Το πρόβλημα είναι αυτοί που «ψηφίζουν» Μπέο

«... έχουν κι έναν μαλάκα εκεί που λέγεται Αλκίνοος Ιωαννίδης. Επάγγελμα τραγουδιστής λέει. τι τραγουδάει δεν ξέρουμε, αλλά είναι αρνητική νότα» .

Το υβρεολόγιο που παραπέμπει σε θαμώνα χαμαιτυπείου είναι του δημάρχου Βόλου Αχιλλέα Μπέου από συνέντευξη Τύπου (Δευτέρα 18/5/20).

Ο αγράμματος «χτύπησε» τον αντίπαλό του με ό,τι θεωρεί συγκριτικό του πλεονέκτημα: τη μαγκιά, την πορνογραφία και το φασισμό. Και δεν είναι αυτός το πρόβλημα, αλλά εκείνοι που τον ψήφισαν, αυτοί που θεώρησαν χωρίς ντροπή ότι μπορεί να τους εκ-προσωπεί, να είναι πρόσωπό τους το ύβρισμα της πόλης τους, αυτό το βωμολόχευμα του πολιτισμού και του Ανθρώπου. Είναι οι νοικοκυραίοι νεόπλουτοι, που, όπως γράφει ο Δ. Χαριτόπουλος, "κάνουν ό,τι μπορούν για να τους προσέξουμε, να μας εντυπωσιάσουν και να τους θαυμάσουμε... Είναι πρόσωπα ελλειμματικά, βυθισμένα στην αυτοϋποτίμηση. Αυτός είναι ο λόγος που προτάσσουν μονίμως τα υλικά τους αποκτήματα· θεωρούν τα «πράγματα» πιο σημαντικά από τους ίδιους. Η μεγάλη φτώχεια είναι εδώ...".

Αλλά δεν είναι μόνο οι δεξιοί και φασίζοντες νοικοκυραίοι, είναι, όπως λέει κι ο Θωμάς Κοροβίνης, και οι «φερόμενοι αριστεροί» που επέλεξαν τον Μπέο. Κι αυτό εκθέτει τον «ανθρωπότυπο» που εκ-προσωπεί η Αριστερά. Αυτό κονιορτοποιεί την Αριστερά και το περιεχόμενό της, την πολιτιστική και την αξιακή της διάσταση. Πρόκειται για την "Αριστερά" που έχει λησμονήσει τη συντροφικότητα και την αλληλεγγύη, τον αντικαταναλωτισμό και τη χαρά της λιτοφροσύνης, πρόκειται για εκείνη την "Αριστερά" που χάθηκε στα σύμβολα της εξουσίας και πάνω απ’ όλα στη συσσώρευση χρήματος. Ναι, όταν δέχεσαι τα εκατομμύρια της καπιταλιστικής υπεραξίας, δέχεσαι και τον κυρίαρχο Τρόπο της. Και στη συνέχεια, με την ίδια ευκολία, μπορείς να ψηφίζεις τους Μπέο, Μπερλουσκόνι, Τραμπ και Μαρινάκη.

Η ριζική χυδαιότητα γίνεται πια δεκτή σαν φυσικό φαινόμενο και ενίοτε ως προσόν. Ο συμβολικός φόνος και ο λεκτικός φασισμός μεταφράζονται σε μαγκιά και αποτελεσματικότητα. Γι’ αυτό το πρόβλημα δεν είναι οι παραπάνω, ούτε οι «χαμένοι στη μετάφραση» πολίτες –δεξιοί νοικοκυραίοι και "αριστεροί"-, αλλά η αδυναμία των άλλων θεσμών (κομμάτων, ΜΜΕ και εξωνημένων δημοσιογράφων και συνδικάτων) να εκφράσουν και να οργανώσουν πολιτικά την απελπισία σε μία δημοκρατική κατεύθυνση.

 Για μένα πιο επικίνδυνοι από τον  λούμπεν Μπέο είναι αυτοί που κάνουν παρέα με τους μεγαλοεπιχειρηματίες, τους χρηματοδότες του Μπέου (και των ίδιων), είναι αυτοί που νομιμοποιούν την εξουσία του χρήματος, είναι αυτοί που δεν βασίζονται στη «δύναμη του λαού» αλλά στη δύναμη των «από πάνω». Είναι αυτοί που υπονομεύουν τη δύναμη των "από κάτω", των "πολλών", στο όνομα της "Αριστεράς"… Αυτοί είναι η μεγαλύτερη απογοήτευση…

Η «φαιά περιοχή» της Δεξιάς περιλαμβάνει και την ακροδεξιά

Διαβάζω στην φιλοκυβερνητική εφημερίδα «Το Βήμα» την κριτική στον Τραμπ και τον ομοϊδεάτη του Μπολσονάρου για τη διαχείριση της πανδημίας, ή στον επίσης φίλιο προς την κυβέρνηση «Ελεύθερο Τύπο» ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης «Αφοπλίζει τον Τσίπρα με όπλο τον Κέινς και την κοινωνική προστασία» και αναρωτιέμαι τι σχέση μπορεί να έχει αυτή η Δεξιά με τις κυνικές ρήσεις κυβερνητικών στελεχών σχετικά με την αισχροκέρδεια, ότι δηλαδή «έτσι είναι ο καπιταλισμός», ή ακόμα ποια σχέση μπορούν να έχουν με την ρητορική του Μπογδάνου, του Γεωργιάδη ή του Κυρανάκη; Και καταλήγω στο συμπέρασμα ότι όλα είναι Δεξιά. Ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης μπορεί να κινείται σε όλα το φάσμα της «φαιάς περιοχής» από την άκρα δεξιά, την εναλλακτική δεξιά, τη ριζοσπαστική δεξιά, τη λαϊκή δεξιά, την ταυτοτική δεξιά, τη σκληρή, εθνικιστική δεξιά, την ξενοφοβική δεξιά, ή ακόμα και την φιλελεύθερη «ακροκεντρώα» δεξιά, και να συλλέγει από παντού. Τι συνέχει όλα αυτά τα υποσύνολα; Ο κοινός τόπος όλων αυτών των «αποχρώσεων» είναι το μίσος και ο κίνδυνος. Γι’ αυτό ο Άλλος, ο ξένος και τα ζητήματα ασφάλειας είναι κεφαλαιώδη στην κυβερνητική δεξιά πολιτική.

Υπ’ αυτή την οπτική, η κριτική της Αριστεράς εναντίον της ακροδεξιάς για ρατσισμό και φασισμό, αντικρούεται με τη χρήση των διαφορετικών όρων, συσπειρώνοντας έτσι τους οπαδούς της «φαιάς περιοχής» στον λιγότερο (φαινομενικά) ακραίο δεξιό σχηματισμό, όπως είναι η ΝΔ. Τη στρατηγική αυτή ακολούθησε ο Σαρκοζί εναντίον του λεπενικού «Πατριωτικού Μετώπου», την ίδια υιοθέτησε και ο Μακρόν, αλλά και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ταυτιζόμενος με την εθνικιστική ρητορική των «χρυσαυγιτών» στο ζήτημα της συμφωνίας των Πρεσπών, του Προσφυγικού αλλά και της Εγκληματικότητας. Η Αριστερά, καταγγέλλοντας την ακροδεξιά και την φασιστική εγκληματική έκφανσή της, τη Χρυσή Αυγή, επί της ουσίας ώθησε ακούσια τους οπαδούς της να ψηφίσουν τον πιο όμορο πολιτικό σχηματισμό, δηλαδή τη ΝΔ(ένα μέρος βέβαια έλαβε και ο Βελόπουλος). Και το ερώτημα που τίθεται είναι: Ήταν δυνατόν να λειτουργήσει διαφορετικά η Αριστερά; Κατά τη γνώμη μας, μπορούσε. Δυστυχώς, όμως, συνεχίζει και σήμερα την ίδια πολιτική διαχωρισμού της δήθεν δημοκρατικής ΝΔ (και του μετριοπαθούς Μητσοτάκη) από την ακροδεξιά ρητορική, δίνοντας έτσι την ευχέρεια στον πρωθυπουργό να «παίζει» σε όλο το μήκος και το πλάτος της «φαιάς περιοχής».

Η Αριστερά, με άλλα λόγια, οφείλει να αναλύσει τα νέα χαρακτηριστικά της Δεξιάς, κυρίως στην Ευρώπη, και να δει τι είναι αυτό που διαρράφει όλα τα τμήματά της, ποια είναι η κοινή τους βάση, τι είναι αυτό που της επιτρέπει να έχει μια ευρεία γκάμα ελιγμών και να λειτουργεί δίκην ακορντεόν. Μια γενική διαπίστωση είναι ότι η ευρωπαϊκή δεξιά υπερασπίζεται σήμερα τον χριστιανικό χαρακτήρα της Ευρώπης, κάτι που την φέρνει σε στενή επικοινωνία και συνεργασία με τις θεσμικές εκφράσεις όλων των χριστιανικών δογμάτων, δημιουργώντας έναν φονταμενταλισμό που καταλήγει στον τζιχαντισμό, δηλαδή σ' έναν κυριολεκτικά "ιερό πόλεμο" εναντίον των αλλόθρησκων, των ξένων, των προσφύγων, των μεταναστών! Αυτή η πολιτική και ιδεολογική συνέργεια κινείται στα ίχνη των προτεσταντικών κλάδων των ΗΠΑ, που ελέγχουν θεσμικά ολόκληρη την αμερικανική κοινωνία. Δυστυχώς, στην Ελλάδα, υποτιμάμαι την αλληλενέργεια Εκκλησίας-Κράτους και εξακολουθούμε να παραβλέπουμε τον πολιτικό, κοινωνικό και ιδεολογικό ρόλο της Εκκλησίας, περιοριζόμενοι στις ακραίες εκφάνσεις της, νομιμοποιώντας κατ' αυτό τον τρόπο τον "μη ακραίο" υποτίθεται ρόλο της. Κι εδώ, ο διαχωρισμός αφήνει ελεύθερο το έδαφος για την αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας... Εν κατακλείδι, το μίσος της Δεξιάς αναπαράγεται στην Εκκλησία, στο Σχολείο και στον ΣΚΑΪ, δηλαδή παντού. Ο ανθρωπισμός της Αριστεράς μόνο στο Δρόμο, εκεί που ανθίζουν τα κινήματα Αληλλεγγύης...     

Ιωλέκ - Κωνσταντίνος Παπασωτηρίου

Μόρια: Ή όταν αποκτηνώνουμε τους ανθρώπους

Μια γυναίκα 23 χρόνων σκοτώθηκε στη Μόρια από μια άλλη γυναίκα. Τα φασιστικά έντυπα, αλλά και τα ρατσιστικά ιστολόγια γέμισαν δημοσιεύματα και σχόλια με απίστευτο μίσος.

Μίσος για ανθρώπους που έχουν ξεριζωθεί από τα σπίτια τους, με πολέμους και πείνα, που έχουν επιβιώσει από ένα μακρύ ταξίδι θανάτου, που τους έχουμε αποκτηνώσει έχοντάς τους κλεισμένους επί χρόνια σε καφκικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, σε στρατόπεδα ανθρώπινου εξευτελισμού, ανύπαρκτης υγιεινής και ελεεινού φαγητού, διαβίωσης σε μια τέντα, μέσα στη λάσπη, στο χιόνι και στη ζέστη, χωρίς νερό, μα πάνω απ’ όλα χωρίς ελπίδα. Αγριεύει η ψυχή, όταν έχει αφυδατωθεί από αξιοπρέπεια κι ελπίδα.

«Το αίσθημα της ύπαρξής μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το βλέμμα των άλλων πάνω μας» και όταν «ο άνθρωπος είναι ένα αντικείμενο στα μάτια του ανθρώπου», όταν η ανθρώπινη αξιοπρέπεια αφαιρείται, αυτό δεν αντέχεται, έγραφε ο Πρίμο Λέβι και συνέχιζε: «Παντού, στον κόσμο, όπου αρχίζουμε με την κατάπνιξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου και του δικαιώματός του στην ισότητα, ολισθαίνουμε ταχύτατα στο σύστημα των στρατοπέδων συγκέντρωσης...».

Ο Λέβι βίωσε τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τα νέα στρατόπεδα συγκέντρωσης είναι εδώ: στη Μόρια, στη Σάμο, στη Χίο, στην Αμυγδαλέζα, στη Λιβύη, στη Λαμπεντούζα, στην Τουρκία, στο Μεξικό, παντού, αλλά κανείς δεν αντιδρά. Έχουμε συνηθίσει την πληροφορία, δηλαδή το έγκλημα της αποκτήνωσης ανθρώπων, της αφαίρεσης της ανθρώπινης αξιοπρέπειάς τους… Κι αυτό είναι χειρότερο κι από το έγκλημα.

Το τελειωτικό χτύπημα επέρχεται με την ρατσιστική κατηγορία ότι πρόκειται περί κτηνών εκ γενετής και φυλής! Μόνο που τα κτήνη δεν είναι αυτοί οι δυστυχισμένοι άνθρωποι, αλλά εμείς πους τους έχουμε αποανθρωποποιήσει, οι ρατσιστές με λόγια, έργα αλλά και ανοχή(δηλαδή συνενοχή) του εγκλήματος...

Όταν η Ροκ ανακαλύπτει τα Ηπειρώτικα

Ο αστικός «μύθος» (που δεν είναι ακριβώς «μύθος», αλλά μάλλον πραγματικότητα) θέλει τον θρύλο της ηλεκτρικής κιθάρας Τζίμι Χέντριξ να «παραληρεί» μπροστά στον θρύλο του μπουζουκιού Μανώλη Χιώτη κάπου στο Σικάγο εν έτει 1965. Σήμερα, περίπου 50 χρόνια μετά τη συνάντηση εκείνη των γιγάντων της ταστιέρας, η ροκ σκηνή της Αμερικής έρχεται να αποτίσει τον δικό της φόρο τιμής αυτήν τη φορά στην ελληνική δημοτική μουσική. Η δισκογραφική εταιρεία «Third Man Records» έχει την έδρα της στο Νάσβιλ του Τενεσί, βαθιά μέσα στον «παραδοσιακό» αμερικανικό Νότο. Ιδρυτής της είναι ο κιθαρίστας-τραγουδιστής Τζακ Γουάιτ, μέλος των White Stripes και ένας από τους επιφανέστερους ρόκερ των ΗΠΑ. Οσο για την τελευταία κυκλοφορία της εταιρείας, αυτή τυχαίνει να είναι ένα διπλό βινύλιο με τον τίτλο «Why the mountains are black» («Γιατί είναι μαύρα τα βουνά»). Ο λόγος για μια συλλογή με «πρώιμη ελληνική παραδοσιακή μουσική της περιόδου 1907-1960», με αυθεντικές ηχογραφήσεις που είχαν κυκλοφορήσει αρχικά σε δίσκους 78 στροφών και έκτοτε αγνοούνταν. «Γι' αυτήν τη συλλογή επέλεξα τα πιο αντιπροσωπευτικά 78άρια από όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Συμπεριέλαβα την πρώτη στα χρονικά γνωστή ηχογράφηση δημοτικού τραγουδιού που έγινε στην Αθήνα. Ο λόγος για το τραγούδι ''Γκόλφω'' του 1907, το παλαιότερο δημοτικό τραγούδι που ηχογραφήθηκε ποτέ στην ηπειρωτική Ελλάδα, και όχι στην Κωνσταντινούπολη, στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη. Συμπεριέλαβα επίσης το τελευταίο δημοτικό τραγούδι που ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε σε δίσκο 78 στροφών στην Αθήνα το 1960. Πρόκειται για τον συρτό πολίτικο των Κυριάκου Κεραυνού και Μιχάλη Γιασεμίδη», δηλώνει στην εφημερίδα «Εθνος της Κυριακής» ο Κρίστοφερ Κινγκ, παραγωγός της συλλογής «Γιατί είναι μαύρα τα βουνά» που κυκλοφόρησε στη «Third Man» του Τζακ Γουάιτ.

Συλλογή από όλη την Ελλάδα
Περνώντας το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Βιρτζίνια, ο Κινγκ έμελλε να συναντηθεί με την ελληνική παραδοσιακή μουσική τυχαία, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Κωνσταντινούπολη. «Η πρώτη μου επαφή ήταν πριν αρκετά χρόνια, όταν αγόρασα από ένα παζάρι στην ασιατική πλευρά της Πόλης μια μικρή στοίβα από δίσκους 78 στροφών με μουσική από τη νότια Αλβανία και την Ήπειρο. Ανάμεσα σε αυτά τα δισκάκια ήταν και ένα με ηχογραφήσεις του Κίτσου Χαρισιάδη, που άρχισα να το ακούω εμμονικά από την πρώτη στιγμή», σημειώνει ο Αμερικανός, ο οποίος αφού κόλλησε το μικρόβιο ακούγοντας το «καλύτερο ηπειρώτικο κλαρίνο» όπως έχει μείνει στην ιστορία ο Χαρισιάδης, ξεκίνησε στην πορεία να συλλέγει 78άρια με μουσική από ολόκληρη την Ελλάδα, από «Ηπειρο, Κρήτη, Θράκη και Μακεδονία, Θεσσαλία, Πελοπόννησο, από τα νησιά του Αιγαίου καθώς και από τη Μικρά Ασία», όπως εξηγεί ο ίδιος στο «Εθνος της Κυριακής». «Περίπου ένα ή δύο χρόνια αφότου κατάφερα να συγκεντρώσω μια σημαντική συλλογή από δισκάκια με δημοτική μουσική, άρχισα να σχεδιάζω-οργανώνω μια σειρά από θεματικές συλλογές βασισμένες σε τραγούδια που είχα στην κατοχή μου», συνεχίζει ο Αμερικανός, ο οποίος έχει επίσης επιμεληθεί συλλογές με τραγούδια των δεκαετιών 1920 και 1930 από την Αλβανία, με μοιρολόγια της περιόδου 1928-1958 από τη Βόρεια Ελλάδα, και με τραγούδια του Ηπειρώτη βιολιστή Αλέξη Ζούμπα από τα τέλη της δεκαετίας του 1920. Όσο για τον απώτερο σκοπό πίσω από όλα αυτά «η ελπίδα μου είναι βρεθεί ένας άνθρωπος, έστω ένας άνθρωπος, που θα ακούσει αυτήν τη συλλογή (σ.σ. «Γιατί είναι μαύρα τα βουνά») και μετά θα θελήσει να πιάσει ένα βιολί, ένα κλαρίνο, έναν ζουρνά, μια γκάιντα ή ένα λαούτο και να μάθει αυτές τις μουσικές. Τότε η δουλειά μου θα έχει ολοκληρωθεί. Θα έχω βοηθήσει στην προώθηση της πολιτιστικής και ιστορικής συνέχειας μέσα από τη μουσική», δηλώνει ο Κρίστοφερ Κινγκ, ο οποίος έχει μάλιστα τιμηθεί με δύο μουσικά βραβεία Γκράμι για παλαιότερες δουλειές του. «Η δημοτική μουσική είναι ένας από τους πολυτιμότερους πολιτιστικούς θησαυρούς της Ελλάδας. Είναι το ίδιο πολύτιμη με τα ελληνικά αρχαιολογικά μνημεία, και πρέπει όχι μόνο να διατηρηθεί αλλά και να προωθηθεί με αγάπη», διακηρύσσει ο Αμερικανός, ο οποίος έχει πλέον στα σκαριά και άλλα πρότζεκτ επικεντρωμένα στις παραδόσεις της Ελλάδας, μεταξύ αυτών ένα βιβλίο για τη μουσική της Ηπείρου (που αναμένεται να κυκλοφορήσει το 2017 από τον νεοϋορκέζικο εκδοτικό οίκο «W.W. Norton & Company»), μια συλλογή με τραγούδια του Κίτσου Χαρισιάδη (έτοιμη για κυκλοφορία επίσης μέσα στο 2017), και ενδεχομένως μια συλλογή με τραγούδια της Κρήτης.

Ο ίδιος άλλωστε περνάει πλέον μεγάλα χρονικά διαστήματα στο χωριό Βίτσα στο Ζαγόρι, όπου έχει μάλιστα αναγνωριστεί επισήμως ως «συγχωριανός». «Ο μακροπρόθεσμος στόχος μου είναι να μετακομίσω εκεί μόνιμα. Μερικές φορές νιώθω ότι έχω γεννηθεί στη Βίτσα και ότι κάπως έγινε και κατέληξα ορφανός στη Βιρτζίνια», σημειώνει ο ίδιος. Ακούγοντας τα σχέδια του Αμερικανού αναρωτιόμαστε εάν υπάρχει όντως κοινό για την ελληνική παραδοσιακή μουσική εκτός των ελληνικών συνόρων. «Το κοινό είναι ολόκληρη η ανθρωπότητα», απαντάει ο Κινγκ. «Οποιος έχει υποφέρει, όποιος έχει νιώσει την απώλεια, έχει θρηνήσει και έχει βιώσει τις βαθιές αβεβαιότητες της ζωής όπως οι Έλληνες, θα είναι δεκτικός σε αυτήν τη μουσική. Μερικές νότες αρκούν για να σε αιχμαλωτίσουν, να σε υπνωτίσουν».
«Πρόκληση»
Χαρακτηριστική περίπτωση ανθρώπου που ανακάλυψε εσχάτως τα ελληνικά δημοτικά και ενθουσιάστηκε αποτελεί και ο Μπεν Μπλάκγουελ. Ντράμερ του θρυλικού ροκ συγκροτήματος των «Dirtbombs», μέλος κι αυτός της δισκογραφικής οικογένειας που ακούει στο όνομα «Third Man», μέγας συλλέκτης βινυλίων και εξέχουσα προσωπικότητα της ροκ σκηνής του Ντιτρόιτ, ο Μπλάκγουελ προσεγγίζει την ελληνική παραδοσιακή μουσική ως «πρόκληση». «Ναι, μου αρέσει πραγματικά πολύ αυτός ο δίσκος», δηλώνει στο «Εθνος της Κυριακής» ο 33χρονος αναφερόμενος στη συλλογή «Γιατί είναι μαύρα τα βουνά». «Αυτά τα τραγούδια με βγάζουν από την οικεία ζώνη ασφαλείας μου. Αμφισβητούν αυτό που έχω συνηθίσει να περιμένω από τη μουσική. Με κρατούν σε εγρήγορση», καταλήγει.

 

Ευγενία Μπογιάνου: Φανή

Το μυθιστόρημα η «Φανή» της Ευγενίας Μπογιάνου, γράφτηκε πριν την απαγόρευση της απτικής επαφής, αλλά παραδόξως την προφητεύει, καθώς προτάσσει τον στίχο του Ρενέ Σαρ: «Μόνο τα μάτια είναι ακόμη ικανά να βγάλουν κραυγή»! Μόνο τα μάτια. Η 20χρονη Φανή, αναζητά απαντήσεις, θέλει να ρίξει φως στο σκοτάδι της χωρίς ταυτότητα ζωής της. Γι’ αυτό «Παρατηρεί». Τα μάτια της κραυγάζουν τα ερωτήματα. Η ζωή της μια διαρκής αιώρηση μεταξύ της vita activa και της vita contemplativa, μια διαρκής προσπάθεια αποδέσμευσης από τις κοινωνικές και πολιτικές ομηρίες που κρατούν τον άνθρωπο αιχμάλωτο της vita passiva.

Χρόνος, το φοβερό 2012. Τόπος, η Αθήνα. Οι διαδηλώσεις, οι μολότοφ, τα χημικά, η άγρια καταστολή των ΜΑΤ, το πλήθος: «ουρλιάζαμε σαν μέσα σε μαστούρα –μπορεί και να ήμασταν μαστουρωμένοι, σε μαστουρώνει το πλήθος κάποιος φορές… Κάτι σαν μαζικό παραλήρημα».  Είναι τα γεγονότα που σε διαμορφώνουν, σε «γεννούν». Είναι η εισβολή "του μεγάλου μυστηρίου της μάζας", όπως έγραφε ο Ελίας Κανέτι, παρατηρώντας μία πορεία εργατών στη Φρανκφούρτη: «Ήταν η σωματική έλξη αυτό που δεν μπορούσα να ξεχάσω, το ότι ήθελα τόσο πολύ ν’ ανήκω σ’ αυτούς… όταν ενέδωσα και βρέθηκα πραγματικά μέσα στη μάζα, είχα την αίσθηση ότι επρόκειτο για κάτι το οποίο στη φυσική είναι γνωστό ως βαρύτητα… κι αυτό που συνέβαινε μέσα στη μάζα, μια απόλυτη αλλαγή συνείδησης, ήταν τόσο καθοριστικό όσο και αινιγματικό». Εδώ, λοιπόν, στη διαδήλωση, συντελείται «μια απόλυτη αλλαγή συνείδησης», αυτό που δεν καταλαβαίνουν αυτοί που βασίζονται στη δύναμη του φόβου, οι κυβερνώντες και οι μπάτσοι τους. Εδώ, σ’ αυτές τις πορείες, γαλβανίστηκε η αντιφασιστική συνείδηση της γενιάς της Φανής.

Αλλά εκτός από τη συνείδηση υπάρχει και η ψυχή, υπάρχουν το συναίσθημα, η επιθυμία, οι πληγές «που δεν φαίνονται». Αυτές τις πληγές της θέλει να επουλώσει η Φανή. Αλλά για να τις γιατρέψει, πρέπει να τις βρει, να τις διαγνώσει. Αυτές θέλει να φανερώσει η συγγραφέας, ακολουθώντας τους λοξούς δρόμους, τα διλήμματα και τις παλινδρομήσεις της 20χρονης, που κορυφώνονται με τον «άτοπο» έρωτά της.  Η Φανή είναι: «Εγώ, ένας αόρατος άνθρωπος, ένας άνθρωπος δίχως ταυτότητα. Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες», η «ψυχή της πόλης», η πόλη, το σκοτάδι στο οποίο ζει. Είναι το μεθυσμένο σεξ στην τουαλέτα, η «μυρωδιά της συνάφειας» στο λεωφορείο, η ερημία του πλήθους.  Οι φίλοι, ο ετεροκαθορισμός μέσω του αντι-φα, ο αυτοπροσδιορισμός μέσα από την αυθόρμητη, την παρορμητική (την χωρίς σχέδιο) σύγκρουση με τους χρυσαυγίτες στη Φιλοσοφική, ρήξη με το «σχέδιο» και τους «επαναστάτες του κώλου», μία πορεία «χωρίς σκοπούς, χωρίς στόχους, μόνο με επιθυμίες» και, τελικά, οι πέτρες στις τσέπες της Β. Γουλφ.  Ώσπου μέσα από το χάος εισβάλει ο έρωτας, για την ακρίβεια ο ερωτισμός, το σεξ, με τον Μάνο.

 Λένε πως ο Ρενέ Σαρ ήρε την αντίθεση μεταξύ της Εβραίας Χάνας Άρεντ και του φιλοναζί Χαϊντέγκερ, ότι η ποίησή του ήταν το «κρεβάτι» της συνεύρεσής τους. Μπορεί, όμως, η αντιφασίστρια Φανή να συνεχίσει να είναι ερωτευμένη με τον (όπως ανακάλυψε στη συνέχεια) φασίστα Μάνο;

«Δυο εραστές είμαστε, πατρίδα μας είναι ένα διπλό κρεβάτι, δεν χωράει τίποτε άλλο ανάμεσά μας. Τίποτα. Ούτε καν η ιδεολογία. Ναι, μου κάνει το ίδιο αν αυτός που κοιμάμαι μαζί του είναι ένας φασίστας, γιατί η επιθυμία πάει από άλλους δρόμους, λοξούς και σκοτεινούς. Και επικίνδυνους», γράφει η συγγραφέας. Το ίδιο ενδεχομένως έλεγε και η Χάνα Άρεντ. Ο έρωτας μεταξύ της Άρεντ και του Χάιντεγκερ διαρκεί πέρα από τη στιγμή της συνεύρεσης. Αυτό δεν συμβαίνει στη Φανή, καθώς η αντίδραση του θρασύδειλου νεοναζί εραστή (το βάζει στα πόδια) εξαερώνει τον ερωτισμό.

Έρωτας, ερωτισμός, σεξ. Ο Οκτάβιο Παζ («Διπλή φλόγα…») διακρίνει τον έρωτα από τον ερωτισμό, θεωρώντας τον δεύτερο ως το αντίστοιχο της ποίησης. Όπως η ποίηση είναι η ερωτική διάσταση του λόγου, έτσι και ο ερωτισμός είναι «η ποιητική του σώματος». Ο ερωτισμός δεν είναι απλή ζωώδης σεξουαλικότητα, αλλά μια ιεροτελεστία και παράσταση, η ποιητική μεταφορά δηλαδή της σεξουαλικότητας και όπως όλες οι μεταφορές δηλώνει κάτι πέρα από την πραγματικότητα που τη δημιουργεί, κάτι νέο και εντελώς διαφορετικό από τους όρους που τον συνθέτουν. Η κινητήρια δύναμη τόσο της ερωτικής όσο και της ποιητικής πράξης είναι η φαντασία. Αυτή είναι που μεταμορφώνει το σεξ σε τελετουργία. Το σεξ είναι η πρωταρχική πηγή, ενώ ο ερωτισμός και ο έρωτας είναι δευτερογενείς μορφές του σεξουαλικού ενστίκτου. Η Ευγενία Μπογιάνου συμφωνεί με τον Παζ. Το σεξ είναι η πρωταρχική πηγή. Ο ερωτισμός είναι η κοινωνικοποιημένη σεξουαλικότητα που έχει μεταμορφωθεί από τη φαντασία και τη βούληση των ανθρώπων. Ο ερωτισμός είναι εφεύρεση, μία διαρκής παραλλαγή. Το σεξ είναι πάντοτε το ίδιο. Ο ερωτισμός αλλάζει με το κλίμα και τη γεωγραφία, τις κοινωνίες και την ιστορία, τα άτομα και τις ιδιοσυγκρασίες, καθώς επίσης και από τις περιστάσεις, την τύχη και την έμπνευση της στιγμής.

Τελικά, η Φανή, η κόρη του Νίκου (της γενιάς και της «μοναξιάς του 80»), και μιας 20χρονης τουρίστριας, η αντιφασίστρια του 2012, δεν θα δεχθεί, όπως η Χάνα Άρεντ, τον νεοναζί φίλο της, θα τον απορρίψει, όχι τόσο πολιτικά, όσο ανθρωπολογικά. Η ιδεολογική βάση δεν υποχωρεί μπροστά στο ένστικτο. Ή, αλλιώς, ο ερωτισμός(με τις κοινωνικές και πολιτικές συνδηλώσεις του) θα νικήσει τον έρωτα και το σεξ.

Το μυθιστόρημα είναι γραμμένο με τρόπο ρεαλιστικό. Η αφήγηση γρήγορη, χαοτική –ειδικά το πρώτο μέρος-, όπως η (μη) ταυτότητα και η ζωή της πρωταγωνίστριας. Η κορύφωση επέρχεται μετά τη συνάντηση με τον νεοναζί Μάνο και κυρίως μετά την αποκάλυψή του. Ο έρωτας, για την ακρίβεια ο ερωτισμός λειτουργεί σαν καταλύτης. Όλα αποκτούν ρυθμό, αφού το αδιέξοδο επιζητά άμεσες λύσεις. Τελικά, ο διάλογος νικά την αλαζονεία της «σιωπής». Ο πατέρας μιλάει στην κόρη του. Ο Νίκος μιλάει στη Φανή.

Ένα αξιοδιάβαστο μυθιστόρημα με αφηγηματική πολυφωνία και εναλλασσόμενες αφηγήσεις (οι παρεκβάσεις των Άλλων), των παρατηρούμενων, των αόρατων που για μια στιγμή ανασύρονται στο φως, φαίνονται, αποκτούν ορατότητα, μιλούν, ακούγονται από το βλέμμα της Φανής(και της συγγραφέα), που τους βλέπει, τους παρατηρεί, τους δίνει φωνή και κάποτε «κραυγή»! Το ενδιαφέρον και η περιέργεια κορυφώνονται μετά το πρώτο μισό του βιβλίου, καθώς το ερωτικό και το πολιτικό, η ανθρώπινη συνθήκη και η πολιτική διαπλέκονται με αντιθετικό και φαινομενικά ασύμβατο τρόπο.

Η Φανή, εντέλει, επιστρέφει εκεί που κατοικεί η Αγάπη, εκεί που θα αποκτήσει το Πρόσωπό της. Γιατί όπως λέει πάλι ο Οκτάβιο Παζ: «Η ανάσταση του έρωτα αποτελεί μέρος της πολιτικής αναγέννησης. Και τα δύο, έρωτας και πολιτική, εξαρτώνται από την αναγέννηση μιας έννοιας που υπήρξε ο άξονας του πολιτισμού μας, της έννοιας του προσώπου...» με την έννοια της μοναδικότητας και της ταυτότητας του καθενός. Γενικά για να ξαναεφεύρουμε τον έρωτα πρέπει να εφεύρουμε για μια ακόμη φορά τον άνθρωπο, να ανασυστήσουμε το Πρόσωπό μας.  

ΕΥΓΕΝΙΑ ΜΠΟΓΙΑΝΟΥ

ΦΑΝΗ

Μυθιστόρημα

Μεταίχμιο

Ιωλέκ - Κωνσταντίνος Παπασωτηρίου

Αυτοί είναι οι κατήγοροι της Α. Δόγκα

Είναι οι ίδιοι που ωρύονται για τα παιδιά που συναθροίζονται στις πλατείες στην Κυψέλη και την Αγία Παρασκευή, ζητούν πρόστιμα και καλούν τα ΜΑΤ, ενώ για την Ομόνοια τηρούν σιγή ιχθύος.

Είναι οι ίδιοι που κορυβαντιούν για την αγόρευση της εισαγγελέα Αριστοτελίας Δόγκα, αλλά δεν βγάζουν άχνα όταν η εισαγγελέας Αδαμαντία Οικονόμου «αθωώνει» την ηγεσία της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή.

Είναι οι ίδιοι που επιτίθενται στην Αριστοτελία Δόγκα αλλά δεν μιλούν για την παρέμβαση εν μέσω της δίκης του προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, Βερβεσού και του υφυπουργού παρά τω πρωθυπουργώ.

Είναι οι ίδιοι που επικαλούνται το άρθρο 332 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που λέει «Αν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας στο ακροατήριο οι δικαστικοί λειτουργοί δεν μεταχειρίζονται τα πρόσωπα που συμμετέχουν στη δίκη κατά τρόπο αμερόληπτο, ευπρεπή, απαθή και ψύχραιμο, διαπράττουν βαρύ πειθαρχικό παράπτωμα.», δεν διατηρούν όμως την ίδια… αυστηρότητα και αμεροληψία για τον απερίγραπτο συνήγορο του κατ’ ομολογία δολοφόνου Μανώλη Κούκουρα που είπε: «Εγώ βιασμό σε αυτή τη δικογραφία δεν είδα… Βιασμό με στηθόδεσμο δε μπορώ να φανταστώ… Εγώ πιστεύω το Μανόλη. Όλες οι φίλες της αναφέρουν τα ναρκωτικά. Όταν είσαι γυμνός και υπό επήρεια όλα τα συμπλέγματα που είχες βγαίνουν στην επιφάνεια. Και παίρνω τη θέση του ψυχολόγου… Το γιατί δεν έχει η Ελένη σύντροφο, λέει ο Μανόλης. Όχι δε μου άρεσε η Ελένη, συγγνώμη κιόλας κύριε Γιάννη. Ήταν σαν παρανοϊκή, λέει για την Ελένη… Ψυχική υγεία υπάρχει όταν υπάρχει μακροχρόνια σχέση… Για ένα τρίο πήγαμε και κλείσαμε τρία σπίτια, είπε ο Μανόλης… Μπράβο Μανόλη αν όντως τη χάιδευες. Μπράβο, πάντα να χαϊδεύεις τις γυναίκες. Η θέση μου είναι ότι ο Μανόλης λυπάται που δεν μπορεί να τη σώσει.»

Ναι, γι’ αυτούς τους δικηγόρους μίλησε η εισαγγελέας Αριστοτελία Δόγκα. Δεν αγόρευσε θεωρητικά και ακαδημαϊκά, μιλούσε για τους συγκεκριμένους  κατηγορούμενους και για τους δικηγόρους τους. Ούτε αμφισβήτησε «το δικαίωμα στην υπεράσπιση» των απεχθών δολοφόνων, όπως γράφει σήμερα ένας αρθρογράφος, την πράξη τους αξιολόγησε και έκρινε, και ένα συγκεκριμένο τρόπο υπεράσπισης στηλίτευσε, που «δολοφονεί» για δεύτερη φορά το θύμα. Ξαναδιαβάστε άλλη μια φορά, παρακαλώ, το παραπάνω απόσπασμα και απαντήστε: Έχει δικαίωμα ένας συνήγορος στο όνομα του δικαιώματος της υπεράσπισης να χρησιμοποιεί κάθε μέσο, ακόμα κι αν έτσι «δολοφονεί» για δεύτερη φορά το θύμα; Εμείς λέμε κατηγορηματικά όχι. 

Ε, λοιπόν, αυτούς στηλίτευσε η εισαγγελέας Αριστοτελία Δόγκα. Και μαζί τίναξε στον αέρα όλο το κοινωνικό και θεσμικό πλαίσιο (ακόμα και πολιτικό, όπως έδειξε η παρέμβαση του υφυπουργού) που αναπαράγει στερεότυπα και πατριαρχικές αξίες, οι οποίες κυριαρχούν και στο δικαιοδοτικό σύστημα. Είναι οι ίδιοι, οι πολιτικοί εκφραστές των συντηρητικών, των «νοικοκυραίων», που θα σκοτώσουν τον Ζακ, είναι αυτοί που θα κρεμάσουν στα μανταλάκια τις οροθετικές, είναι αυτοί που θα ανεχθούν τους δολοφόνους του Λουκμάν και του Παύλου, είναι η ρατσιστική, η ξεοφοβική και φασιστική ακροδεξιά που μάχεται για την ιδεολογική ηγεμονία στην ελληνική κοινωνία…

Γεωπολιτική: Η εκμετάλλευση της πανδημίας στον πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας

Θα περίμενε κανείς ότι ο κορονοϊός θα σήμαινε την υποχώρηση της γεωοικονομικής και γεωπολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας χάρη της συνεργασίας και της σωτηρίας των ανθρώπινων ζωών. Αυτό δεν συνέβη ποτέ. Συνεργασία δεν υπήρξε όχι μόνο στο θέμα του υγειονομικού υλικού(η Γερμανία έφθασε στο σημείο να κατασχέσει κινεζικές μάσκες που μεταφέρονταν στην Ελβετία) αλλά ούτε καν σε ερευνητικό και ιατρικό επίπεδο. Αντίθετα, η αντιπαράθεση έχει ως στόχο την χρησιμοποίηση του κορονοϊού προκειμένου οι πλανητικές υπερδυνάμεις να κερδίσουν πόντους στο πλαίσιο του ανταγωνισμού για την παγκόσμια ηγεμονία. Οι όροι που χρησιμοποιούνται στην πολιτική ρητορική είναι πολεμικοί. Στις 18 Μαρτίου, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εμφανίστηκε ως «πρόεδρος του πολέμου» ο οποίος θα πολεμούσε για μια «απόλυτη νίκη» εναντίον ενός «αόρατου εχθρού», του νέου κορονοϊού. Δύο ημέρες νωρίτερα, ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν είχε επίσης κηρύξει πόλεμο κατά του ιού. Ο πόλεμος του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον για την επιδημία πήρε μια πιο προσωπική τροπή όταν ο ίδιος βρέθηκε στον κατάλογο των θυμάτων και αναγκάστηκε να περάσει μια εβδομάδα στο νοσοκομείο.

Πίσω όμως από τον πόλεμο με τον «αόρατο εχθρό» υπάρχουν οι απολύτως ορατοί εχθροί(ΗΠΑ-Κίνα) και τα αντιτιθέμενα συμφέροντά τους.  

Σύμφωνα με άρθρο του Salvatore Babones στο foreignpolicy.com*, ο κορονοϊός έχει ως αποτέλεσμα να παρουσιαστούν μια σειρά γεωπολιτικές δυστοπίες (σ.arti: για την παγκόσμια ηγεμονία των ΗΠΑ):

Γεωπολιτικές δυστοπίες

Στην Αυστραλία, την Ινδία, τη Νότια Αφρική, τη Νότια Κορέα και την Κίνα, η απάντηση στην πανδημία έχει επίσης περιγραφεί με στρατιωτικούς όρους. Όλη αυτή η πολεμική ρητορική αναπόφευκτα δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με τη μορφή που θα λάβει ο «μεταπολεμικός κόσμος»! Όλοι οι αναλυτές πιστεύουν ότι ο κορονοϊός θα προκαλέσει τεράστια αναταραχή. Και όλοι φαίνονται πεπεισμένοι ότι ο κόσμος μετά την πανδημία ουσιαστικά θα αναμορφωθεί.

Οι αναλυτές που ρωτήθηκαν από την foreign policy, όλοι συμφωνούν ότι ο κοροναϊός θα φέρει μεγάλες αλλαγές, αλλά έχουν ευρέως αποκλίνουσες απόψεις για το τι θα αλλάξει. Ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στην γεωπολιτική δυστοπία που προκαλείται από κορονοϊό είναι η αποτυχία της ηγεσίας των ΗΠΑ σε συνδυασμό με την άνοδο της Κίνας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι έχουμε πει ότι ο πόλεμος στο Ιράκ, η παγκόσμια οικονομική κρίση και η εκλογή του Τραμπ, το καθένα ξεχωριστά και όλα μαζί σηματοδότησαν το τέλος της παγκόσμιας ηγεμονία της Αμερικής, πρέπει να υπάρχει πολύ λίγη αμερικανική ηγεμονία για να χαθεί…

Κοιτάζοντας έναν χάρτη του κόσμου, είναι εύκολο να ανησυχεί κανείς για τα κέρδη της Κίνας από την προπαγάνδα του κορονοϊού. Πολλές περιοχές από το Πεκίνο ως την Αιθιοπία (όπου η Κίνα σχεδιάζει να χτίσει ένα νέο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αφρικής), τη Σερβία (όπου ο Πρόεδρος Αλεξάντερ Βούτσιτς εμφανίστηκε στο αεροδρόμιο του Βελιγραδίου για να χαιρετίσει την άφιξη της δωρεάς κινεζικών προμηθειών υγείας) και τη Βενεζουέλα (όπου τα κρατικά καταστήματα τροφίμων βασίζονται σε κινεζικές εισαγωγές για σχεδόν το ήμισυ των αποθεμάτων τους). Βάλτε αυτά τα κέρδη προπαγάνδας στην οικονομική προοπτική, και θα αντιληφθείτε ότι είναι κάτι ασήμαντο, καθώς πρόκειται για όχι σημαντικές οικονομίες.

Πάρτε την Αφρική, όπου οι βασικοί εταίροι της Κίνας είναι η Αιθιοπία και η Αγκόλα. Οι οικονομίες τους επισκιάζονται από εκείνη του οικονομικού γίγαντα της Αφρικής, τη Νιγηρία, η οποία είναι σταθερός εταίρος ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι κινεζικές επενδύσεις προκάλεσαν μια δημοφιλή αντίδραση στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ηπείρου, τη Νότια Αφρική. Αυτές οι γεωπολιτικές ζημίες έχουν αντέξει στις δίδυμες δοκιμασίες του Έμπολα και της εξέγερσης του Μπόκο Χαράμ και δεν πρόκειται να αλλάξουν τώρα εξαιτίας του κορονοϊού. Η Κίνα μπορεί να πάρει μερικές φτωχές, ευάλωτες, άσχημα κυβερνημένες χώρες ως συμμάχους, αλλά τα μεγάλα βραβεία παραμένουν σταθερά συνδεδεμένα με το ευρύτερο διεθνές σύστημα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.

Η ίδια ιστορία εκτυλίσσεται και στην Ανατολική Ευρώπη. Το άνοιγμα της Σερβίας στις κινεζικές επενδύσεις, τις στρατιωτικές ασκήσεις, ακόμη και τις τεχνολογίες ασφάλειας έχει προκαλέσει ανησυχία σε πολλούς Ευρωπαίους παρατηρητές. Ωστόσο, ακόμη και όταν η πολιτική της ρητορική στρέφεται προς την Ανατολή, η Σερβία διατηρεί πολύ ισχυρούς δεσμούς ασφαλείας με τη Δύση. Επίσης, η Σερβία είναι σχετικά μικρή χώρα στην Ανατολική Ευρώπη. Οι σταθεροί σύμμαχοι του ΝΑΤΟ όπως η Πολωνία, η Δημοκρατία της Τσεχίας, η Ρουμανία και η Ελλάδα έχουν οικονομίες που κυμαίνονται από 4 έως 10 φορές το μέγεθος της Σερβικής.

Επιπλέον, η Κίνα δεν έχει σχεδόν καμία πολιτική παρουσία στους δύο γίγαντες της Λατινικής Αμερικής, τη Βραζιλία και το Μεξικό, οι οποίες μαζί αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ του οικονομικού προϊόντος της περιοχής.

Στη Δυτική Ευρώπη, η έγκαιρη βοήθεια της Κίνας προς την Ιταλία ενδέχεται να υπονομεύσει τη δημοτικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτήν τη χώρα, αλλά αυτό είναι περισσότερο πρόβλημα για την ΕΕ παρά για το ΝΑΤΟ. Ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ έσπευσε να χαρακτηρίσει την έλλειψη αλληλεγγύης για την αντιμετώπιση του κορονοϊού ως «θανάσιμο κίνδυνο για την Ευρωπαϊκή Ένωση». Ωστόσο, τα διαρθρωτικά προβλήματα της ΕΕ υπερβαίνουν κατά πολύ την κινεζική ανάμειξη και δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι ακόμη και μια καταστροφική κατάρρευση του ευρωπαϊκού σχεδίου θα ευνοούσε γεωπολιτικά την Κίνα έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών. Εάν κάτι τέτοιο συμβεί, πιθανότατα θα καταστήσει την ένταξη στο ΝΑΤΟ ακόμη πιο σημαντική για τα πρόσφατα ορφανά και πρόσφατα εκτεθειμένα πρώην μέλη της ΕΕ.

Η Ασία

Το κύριο θέατρο της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας είναι η ευρύτερη περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, που εκτείνεται από την Ιαπωνία έως την Ινδία, συμπεριλαμβάνοντας και την Αυστραλία. Η πανδημία του κορονοϊού σίγουρα δεν έχει καταστήσει την Κίνα φιλική προς την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα ή την Ταϊβάν. Αυτοί οι οικονομικοί γίγαντες της Ανατολικής Ασίας είναι ουσιαστικά απρόσβλητοι από την επιρροή του Πεκίνου. Στην Αυστραλία, όμως, η πανδημία έχει ενθαρρύνει την Κίνα…

Οι ινδικές ευαισθησίες έχουν προσβληθεί από τις εξαιρετικά ασυνήθιστες δημόσιες τοποθετήσεις του Τραμπ για ένα μη επιβεβαιωμένο φάρμακο για τον κορονοϊό, την υδροξυχλωροκίνη. Ωστόσο, η Κίνα θα δυσκολευτεί να πραγματοποιήσει επιθέσεις φιλίας προς την Ινδία, διατηρώντας παράλληλα την «παντός καιρού φιλία» της με το Πακιστάν. Όταν η Ινδία θέλει να αποστασιοποιηθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, στρέφεται στη Ρωσία και όχι στην Κίνα. Όμως, η οικονομία της Ρωσίας βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, οπότε δεν είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί τυχόν προβλήματα στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας που σχετίζονται με τον κορονοϊό.

Η ΕΕ

Οι Ευρωπαίοι δεν συμπαθούν τον τρόπο που ο Τραμπ έβαλε την «Αμερική πρώτη» ως απάντηση στην πανδημία, αλλά συμπεριφέρονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας και της Γαλλίας, απαγόρευσαν την εξαγωγή ιατρικού εξοπλισμού έκτακτης ανάγκης - ακόμη και εντός της υποτιθέμενης κοινής αγοράς της ΕΕ. Η Γερμανία κατάσχεσε ακόμη και μια αποστολή κινεζικών μασκών με προορισμό την Ελβετία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες λένε στους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ εδώ και χρόνια ότι πρέπει να αναλάβουν περισσότερη ευθύνη για τη δική τους άμυνα. Η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αυτονομία θα ήταν όφελος για την παγκόσμια ηγεσία των ΗΠΑ και όχι μια πρόκληση. Αλλά μια πιο εθνικιστική, λιγότερο συνεκτική Ευρώπη θα προωθούσε πραγματικά την αμερικανική παγκόσμια ηγεμονία, καθώς μια μειωμένη ΕΕ θα ήταν λιγότερο πιθανό να ακολουθήσει μια ανταγωνιστική στρατηγική ατζέντα.

Οι ευρωπαϊκές χώρες που ενεργούν μόνες τους, αντί να προστατεύονται από την ομπρέλα της ΕΕ, θα ήταν πολύ λιγότερο πιθανό να συνάψουν συμφωνίες με την Κίνα ή τη Ρωσία.

Χωρίς την ασφάλεια να είναι μέρος ενός ισχυρού μπλοκ, χώρες όπως η Γερμανία θα ήταν πολύ πιο επιφυλακτικές να κάνουν ξεχωριστές συμφωνίες με τη Ρωσία σχετικά με τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο και άλλες συμφωνίες. Ομοίως, τα μέλη της ΕΕ στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη που χρησιμοποιούν τώρα την πρωτοβουλία της Κίνας ως μοχλό εναντίον των Βρυξελλών, θα μπορούσαν να είναι πολύ πιο προσεκτικά με το Πεκίνο, αν οι Βρυξέλλες δεν ήταν εκεί ως backstop.

Από την πλευρά των ΗΠΑ, η πιο αποδοτική μορφή παγκόσμιας ηγεμονίας είναι αυτή στην οποία η Ουάσιγκτον βοηθά εκείνους που βοηθούν τον εαυτό τους. Αυτό ήταν το μυστικό της επιτυχίας των ΗΠΑ στην Ανατολική Ασία, όπου το σύστημα συμμαχίας που συνδέει τις Ηνωμένες Πολιτείες με την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν μεμονωμένα (με ελάχιστη συνεργασία μεταξύ αυτών των εταίρων) ενθαρρύνει τον καθένα να έχει τη δική του άμυνα...

Εάν ο κορονοϊός σημαίνει πραγματικά πόλεμο, τότε μπορεί αυτό να είναι θετικό μόνο για την παγκόσμια ηγεμονία των ΗΠΑ. Δυστυχώς, ο Τραμπ επέλεξε να μην συμπεριλάβει στις διεθνείς σχέσεις αυτό το γεγονός. Θα μπορούσε να είχε ενισχύσει την ηγεσία των ΗΠΑ ακολουθώντας μια πολύ πιο γενναιόδωρη προσέγγιση στις παγκόσμιες εκκλήσεις για υποστήριξη και συνεργασία. Δεν πειράζει. Όταν τελειώσει η κρίση, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι ακόμη πιο κεντρικές στα παγκόσμια δίκτυα ενέργειας από ό,τι πριν. Η Κίνα θα χάσει σε αυτό…

Arti: Συμπέρασμα

Ο αναλυτής μέμφεται εμμέσως τον Ντόναλντ Τραμπ που άφησε έξω από την γεωπολιτική και τις διεθνείς σχέσεις το θέμα του κορονοϊού και δεν αξιοποίησε τις εκκλήσεις για συνεργασία προκειμένου να τις εκμεταλλευθεί γεωστρατηγικά! Ουσιαστικά ομολογεί ότι στην αντιπαράθεση των ΗΠΑ με την Κίνα στο θέμα αυτό, η δεύτερη «νίκησε». Όμως θεωρεί ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να πάρουν τη ρεβάνς στον «πόλεμο» της ενέργειας που θα ακολουθήσει στην μετα-κορονοϊό εποχή!

Αξίζει να σημειωθεί η επισήμανση ότι οι ΗΠΑ έχουν συμφέρον από μία αποδυναμωμένη ΕΕ και μία «εθνικιστική» έξαρση στο εσωτερικό των χωρών-μελών της!

Όσο για την Ελλάδα, συγκαταλέγεται στις χώρες που είναι απόλυτα προσδεδεμένες στο άρμα των ΗΠΑ σε αντίθεση με τη Σερβία.

*Αποσπάσματα από άρθρο του Salvatore Babones https://foreignpolicy.com/2020/04/14/in-the-post-coronavirus-world-dont-write-off-american-leaders

Α. Καμύ: Η διχοστασία και οι ανέσεις της δουλείας

Ο Γερμανός φιλόσοφος Ε. Χούσερλ ήταν εκείνος που έκανε τη διάκριση μεταξύ του «θέλω να πω» του συγγραφέα -ή όπως αλλιώς λέμε, της πρόθεσης του κειμένου- και της «σημασίας» με την έννοια του νοήματος που διαπερνά το απλό παιχνίδι της γλώσσας του κειμένου. Η διάκριση αυτή είναι απολύτως αναγκαία στην περίπτωση της «Πτώσης» του Αλμπέρ Καμύ, διότι πρόκειται για ένα πολύπλοκο κείμενο που αναφέρεται σ’ ένα επίσης πολύπλοκο «πρόσωπο», το οποίο αυτοπροσδιορίζεται ως «διπρόσωπο»!

«Αποδέχτηκα τη διπροσωπία αντί να λυπάμαι γι’ αυτήν... βολεύτηκα σ’ αυτήν και βρήκα τη γαλήνη που έψαχνα σ’ όλη μου τη ζωή. Είχα άδικο, κατά βάθος, που σας είπα ότι η ουσία είναι ν’ αποφύγεις να σε κρίνουν. Η ουσία είναι να μπορείς να επιτρέπεις τα πάντα στον εαυτό σου, έστω κι αν χρειάζεται να παραδέχεσαι που και που, επίμονα, ότι είσαι ανάξιος». Η «διπροσωπία» είναι η λύση του προβλήματος, το οποίο προέκυψε από την όλη «αρνητική» πορεία και την παρακμή του Γιάννη Βαπτιστή Κλαμάνς. Ενός λαμπερού «γητευτή» -η γοητεία λειτουργεί κατά την περίοδος της ακμής- αλλά και εγωπαθούς παριζιάνου δικηγόρου που τελικά έγινε δικηγόρος των λωποδυτών και των εκδιδομένων γυναικών του Άμστερνταμ.

Η «Πτώση» του Κλαμάνς επικαθορίζεται από την πτώση ενός άλλου προσώπου που εμφανίζεται φευγαλέα, αλλά καθοριστικά για το μέλλον του πρωταγωνιστή. Πρόκειται για μια νεαρή γυναίκα που πέφτει και πνίγεται στα νερά του Σηκουάνα χωρίς ο Κλαμάνς να προσπαθήσει να τη σώσει, γεγονός που σημαδεύει τη μετέπειτα ζωή του. Η "προδοσία" θα τον κυνηγά, έστω κι αν πρόκειται για μια παθητική και όχι ενεργητική προδοσία. Με άλλα λόγια δεν ευθυνόμαστε μόνο για τις πράξεις μας αλλά και για την παθητικότητά μας, δηλαδή τις παραλήψεις μας. Ο Κλαμάνς είναι «προδότης» λόγω της φοβίας και της παθητικότητάς του, της μη εμπλοκής του, της άρνησής του να επενδύσει στην πραγματικότητα και, ακόμη, λόγω της αγάπης μόνο για τον εαυτό του. Η στιγμή της κρίσης θα είναι πάνω στη γέφυρα των Τεχνών και θα επισυμβεί μ’ ένα γέλιο. Το γέλιο αυτό θα ξεσκίσει την εικόνα, τη μάσκα του θεατρίνου, του υποκριτή Κλαμάνς και θα αποκαλύψει το κενό, την έλλειψη μιας πίστης, μιας ταυτότητας.

Πέραν της αφήγησης και της κατάληξης του πρωταγωνιστή της, η έννοια της Πτώσης έχει τη συνδηλωτική δύναμη της εκ-πτωσης του Αδάμ από τον παράδεισο. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο το ψευδώνυμο του «Ιωάννη του Βαπτιστή», αλλά εν προκειμένω έχουμε έναν αντι-Ιωάννη Βαπτιστή καθώς δεν προαναγγέλλει τη σωτηρία και τη «χάρη», αλλά μόνο την τιμωρία. Ο Κλαμάνς τοποθετεί την ανθρωπότητα πίσω από τα σύμβολα της ενοχής και της αδυναμίας συγχώρεσης. Εξάλλου, η Δευτέρα Παρουσία επισυμβαίνει καθημερινά καθώς δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από «την κρίση των ανθρώπων». Συνεπώς, η Πτώση για την ανθρωπότητα είναι διαρκής και αποστερημένη της προοπτικής της «χάριτος».

Τι θέλει να μας πει με την «Πτώση» ο Καμύ; Για να απαντήσουμε στο ερώτημα θα πρέπει να δούμε τις ιδιαίτερες συνθήκες στις οποίες βρίσκονταν ο συγγραφέας όταν έγραψε αυτό το κείμενο. Βρισκόμαστε, λοιπόν, στη χρονική περίοδο του πολέμου της Αλγερίας (γενέθλιο τόπο του Καμύ) και την έκκληση του συγγραφέα για ανακωχή (μεταξύ των Γάλλων αποικιοκρατών και των εξεγερμένων Αλγερινών) που πέρασε απαρατήρητη. Την ίδια εποχή οι «υπαρξιστές» με τους οποίους ο Καμύ μοιράζονταν τις ίδιες αρχές του επιτίθενται μέσα από το περιοδικό «Μοντέρνοι καιροί»(δηλαδή ο Σαρτρ) για το «παράλογο της φιλοσοφίας του», την οποία χαρακτήριζαν αστική και αντιδραστική. Όλα τούτα σήμαναν, μια αλλαγή, την «Πτώση», τη διάρρηξη σχέσεων και δεσμεύσεων, αλλά και τη συνεπαγόμενη απελπισία. Ίσως, λοιπόν, η «Πτώση» να είναι η απάντηση του Καμύ σ’ αυτές τις επιθέσεις. Πίσω από τις μηδενιστικές θέσεις δεν πρέπει να δούμε τον Καμύ αλλά τους υπαρξιστές και τη φιλοσοφία της ενοχής. Εξάλλου, όπως γράφει στις «σημειώσεις» του ο συγγραφέας: «Οι ‘’Μοντέρνοι καιροί’’, αποδέχονται το προπατορικό αμάρτημα, αλλά αρνούνται τη χάρη».

Στο παρόν αφήγημα όταν ο Καμύ γράφει «προσκαλώ τον καλό λαό να υποταχτεί και να επιδιώξει ταπεινά τις ανέσεις της δουλείας, έστω κι αν χρειάζεται να την παρουσιάσω σαν την ελευθερία», αναφέρεται στους υπαρξιστές. Τους ίδιους, τέλος, μέμφεται όταν τονίζει πως «αφού δεν γινόταν να καταδικάσουμε τους άλλους χωρίς να κρίνουμε τον εαυτό μας, θα πρέπει να ρίξουμε όλα τα βάρη πάνω μας, για να έχουμε το δικαίωμα να κρίνουμε τους άλλους». Ακόμη και η θυσία των υπαρξιστών είναι για τον Καμύ μια υπόθεση εξουσίας: «Πάνω απ’ το συγκεντρωμένο πλήθος, θα σηκώνατε τότε το φρεσκοκομμένο ακόμα κεφάλι μου, για να δουν σ’ αυτό οι άνθρωποι τον εαυτό τους, κι έτσι, παραδειγματικός, να τους εξουσιάζω πάλι»!

Επίθεση των ΜΑΤ στην Κυψέλη: Θέλουν τους πολίτες έγκλειστους «έξω»

Προχθές στην Αγία Παρασκευή, χθες στην Κυψέλη.

Στην πλατεία Αγίου Γεωργίου οι σερίφηδες του Χρυσοχοΐδη και του Μητσοτάκη έσβησαν τα φώτα και επιτέθηκαν μες στο σκοτάδι σαν κοινοί τραμπούκοι. Τι σκιάζονται; Τον ίσκιο τους. Ό,τι συνιστά τη συνάντηση, την συνάφεια, τη συντροφικότητα, τη φιλία, την επικοινωνία, την πόλη. Γιατί η πλατεία είναι η πόλη. Κι αυτοί θέλουν μια πόλη άπολη, χωρίς πολίτες, μια πόλη αποστειρωμένη από αισθήματα. Πέντε προσαγωγές και ξύλο, πολύ ξύλο. Δύο τραυματίες.

Το άγγιγμα είναι παράνομο, η συνάντηση είναι παράνομη, το ίδιο και η συνομιλία, η φιλία. Θέλουν τους πολίτες έγκλειστους "έξω"!

Ένας νέος πολιτισμός προωθείται με τον ιό και με το κλομπ. Ένας πολιτισμός της απαγορευμένης επαφής, αλλά και της υποψίας απέναντι στους άλλους, που θεωρούνται εν δυνάμει φορείς του ιού, δηλαδή κίνδυνος… Καμια συνάντηση. Ο άλλος είναι η κόλασή μας. Οι νοικοκυραίοι δικαιώνονται!

Μερικοί αναρωτιούνται ακόμα για τη νέα επίθεση της κυβέρνησης Μητσοτάκη σε νεολαίους που απλώς κάθονται σε ανοιχτό χώρο όπως είναι μια πλατεία, ενώ κυβερνητικά στελέχη δήλωναν ότι θα γίνονται απλώς συστάσεις στον κόσμο. Η απάντηση είναι απλή: Όπου οι εκπρόσωποι των νοικοκυραίων ακούν πλατεία, φαντάζονται Εξάρχεια. Κι αυτό τους στοιχειώνει. Η πλατεία, δηλαδή η συνάντηση των πολιτών τους είναι αποκρουστική. Θέλουν να επιβάλλουν τον «ανέπαφο πολιτισμό» στην μετακορονοϊό εποχή, να καταργήσουν την πόλη, τον αντισυστημικό «Δρόμο», εκεί όπου όπου ακυρώνονται τα μαγειρεία των καθεστωτικών μέσων ενημέρωσης και ανατρέπονται οι ατζέντες τους.

Η ίδια τακτική παντού. Ο Μητσοτάκης, ο Όρμπαν, ο Μακρόν, ο Τραμπ, παντού η ίδια υποκρισία. «Ο Τραμπ είναι πιθανόν ο μεγαλύτερος απατεώνας που υπήρξε ποτέ… είναι σε θέση να κρατά ψηλά στο ένα χέρι ένα πανό που λέει «Σ 'αγαπώ, είμαι ο σωτήρας σου, εμπιστεύσου με, δουλεύω για σένα μέρα και νύχτα» και με το άλλο χέρι σε μαχαιρώνει στην πλάτη.», λέει ο Νόαμ Τσόμσκι. Ίδια υποκρισία κι εδώ. Στην Μαρφίν, δήθεν τιμούν τους νεκρούς και από την άλλη αναιρούν την αποζημίωση προς τους οικείους τους. Η ίδια δήθεν ευαισθησία δίπλα στη φωτογραφία του Μπεχράκη και από την άλλη ο πιο άγριος ρατσισμός και τα κλειστά κέντρα-φυλακές για τους πρόσφυγες, η πιο άγρια κόλαση στα κρατητήρια και στις φυλακές. Ναι, όποιος διαφωνεί μαζί τους είναι εναντίον τους. Ακόμη και ο Ξαρχάκος!  

Θεωρούν την πανδημία ευκαιρία για έναν «ανέπαφο πολιτισμό», για μια αποστειρωμένη «στρατιωτική κοινωνία», όπου η ελεύθερη προσωπικότητα δεν θα μπορεί να δημιουργεί τριβές και αναταράξεις στη λειτουργία της οικονομικής, της κοινωνικής και της πολιτικής «μηχανής» τους.

Μόνο που όσο ο άνθρωπος, οι νέοι και οι νέες θα αναζητούν δυο μάτια για να δουν τον Πρόσωπό τους, όσο θα νιώθουν και θα αισθάνονται την ανάγκη να αγαπάνε και να ερωτεύονται, τόσο θα δημιουργούν "πλατείες" και συναντήσεις, χορούς και συμπόσια, όπως στην Αγία Παρασκευή, στην Κυψέλη, στην οδό Μαρτύρων στο Παρίσι, στο Μιλάνο…

Γιατί δεν θέλουν η ζωή τους να είναι μια παύλα ανάμεσα σε δύο ημερομηνίες…

Το σχολείο, τα ψηφιακά «πανοπτικά» και ο νέος ολοκληρωτισμός

Διαβάζω ότι «Ο Μεγάλος Αδελφός πάει σχολείο»! Και ακόμη ότι η αναμετάδοση μέσω κινητού του μαθήματος στο σχολείο θέτει «Σοβαρά ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων»*. Το θέμα δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά τον πλανήτη ολόκληρο, καθώς τα μέτρα για την αντιμετώπιση του Covid-19 επιταχύνουν αλλαγές που θα έχουν οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, ακόμη και ανθρωπολογικές συνέπειες.

Ο Μεγάλος Αδελφός και τα δορυφορικά αλλά και τα επίγεια «πανοπτικά» μέχρι σήμερα ήταν παράνομα καθώς όντως παραβιάζουν τα προσωπικά δεδομένα και τις ατομικές ελευθερίες. Πλέον, η παραβίαση νομιμοποιείται στο όνομα της υγείας! Η παρακολούθηση και ο έλεγχος θεωρούνται επιβεβλημένα. Έτσι ό,τι πριν συνιστούσε κατάφωρη παραβίαση σήμερα δεν συνιστά. 

Θυμίζουμε το σάλο από την υπόθεση της παρακολούθησης εκατοντάδων εκατομμυρίων χρηστών του διαδικτύου από την αμερικανική υπηρεσία NSA**, η οποία δημιουργήθηκε από τον Τρούμαν το 1952 προκειμένου να συλλέγει πληροφορίες στρατιωτικού χαρακτήρα. Επίσης, τα χιλιάδες διαβαθμισμένα έγγραφα που δημοσιοποιήθηκαν από τα Wikileaks (του υπό εξόντωση Τζούλιαν Ασάνζ), που αποδεικνύουν ότι οι Αμερικανοί διπλωμάτες λειτουργούν και ως κατάσκοποι, αφού καλούνται να προμηθεύσουν την υπηρεσία IC (Intelligence Community που περιλαμβάνει 17 μυστικές υπηρεσίες μεταξύ των οποίων τη CIA και την NSA), με δεδομένα που αφορούν ακόμα και το DNA αλλοεθνών διπλωματών! Τώρα θα είναι γνωστό τόσο το DNA όσο και το RNA όλων μας για χάρη της… προστασίας μας από τους κορονοϊούς, αλλά προπάντων για τον απόλυτο(ακόμα και τον γενετικό) έλεγχό μας.

Η κυβέρνηση Ομπάμα ψήφισε διάταξη για τον έλεγχο του διαδικτύου (αποκάλυψη των New York Times το 2010). Σύμφωνα με αυτή επιβλήθηκε σε όλες τις ιδιωτικές εταιρίες επικοινωνίας να είναι συμβατές με τα συστήματα παρακολούθησης των κρατικών υπηρεσιών ασφαλείας. Έτσι, η Microsoft, το Google, η Yahoo, το Facebook, το Skype διαφοροποίησαν τον τρόπο λειτουργίας τους έτσι ώστε το FBI και η NSA να μπορούν να ακούν και να βλέπουν ό,τι επικοινωνείται σ’ αυτά. Ο έλεγχος μέχρι σήμερα κινούνταν στα όρια μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Τώρα όχι μόνο θα είναι νόμιμος, αλλά και θα επιβάλλεται στο όνομα της υγείας και της ασφάλειάς μας.

Εφεξής, κάθε παραβίαση των προσωπικών δεδομένων όχι μόνο θα είναι επιτρεπτή αλλά και θα επιβάλλεται στο όνομα της υπέρτερης αξίας που είναι η ζωή. Οι χώρες, οι οικονομίες και οι κοινωνίες θα επιχειρηθεί να αναδομηθούν με αφορμή την πανδημία (τηλε-εργασία, τηλε-επιτήρηση, τηλε-εκπαίδευση, τηλε-έλεγχος). Οι αλλαγές θα σημάνουν ακόμη και ανθρωπολογικές αλλαγές, καθώς ο άνθρωπος θα είναι ένα «μη-γεγονός», όπως λέει ο συγγραφέας Μισέλ Ουελμπέκ. Θα είναι δηλαδή πλήρως «αποπροσωποιημένος», ένα άθροισμα πληροφοριών, δηλαδή data.   

Τα data, τα δεδομένα θα είναι τα μόνα που θα έχουν «ψυχή». Όλα θα είναι μετατρέψιμα σε κυματιστές αράδες πληροφοριών. Το σώμα, ο άνθρωπος, θα συρρικνωθεί σε μία δομή πληροφοριών. Τα άλλα, ο έρωτας, η αγάπη, το σεξ θα είναι απλές διεγέρσεις, απλές διευθετήσεις αναγκών. Όλα θα ολοκληρώνονται χωρίς επαφή, χωρίς κανείς να αγγίξει κανέναν. Ακόμη και η επαφή με τα μάτια, το βλέμμα που μοιράζεται για μια στιγμή θα σημαίνει «παραβίαση των συνθηκών που έκαναν την πόλη να λειτουργεί...»**.  Το παν θα είναι η σκέψη, η σκέψη έξω από τα όρια, η επίθεση στα όρια της αντιληπτικής ικανότητας, η σπέκουλα στο κενό, το παιγνίδι με το κενό.

Ο κίνδυνος της ανάπτυξης ενός νέου παγκόσμιου ολοκληρωτισμού κι ενός μετανεωτερικού, ψηφιακού φασισμού με το πρόσχημα της πανδημίας είναι πλέον ορατός. Θα τον δεχθούμε χωρίς μία αντίδραση, χωρίς έναν σπασμό;

*Εφημερίδα των Συντακτών 11/5/2020

**Πληροφορίες: gpapaso.blogspot.com 30/10/2013

***Ντελίλο, Κοσμόπολη

Ψηφιακή επανάσταση: Κόλαση ή παράδεισος;

Κάποιοι, συνήθως οι μισθωμένοι τηλεοπτικοί ιεροκήρυκες της εξουσίας και οι διανοούμενοι που σιτίζονται στα πρυτανεία της, λοιδωρούν όσους τολμούν να μιλήσουν για μία δυστοπική χρήση των νέων τεχνολογιών και της ψηφιακής επανάστασης. Μας χαρακτηρίζουν, λοιπόν, «λουδίτες», ότι δηλαδή αρνούμαστε την εξέλιξη! Αλήθεια, ο γνωστός Έλληνας επιστήμονας του ΜΙΤ, ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης που μίλησε για τρία πιθανά σενάρια για το μέλλον, το ένα εκ των οποίων είναι «δυστοπικό», είναι άραγε «λουδίτης»; Έλεος!

Να υπενθυμίσουμε στους κυρίους αυτούς τα τρία σενάρια για τα οποία μίλησε ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης:

Στο πρώτο σενάριο, που είναι το θετικό και έχει ως προϋπόθεση να κατακτήσει η επιστήμη τη γενική τεχνητή νοημοσύνη, ο άνθρωπος ωφελείται από την ύπαρξη των μηχανών. Οι μηχανές μπορούν να αναλάβουν τις χειρονακτικές εργασίες και να αφήσουν στους ανθρώπους τον χρόνο για τις πνευματικές.

 Στο δεύτερο σενάριο, γίνεται το άλμα από την ειδική στη γενική τεχνητή νοημοσύνη. Όμως αυτή δεν είναι προσβάσιμη απ’ όλους, αλλά μόνο από εργαστήρια εταιρειών ή κρατών, που τη χρησιμοποιούν για καπιταλιστική ή ιμπεριαλιστική επιρροή. Αυτό το σενάριο είναι το δυστοπικό.

Στο τρίτο σενάριο, ενώ έχουμε ολοένα και περισσότερες ειδικές εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, δεν καταφέρνουμε να κάνουμε το άλμα που χρειάζεται για τη γενική νοημοσύνη και καθώς αυτή παραμένει άπιαστη, καπιταλιστές και κυβερνήσεις παίρνουν θέσεις ώστε να είναι έτοιμοι για μια μελλοντική εποχή, όποτε αυτή έρθει, είτε προς όφελος των πολλών είτε προς όφελος των λίγων. Αυτή είναι η εποχή της μετάβασης και του «πολέμου» για την κατάκτηση θέσεων ενόψει της νέας εποχής…

Ουσιαστικά βρισκόμαστε στην τρίτη φάση, δηλαδή αυτή της αναμονής. Σ’ αυτή τα κράτη οφείλουν να σκεφτούν το σχήμα μιας κοινωνίας όπου η εργασία θα γίνει ιδιαίτερα περιορισμένη λόγω της ψηφιακής και ρομποτικής επανάστασης: όπου όλοι πρέπει να έχουν ένα ελάχιστο εισόδημα. Όπου η πρόσβαση στα εργαλεία παραγωγής θα αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα. Αυτές οι ιδέες μπορεί να φαίνονται σκανδαλώδεις ή υπερβολικές στην Ελλάδα της κρίσης ή της μετακρίσης, αλλά βρίσκονται στην καρδιά της σκέψης των οικονομολόγων που μελετούν τις συνέπειες της ψηφιακής και της ρομποτικής επανάστασης στα κάθε άλλο παρά «σοσιαλίζοντα» αμερικανικά πανεπιστήμια. Βεβαίως, μπορεί κανείς να αυξήσει την ποιότητα της κατάρτισης και να εντοπίσει την απασχόληση υψηλής προστιθέμενης αξίας (προγραμματιστές μηχανών και όχι χειριστές), αλλά μετά από λίγο θα πρέπει να επανεξετάσει ολόκληρη την οργάνωση των εταιρειών που προέρχονται από την «παλαιά βιομηχανική εποχή».

Όμως, όπως προείπαμε, για να οδηγήσει το κράτος την επανάσταση σε όφελος των πολλών πρέπει να έχει και τον ανάλογο πολιτικό χαρακτήρα. Είναι κρίσιμης σημασίας λοιπόν, αν ο συσχετισμός των πολιτικών δυνάμεων στο εσωτερικό του κράτους και της Δημόσιας Διοίκησης θα είναι υπέρ εκείνων που εκφράζουν τους πολλούς και όχι υπέρ εκείνων που εκπροσωπούν τις νεοφιλελεύθερες οικονομικές ελίτ.

Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να αποκαλύψουμε τη φενάκη, το μασκάρεμα των δεξιών νεοφιλελεύθερων, ότι δήθεν υπάρχει και η περίπτωση των τεχνοκρατών που είναι ουδέτεροι και αντικειμενικοί. Ε, λοιπόν, είναι λάθος ότι οι περίφημοι τεχνοκράτες είναι απελευθερωμένοι από κάθε πολιτική και ιδεολογική υποχρέωση, αντιθέτως είναι υποταγμένοι στο χρήμα και δη σ’ αυτό που αφορά το κυρίαρχο χρηματοπιστωτικό σύστημα και την εξαρτημένη απ’ αυτό νεοφιλελεύθερη πολιτική εκδοχή του. Ο τεχνοκρατικός ορθολογισμός και ο νεοφιλελευθερισμός έχουν αποχωριστεί πλήρως από εκείνη τη μορφή κριτικής σκέψης που έχει ως βασικό κριτήριο την ανθρωπιά. Γι’ αυτούς όλοι κι όλα είναι data, πληροφορίες και αριθμοί. Ο κόσμος είναι ένα συνονθύλευμα από τεχνικά γεγονότα, από ασήμαντα τεχνικά στοιχεία. Η κουλτούρα της αγοράς είναι σ’ αυτούς ολοκληρωτική, καθώς τους εμποτίζει πλήρως. Αλλά το πρόβλημα προκύπτει όταν η μάσκα του γενικού συμφέροντος πέφτει. Τότε αποκαλύπτεται ότι στην πραγματικότητα οι νεοφιλελεύθεροι πολιτικοί και τεχνοκράτες υπηρετούν συμφέροντα. Και φαίνεται να επιβεβαιώνονται όσοι μιλούν για τους νέους ολοκληρωτισμούς, όπου οι άνθρωποι δεν θα είναι απλώς «άχρηστοι», όπως στους παλιούς ολοκληρωτισμούς, αλλά εντελώς «περιττοί».

Ήδη πολλές επιχειρήσεις επιδιώκουν να εφαρμόσουν στους εργαζόμενους την τεχνολογία των μικροτσιπς. Είδαμε πρόσφατα την Amazon να επιχειρεί να επιβάλλει στους εργαζόμενους ένα «βραχιολάκι»(όπως οι φυλακισμένοι) με το οποίο θα τους ελέγχει αλλά και θα τους κατευθύνει. Αυτή η τάση θα μετατρέψει τους ανθρώπους σε cyborgs, οπότε δεν έχουμε να κάνουμε απλά με ένα μεγα-πρόβλημα, αλλά για μια δυστοπία στην οποία μας οδηγεί ο καπιταλισμός, αν φυσικά εμείς οι «από κάτω» και όσοι είμαστε με τους «αποκάτω» τον αφήσουμε να εφαρμόσει πάνω μας τέτοιες πολιτικές του βίου και της εργασίας. Αναφέρομαι στη βιοπολιτική που θα μας μετατρέψει σε «Μεταανθρώπους». Δηλαδή έναν άνθρωπο που θα είναι εύκολα και ολοκληρωτικά ελεγχόμενος από τις σημερινές πολιτικοοικονομικές ελίτ.

Συνεπώς, η ψηφιακή επανάσταση ή θα είναι υπέρ των πολλών ή θα είναι μια δυστοπία, μία κόλαση γι’ αυτούς και ο παράδεισος για τους λίγους, τις οικονομικές ελίτ. Γι’ αυτό οι τελευταίες, μαζί με τους νεοφιλελεύθερους πολιτικούς εκπροσώπους τους, θέλουν την εξαφάνιση του κοινωνικού κράτους και τον αποκλεισμό των πολλών από την ΠΡΟΣΒΑΣΗ. Γι’ αυτό η ΙΣΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ στις νέες τεχνολογίες είναι βασική προτεραιότητα.

Είναι στο χέρι τους και στο χέρι όλων μας να προασπίσουμε την προσβασιμότητα όλων των ανθρώπων στα οφέλη της προόδου, ώστε να μην υπάρχουν «αποκλεισμένοι» από τη δυνατότητα πρόσβασης.

Ψηφιοποίηση και Δημοκρατία

Ένα άλλο ερώτημα της ρομποτικής επανάστασης είναι αν θα έχουμε την απαλλαγή του Κεφαλαίου από την εργασία, και τους εργαζόμενους να αντιπαρατίθενται με τα ρομπότ που τους παίρνουν τις δουλειές σαν άλλοι Λουδίτες, ή θα έχουμε μια σύγχρονη Αθηναϊκή Δημοκρατία, της οποίας οι πολίτες θα έχουν άφθονο ελεύθερο δημιουργικό χρόνο καθώς ο χρόνος της ανάγκης και του άχθους θα καλύπτεται από εκατομμύρια και δισεκατομμύρια «ρομποτικούς δούλους».

Το δίλλημα, λοιπόν, είναι αν θα έχουμε τον κριτικό, τον στοχαστικό και δημοκρατικό πολίτη, ή ένα, όπως θέλουν οι νεοφιλελεύθερες ελίτ, φοβισμένο, καθηλωμένο άτομο, τόσο από τον σημερινό κορονοϊό όσο και από τους μελλοντικούς. Όχι, δεν θέλουν έναν άνθρωπο δημιουργό, αλλά έναν άνθρωπο «απελεύθερο δούλο»(δούλος δούλος θα είναι το ρομπότ), για τον οποίο η ζωή δεν θα έχει κανένα νόημα και νήμα. Μόνο που η αλλοτρίωση θα πλήξει και τους «από πάνω». Με άλλα λόγια θα συμβεί αυτό που έλεγε η Χάνα Άρεντ, ότι δηλαδή αν διαχωριστεί η γνώση από την κριτική σκέψη τότε ο άνθρωπος –ακόμα και αν πρόκειται για τους «πάνω»- κινδυνεύει «να γίνει δούλος των δημιουργημάτων του».

Σε κάθε περίπτωση, η ανθρώπινη ύπαρξη έγινε πολύ σύνθετη και η εξάρτησή μας από τις νέες τεχνολογίες αυξάνεται ολοένα και περισσότερο χωρίς να ξέρουμε αν αυτές είναι αληθινά χρήσιμες ή αν ο άνθρωπος έγινε δούλος του τεχνικού συστήματος, κι αυτό οδηγεί σ' έναν νέο ολοκληρωτισμό(η Άρεντ μιλούσε γενικά για ολοκληρωτισμό). Η πολιτική πλέον δεν θα είναι παρά μία μετα-πολιτική, η οποία δεν έχει καμία σχέση με την πολιτική, καθώς αποσκοπεί σε μια τρομαγμένη σύμπραξη τρομαγμένων ανθρώπων. Ο φόβος είναι η κινητήρια αρχή αυτής της μεταπολιτικής: φόβος των μεταναστών, φόβος της εγκληματικότητας, φόβος της ανεργίας, φόβος του λουκέτου, φόβος των άλλων και του άλλου, φόβος του ιού, ο φόβος παντού κι από παντού. Φόβος όλων για όλους. Ο φόβος και το μίσος είναι τα στοιχεία συνοχής και όχι η αγάπη και η αλληλεγγύη. Κοινωνία του φόβου και του τρόμου. Μία τρομοκρατική κοινωνία που τρομοκρατεί και τρομοκρατείται. Αυτή είναι η κοινωνία της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης στην εποχή της μετάβασης στη ρομποτική επανάσταση.
Μία πραγματικά δημοκρατική πολιτική οφείλει να προάγει μαζί με την γνώση και την κριτική σκέψη, να προάγει την κριτική συνείδηση και τη διαρκή επιλογή εναλλακτικών λύσεων, να βοηθάει την καταγραφή της θεωρίας μαζί με ό,τι αντιστέκεται, και να ενισχύει την πεποίθηση για τη δυνατότητα δημιουργίας μιας μη καταπιεστικής ανθρώπινης κοινότητας. Δηλαδή μιας κοινωνίας της αγωνιστικής αλληλεγγύης και της αγαπητικής συνύπαρξης…

Ελλάδα-Ευρώπη-κόσμος στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης

Σήμερα καμία αλλαγή δεν μπορεί να μη λάβει υπόψη την ψηφιακή και ρομποτική επανάσταση. Καμία αλλαγή δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Γι’ αυτό έχει σημασία σε ποια κατεύθυνση θα κινηθεί η περιοχική ένωση που λέγεται ΕΕ. Έχει σημασία ο συσχετισμός δυνάμεων στην Ευρώπη. Αλλιώς, η όποια ουσιαστική πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα -και οποιαδήποτε άλλη μεμονωμένη χώρα- θα είναι καταδικασμένη. Αυτή είναι μία βασική διαπίστωση στον καιρό της παγκοσμιοποίησης.

Η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών διαθέτει ηλεκτρονικό υπολογιστή. Το ίντερνετ είναι «κοινωνικό δικαίωμα». Η εκπαίδευση και η επικοινωνία παιδιών, γονιών, δασκάλων γίνεται μέσω διαδικτύου. Στις εφορίες, στα ταμεία ή στα υπουργεία δεν «υποβάλλονται χαρτιά», αλλά ηλεκτρονικά αιτήματα. Επιχειρηματίες-«νομάδες» μπορούν να αποκτήσουν ηλεκτρονική έδρα στην Άρτα και στην  Ήπειρο γενικότερα και να διαχειρίζονται την επιχείρησή τους απ’ οπουδήποτε ηλεκτρονικά. Όλα αυτά έχουν επιταχυνθεί στην εποχή του κορονοϊού.

Για την εκπλήρωση βασικών αποστολών όπως η εσωτερική ή εξωτερική ασφάλεια, η έκδοση νομισμάτων, η μείωση των ανισοτήτων, η οργάνωση της αγοράς εργασίας, η λειτουργία του συστήματος υγείας, ο πολεοδομικός σχεδιασμός ή πολλές άλλες λειτουργίες, οι ψηφιακές τεχνολογίες θα μπορούσαν να είναι ασύγκριτα πιο αποτελεσματικές από αυτές που γνωρίζουμε, πιο ευαίσθητες, πιο εξατομικευμένες, και προφανώς πιο οικονομικές. Αλλά για να καταστεί δυνατή η εμφάνιση αυτής της δυναμικής, πρέπει να αλλάξει η ίδια η φύση των κρατών. Πρώτα-πρώτα, επειδή το κράτος υιοθετεί με δυσκολία την κουλτούρα της καινοτομίας, απαιτείται ρήξη με συνήθειες και μία ορισμένη κουλτούρα της κρατικής γραφειοκρατίας. Κι αυτό ώστε οι πολίτες να αποκτήσουν ανοιχτή και άμεση αλληλεπίδραση με τους δημόσιους οργανισμούς, ενισχύοντας έτσι τη συμμετοχή των πολιτών και ασφαλώς την πολιτικοποίησή τους. Οι συζητήσεις, οι αποφάσεις, η κατανομή των πόρων και η μέτρηση της αποτελεσματικότητας των δημοσίων πολιτικών μπορεί κατ’ αυτό τον τρόπο –εκτός από διαφανείς- να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα αλλά πάνω από όλα να πραγματώσουν ουσιαστικά τη δημοκρατική συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις για τις πολιτικές του δημοσίου. Αυτό θα ενισχύεται ολοένα και περισσότερο στην πορεία προς τη ρομποτοποίηση και γιατί όχι σ’ ένα μοντέλο αθηναϊκής δημοκρατίας!

Παραδόξως, ενώ στην οικονομία έχουμε συνεταιριστικές μορφές και εταιρείες που συνομιλούν και συνδημιουργούν, ενώ το διαδίκτυο ενισχύει τη συλλογικότητα, στο κράτος – και για την ακρίβεια σε πολλά κράτη– η συνεργασία είναι ελάχιστα παρούσα. Οι υπηρεσίες Διαδικτύου χρησιμοποιούν την ελεύθερη δουλειά εκατομμυρίων πελατών για να έχουν σχόλια προϊόντων, για να υπάρξει η ανατροφοδότηση, το feed back, ή ακόμα και να αναπτύξουν εμπορικές προσφορές, που πραγματοποιούνται εξ ολοκλήρου από τους χρήστες. Γιατί δεν πρέπει να το κάνουν αυτό και οι δημόσιοι οργανισμοί; Στην πραγματικότητα, η συνεργασία θεωρείται ως απειλή επειδή απαιτεί ένα βαθμό ανοικτότητας και, προπάντων, προσωποποιημένης ευθύνης για να λειτουργήσει. Αυτό το άνοιγμα θα θέσει υπό αμφισβήτηση τα ίδια τα θεμέλια της οργάνωσης του κράτους όπως είναι σήμερα δομημένο.

Αργά ή γρήγορα, και το κράτος οφείλει να ακολουθήσει την επανάσταση, έτσι ώστε οι πολίτες να μπορούν τελικά να προσαρμόσουν αυτό το εργαλείο παραγωγής – το οποίο παραδοσιακά ανήκει στους λίγους, ή στους έχοντες πρόσβαση(δομική διαπλοκή) – στα δικά τους προσωπικά, πολιτικά και οικονομικά εγχειρήματα, εκδημοκρατίζοντας έτσι και μάλιστα επί της ουσίας τη λειτουργία του κράτους…

Ρομποτική επανάσταση και ανθρώπινη εργασία

Ήδη σήμερα έχουμε πολύ επισφαλείς εργασιακές σχέσεις. Η τάση αυτή ενισχύεται από την τεχνολογική πρόοδο ακόμα περισσότερο, αφού τα ρομπότ και τα προγράμματα λογισμικού αντικαθιστούν ολοένα και πιο πολύ την ανθρώπινη εργασία. Όταν οι άνθρωποι ως εργαζόμενοι δεν είναι πλέον σημαντικοί, η διαπραγματευτική τους θέση στις συλλογικές συμβάσεις θα είναι ασθενέστερη. Και αν θα πρέπει στο μέλλον ο καθένας να γίνει αφεντικό του εαυτού του, όπως προωθείται ήδη μέσω της ψηφιοποίησης της εργασίας, ποιος θα ενδιαφέρεται για τον υπερβολικό φόρτο εργασίας στον οποίο υποβάλουμε τους εαυτούς μας εμείς οι ίδιοι ή αν πληρωνόμαστε με το μπλοκάκι για κάποιες ώρες που θα μας χρειάζονται οι επιχειρήσεις;

Από τώρα δε θα πρέπει να σκεφθούν οι καινούργιες γενιές εργαζομένων, ότι οι καπιταλιστικές σχέσεις εργασίας που προωθούνται με αυτό τον τρόπο, θέτουν σε κίνδυνο τα κοινωνικά δικαιώματα που έχουν σήμερα, έστω και αν αυτά, στην τωρινή περίοδο της κρίσης, περικόπτονται όλο και περισσότερο; Τι πρέπει να συμβεί; Τι θα χρειασθεί να κάνουν οι νέες γενιές που θα ζήσουν τις νέες εξελίξεις από την ρομποτοποίηση και την αυτοματοποίηση της εργασίας, ώστε να μην εξοστρακισθούν από την «αγορά εργασίας», σαν άχρηστες και άρα χωρίς μισθούς και συντάξεις;

Οι προβλέψεις λένε- σε περίπτωση που τις εξελίξεις στο επίπεδο τις εργασίας θα συνεχίζουν να τις καθορίζουν οι καπιταλιστικές σχέσεις-ότι μέχρι τα μέσα του αιώνα το 60% των σημερινών μισθωτών θέσεων εργασίας θα εκλείψουν. Σε μερικά επαγγέλματα μάλιστα τα ρομπότ και οι αλγόριθμοι αντικαθιστούν από τώρα σε μεγάλο βαθμό τους εργαζόμενους. Όλο και περισσότερο εμπλέκονται τα ρομπότ στη ζωή μας. Ήδη σήμερα μηχανές και λογισμικά είναι σε θέση να αντικαταστήσουν τους εργαζόμενους. Σε διάφορα σημερινά επαγγέλματα στη Γερμανία για παράδειγμα, έχουμε ήδη μεγάλο ποσοστό αναπλήρωσης από τις μηχανές.

Και ενώ αυτή την κατάσταση θα μπορούσαμε να την υποδεχτούμε με χαρά, γιατί θα χρειαζόταν ο καθένας μας 20 μόνο ώρες μισθωτής εργασίας για τα προς το ζην, ενώ τον υπόλοιπο χρόνο θα μπορούσαμε να τον χρησιμοποιήσουμε για το ευ ζην, αντίθετα θα πρέπει να μας ανησυχήσει, γιατί την ανάπτυξη προς αυτή την κατεύθυνση την καθοδηγούν οι ιδιωτικές εταιρείες και το ιδιωτικό κεφάλαιο, που θέλει να κερδίσει όσο γίνεται περισσότερα από την ψηφιοποίηση.
Κατά συνέπεια, όσο θα επικρατεί ο καπιταλισμός, που προτιμά την ανεργία αντί για τη δίκαιη κατανομή της ανθρώπινης εργασίας, τα πλεονεκτήματα της ψηφιοποίησης θα είναι  μόνο για τους επενδυτές-κεφαλαιούχους, ενώ για τους εργαζόμενους θα είναι μειονεκτήματα.  Γι’ αυτό, σ’ αυτή την κρίσιμη περίοδο η άνοδος της ακροδεξιάς δημιουργεί τις συνθήκες ώστε η ρομποτική επανάσταση να λειτουργήσει υπέρ των λίγων και όχι των πολλών, υπέρ του 1% και όχι υπέρ του 99% του ανθρώπινου πληθυσμού. Κι είναι παράδοξο που οι αντικαπιταλιστικές συλλογικότητες αγκυρώνουν σε λογικά αλλά παρωχημένα προτάγματα, ενώ η νέα επανάσταση προσφέρει νέες δυνατότητες για την πολιτική και κοινωνική οικολογία καθώς και τη δημοκρατία.

http://artinews.gr/%CF%88%CE%B7%CF%86%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CE%AE-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%BF%CF%82.html