιτικό, αλλά πρωτίστως πρόβλημα δημοκρατίας. Οι εκάστοτε ...

Συσσώρευση ειδήσεων για το ίδιο θέμα: Διαβάζεις τον Ζακ Σεγκελά, το παιδί-θαύμα της πολιτικής επικοινωνίας της δεκαετίας του 1980, τον άνθρωπο του Μιτεράν και του Ανδρέα Παπανδρέου, ηλικιωμένο πια, να λέει ότι «το ίντερνετ είναι η πιο μεγάλη βλακεία, που έχει εφεύρει ο άνθρωπος» και σκέφτεσαι αν αυτό είναι η απάντηση στη διαδικτυακή διαβούλευση σχετικά με τα κρατικά αυτοκίνητα του Παπανδρέου του νεώτερου. Την ίδια στιγμή μια φωτογραφία των «πράσινων» στο ευρωκοινοβούλιο(Στρασβούργο), ντυμένων με… ομοιόμορφη στολή, καθώς ψηφίζουν για τον πλουραλισμό και τη συγκέντρωση στα ΜΜΕ αλλά και η έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα σύμφωνα με την οποία «Η ελευθερία του Τύπου έχει υποχωρήσει στην Ευρώπη», προβληματίζουν. Αλλά εκείνος που με βάζει κυριολεκτικά στο λούκι του θέματος είναι ο Λάκης Λαζόπουλος, ο οποίος για μία εισέτι φορά καταγγέλλει συλλήβδην τους δημοσιογράφους, γιατί δεν δημοσιοποιούν τα ονόματα των συναδέλφων τους που έχουν φρουρούς-αστυνομικούς. Ο καλός καλλιτέχνης μ’ αυτή του ...

Ο ΣΕΒ με ανακοίνωσή του καλεί σε συστράτευση με την κυβέρνηση στον νυν υπέρ πάντων αγώνα για την οικονομία. Αλλά όταν οι βιομήχανοι είναι με την κυβέρνηση, οι εργαζόμενοι με ποιον πρέπει να είναι; Παραδόξως, ο ΣΕΒ και η πλειοψηφία των εργαζομένων είναι ΠΑΣΟΚ! Έτσι, οι βιομήχανοι αισθάνονται δικαιωμένοι για τη θέση τους σχετικά με την «ισχυρή διακυβέρνηση με ισχυρή λαϊκή εντολή» που ζητούσαν τον περασμένο Ιούνιο. Οι εργαζόμενοι, όμως, ως προς τι μπορούν να αισθάνονται δικαιωμένοι; Δυστυχώς για τίποτα. Εκτός κι αν υπάρχουν κάποιοι που εξακολουθούν να ελπίζουν και να πιστεύουν στους βερμπαλισμούς του ΣΕΒ περί «εξυγίανσης του πελατειακού και διαπλεκόμενου κράτους…» (αλήθεια ποιος διαπλέκεται και με ποιόν;), για την καταπολέμηση της διαφθοράς(ποιος τάχα είναι ο διαφθορέας και ποιος ο διεφθαρμένος; Ποιος τα δίνει και ποιος τα παίρνει;), για το κοινωνικό κράτος (μιλούν οι άνθρωποι της ευελ-ασφάλειας και των απολύσεων). Όχι οι βιομήχανοι δεν καλούν τους εργαζόμενους «να τσακίσουν την κρατική μ...

Η εξουσία διαφθείρει. Αυτός ο κοινός τόπος -ως φόβος και ξόρκι- επαναλήφθηκε μέσα της κλήσης του Γιώργου Παπανδρέου προς τα μέλη της κυβέρνησής του να λειτουργήσουν ως «αντιεξουσιαστές στην εξουσία». Αυτό το «αντί-», όμως, ως συμβολική άμυνα το είδαμε μόνο στην αμφίεση της Μπιρμπίλη και το μοτοσακό του Ρόβλια. Αλλά ποιος κίνδυνο ενέχει η κρατική-συμβολική εξουσία; Τα σημεία και τα σύμβολα της εξουσίας –αυτοκίνητα, σωφέρ, σωματοφύλακες, κλάκα οπαδών και σφογγοκωλάριων, υποδοχές, εμβλήματα, σκήπτρα κ.ά.- «ευνουχίζουν» καθώς παγιδεύουν το πολιτικό κρατικό στέλεχος μέσα στη συμβολική τάξη της εξουσίας τους. Τα σύμβολα επιβάλλονται και εξουσιάζουν τον άνθρωπο. Αυτός ο συμβολικός ευνουχισμός είναι συνώνυμος με την εξουσία, γιατί είναι ακριβώς αυτός που παρέχει σε συμβολικό επίπεδο την εξουσία. Εκτός, όμως, από τα σημεία και τα σύμβολα, που είναι οι κώδικες μια ολόκληρης εξουσιαστικής κουλτούρας, υπάρχουν και οι αντιλήψεις όπως αυτή του Μπέρνχαρντ που έλεγε στον Κανέτι ότι «Είτε θα είσαι μια ...

Ακούω τα ψεύδη για την πτώση του πληθωρισμού, ενώ πρόκειται για «αποπληθωρισμό», για την οδηγία της ΕΕ να εξισωθούν τα όρια συνταξιοδότησης των γυναικών με των ανδρών, στα 65 (η εξίσωση όμως μπορεί να γίνει και προς τα κάτω). Βλέπω το Γκουαντάναμο και το Μπαγκράμ(Αφγανιστάν) να εξακολουθούν να λειτουργούν και επί της… βασιλείας Ομπάμα. Ακούω το κλάμα μικρών παιδιών που πεθαίνουν από ασιτία. Βλέπω τους μαθητές της Ημαθίας να κάνουν και πάλι «ΚΑΤΑΛΙΠΣΥ». Βλέπω τα χιλιάδες κοντέινερς στο λιμάνι του Πειραιά. Βλέπω και τους «προστάτες του πολίτη» να επιτίθενται με μανικό τρόπο εναντίον των μεταλλεργατών, δείχνοντας πως η αλλαγή του ονόματος των πρώτων δεν άλλαξε και το χαρακτήρα τους. Ακούω, τέλος, στο ράδιο(SKY) πως οι σχέσεις του ανθρώπου καθορίζονται από τη σχέση με το περιβάλλον του, από τη σχέση με τη φύση και συνεπώς τη φύση του. Όμως, τι συμβαίνει μ’ έναν άνθρωπο που το βλέμμα του αντί να ταξιδεύει στις γραμμές των οριζόντων, σπάει πάνω σε τοίχους στα δύο μέτρα και πάσχει από αχρωματ...

Δεν ξέρει κανείς αν θα αλλάξει η σελίδα της πολιτικής ιστορίας του τόπου, αν θα σταματήσει το ρουσφέτι, αν θα πάψει η διαπλοκή και το «μαύρο πολιτικό χρήμα», αν οι φρουροί-αστυνομικοί θα σταματήσουν πλέον να φυλάνε τους επώνυμους με τα χρήματα των φορολογούμενων και δη των μη εχόντων, αν το κράτος δεν θα είναι πλέον διεφθαρμένο, αν τα κρατικά αυτοκίνητα θα μειωθούν, αν γενικώς οι υποσχέσεις που έχουν δοθεί προεκλογικά από τη νέα κυβέρνηση θα υλοποιηθούν, αν… αν… εκείνο, πάντως, που είναι απολύτως βέβαιο είναι ότι η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου φαίνεται διατεθειμένη να κάνει την προσπάθεια κι αυτό δημιουργεί μια θετική διάθεση στους πολίτες. Αρκεί αυτό; Ασφαλώς όχι. Οι θετικές όμως προσδοκίες και η κινητοποίηση της κοινωνίας δεν είναι μικρό πράγμα. Βέβαια, για να φθάσει το ΠΑΣΟΚ ως εδώ πέρασε από τα καυδιανά δίκρανα και διακινδύνευσε τη διάλυσή του, ακριβώς όπως τώρα η ΝΔ. Όλα τούτα σημαίνουν ότι οι πολίτες μ’ έναν ορισμένο τρόπο το 2004 και το 2009 εξώθησαν το δικομματικό πολιτικό ...

Η άποψη ότι η επιθυμία της εξουσίας, άλλως πως του άρχειν, είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση καταρρίπτεται από τη στάση της φυλής των Ινδιάνων Ζούνι, οι οποίοι θεωρούσαν ότι η επιδίωξη της εξουσίας είναι τρέλα και για να κάνουν κάποιον αρχηγό τους έπρεπε να τον ξυλοκοπούν συνέχεια μέχρι να πει το ναι! Παρ’ ημίν τα πράγματα είναι διαφορετικά καθώς όλοι κι όλες διψούν για εξουσία. Που οφείλεται, άραγε, αυτή η θέληση για δύναμη, η αποκαλούμενη και πολιτική, εσχάτως δε και «μεταπολιτική»; Οφείλεται στο γεγονός ότι η ανθρώπινη συνείδηση, ή αλλιώς η πολιτική συνείδηση είναι παράγοντας αλλαγής και δημιουργίας, που σημαδεύει την ιστορία, που χαράζει το όνομα κάποιου στα κατάστιχά της, καθιστώντας τον αθάνατο; Ή μήπως η πολιτική συνείδηση εκτός από απάντηση στη μεταφυσική διερώτηση της έσχατης ματαιότητας είναι προπάντων μια πρακτική συνείδηση, μια ratio, μια τελεστική και ενεργός απάντηση σ’ ένα εκκοσμικευμένο εδώ και τώρα, που επιχειρεί την τροποποίηση τόσο του υλικού κόσμου όσο και ...

Επισημαίναμε τις σκοπιμότητες των βραβείων Νόμπελ με την επιλογή της παγκοσμίως άγνωστης Γερμανίδας Χ. Μίλερ, διωχθείσας από το κομμουνιστικό καθεστώς της Ρουμανίας, για το βραβείο λογοτεχνίας και επιβεβαιωθήκαμε πλήρως με την επιλογή του προέδρου των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα για το Νόμπελ Ειρήνης, την ώρα κατά την οποία στην κοιλάδα Πεσαβάρ του Πακιστάν 42 άνθρωποι έχαναν στη ζωή τους σ’ ένα ακόμη μακελειό! Για πρώτη φορά βραβεύεται ο πρόεδρος μιας χώρας που κατέχει στρατιωτικά δύο άλλες χώρες(Ιράκ και Αφγανιστάν). Για πρώτη φορά βραβεύεται ένας πρόεδρος που έχει υποσχεθεί να κλείσει το Γκουαντάναμο, να προχωρήσει στην αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ και να φέρει την ειρήνη στη Μέση Ανατολή αλλά που δεν τα έχει κάνει ακόμη. Αντιθέτως, ο κ. Ομπάμα έχει επικυρώσει και έχει εισαγάγει για ψήφιση στο Κογκρέσο την αύξηση των αμερικανικών στρατιωτικών δαπανών για φέτος στο αστρονομικό ποσό των 680 δισεκατομμυρίων δολαρίων! Γιατί η Νορβηγική Επιτροπή δεν περίμενε την υλοποίηση τω...

Το μεγάλο σημερινό πολιτικό παράδοξο σύμφωνα με τον Ζίγκμουντ Μπάουμαν είναι η επιχείρηση εύρεσης «τοπικών λύσεων σε παγκόσμια δημιουργημένα προβλήματα και αδιέξοδα». Για να το καταστήσουμε αυτό κατανοητό θα το μεταφέρουμε στα καθ’ ημάς. Στις τελευταίες εκλογές το ΠΑΣΟΚ κατήγαγε σημαντική εκλογική νίκη υποσχόμενο τη διέξοδο από την οικονομική κρίση η οποία κατά τους ισχυρισμούς της ηγεσίας του δεν οφείλεται στη διεθνή κρίση αλλά στην οικονομική διαχείριση εκ μέρους της κυβέρνησης της ΝΔ. Έχουμε εν προκειμένω την παραγνώριση του παράδοξου που επισημαίνει ο Μπάουμαν καθώς παραγνωρίζεται η πραγματικότητα καθώς επιδιώκεται, ή υπάρχει ο ισχυρισμός ότι είναι δυνατή η τοπική λύση σε μία κρίση που έχει παγκόσμια αιτία. Αλλά αν το ΠΑΣΟΚ παραβλέπει το πολιτικό παράδοξο, τι άραγε μας προτείνει ο Μπάουμαν; Όχι ασφαλώς την προσαρμογή στην υπάρχουσα κόλαση που βιώνουμε αλλά την προσπάθεια αναγνώρισης, όπως μας λέει ο Ίταλο Καλβίνο στις «Αόρατες πόλεις», «ποιος και τι, μέσα στην κόλαση, δεν είναι κόλ...