Ο Χαλαγουέη για τον Νέγκρι και τις νέες μορφές αντίστασης

 

[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Κόσμος / 16.12.23 ]

---

ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΤΟΝΙ ΝΕΓΚΡΙ

Αναζητούσα το κείμενο που είχα γράψει παρουσιάζοντας το βιβλίο "Αυτοκρατορία" των Χαρντ και Νέγκρι. Δεν το βρήκα. Βρήκα όμως μία αναφορά του Χαλογουέη στον Νέγκρι και τους "Ιταλούς αυτόνομους" που νομίζω ότι αξίζει να διαβαστεί. 

Οι οργανωτικές και τεχνικές καινοτομίες είναι οι απαντήσεις του κεφαλαίου στη δύναμη ανυποταγής των εργαζομένων, γράφει ο Χαλαγουέη που παραπέμπει στον τύπο «σύνθεση, αποσύνθεση, ανασύνθεση»(Χ., σ. 313) των Ιταλών «αυτόνομων»(δεκαετία του 1960), δηλαδή στην ταξική σχέση κεφαλαίου και εργασίας κάθε στιγμή, καθώς η διεύθυνση (κεφάλαιο) επιχειρεί να επανεισάγει τεχνικά την τάξη, π.χ. ο τεϊλορισμός είναι η επαναφορά από τον ειδικευμένο στον ανειδίκευτο, μαζικό εργάτη, γεγονός που σήμανε την οργανωτική απάντηση των εργαζομένων με μια νέα συνδικαλιστική οργάνωση και τα γενικά συνδικάτα. Ο Νέγκρι θεωρεί πως η αποσυνθετική απάντηση του κεφαλαίου δεν ήρθε αυτή τη φορά από τη διεύθυνση του εργοστασίου αλλά από το κράτος. Αυτό συνέβη με την εισαγωγή του κεϊνσιανισμού  και την ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας (φορντισμός), που στόχευε στην αναγνώριση της δύναμης της εργασίας και την ταυτόχρονη ενσωμάτωσή της, στη διατήρηση της τάξης (μέσω της σοσιαλδημοκρατίας) και στη δυναμική του καπιταλισμού μέσω της διαχείρισης της «ζήτησης». Έτσι οδηγηθήκαμε σε μία «κοινωνικοποίηση του κεφαλαίου» (Νέγκρι), στο μετασχηματισμό της κοινωνίας σε «κοινωνικό εργοστάσιο» και στην εμφάνιση μιας νέας ταξικής σύνθεσης και του «κοινωνικού εργάτη» (operaio sociale). Η νέα αυτή σύνθεση εκφράστηκε με μία νέα μορφή πάλης (τέλος δεκαετίας 1960 και ολόκληρη τη δεκαετία 1970), που ξεπέρασε το εργοστάσιο, αμφισβητώντας όλες τις πλευρές διεύθυνσης της κοινωνίας από το κεφάλαιο. Γι’ αυτό το λόγο το κεφάλαιο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την κεϊνσιανή-φορντική μορφή διεύθυνσης και να αναπτύξει νέες μορφές επίθεσης, δηλαδή το νεοφιλελευθερισμό (ή αυτό που αποκαλεί ο Νέγκρι «Αυτοκρατορία»).

Σύμφωνα με τον Χαλαγουέη «Αυτό που συνδέει την εξέγερση των Ζαπατίστας στο Τσιάπας ή το κίνημα των ακτημόνων(MST) στη Βραζιλία με την πάλη των εργατών του διαδικτύου στο Σιάτλ δεν είναι μία θετική κοινή ταξική σύνθεση αλλά η κοινότητα της αρνητικής τους πάλης ενάντια στον καπιταλισμό». Δεν μας ενδιαφέρει δηλαδή να μάθουμε πως «είναι» ο καπιταλισμός, αλλά να μάθουμε πως θα τον καταστρέψουμε. Υπ’ αυτή την οπτική οι μορφές πάλης δεν είναι πουθενά ίδιες. Κανένα μοντέλο και καμία γενίκευση δεν ισχύει.

    Η εξουσία είναι παντού, στις ομάδες, στις οικογενειακές σχέσεις, στην παρέα, στο σωματείο. Γενικά στους θεσμούς, στις συλλογικότητες θα πρέπει να σκεφτόμαστε την εξουσία υπό τους όρους μιας «πολλαπλότητας των σχέσεων εξουσίας» (Foucault, 1990, 92). Σε αντιστοιχία με την πολλαπλότητα των σχέσεων εξουσίας υπάρχει και μία πολλαπλότητα μορφών αντίστασης. Άρα, «δεν υπάρχει μόνο μία τοποθεσία της μεγάλης Άρνησης, μια ψυχή της εξέγερσης, μια πηγή όλων των εξεγέρσεων ή ένας καθαρός νόμος του επαναστάτη. Αντίθετα, υπάρχει μία πολλαπλότητα αντιστάσεων, και καθεμιά από αυτές αποτελεί ειδική περίπτωση: αντιστάσεις δυνατές, απαραίτητες, απίθανες. Άλλες αυθόρμητες, άγριες, μοναχικές, συντονισμένες, αχαλίνωτες ή βίαιες. Ακόμη άλλες που είναι συγκαταβατικές, συμφεροντολογικές ή θυσιαστήριες. Αυτές μπορούν, εξ ορισμού, να υπάρξουν μόνο στο στρατηγικό πεδίο των σχέσεων εξουσίας» (Φουκώ, 1990, 95-96). Γι’ αυτό «η κραυγή μας», σημειώνει ο Holloway, «μεταφράζεται σε μια πολλαπλότητα κραυγών» (Hol. σελ. 92), σ’ ένα σύμπλεγμα αντίστασης, που μετατοπίζεται συνεχώς σε μία ετερογένεια συγκρούσεων και ανταγωνισμών, που αντιστοιχούν σε χιλιάδες μορφές αντίστασης.

Αλλά με ποια κριτήρια γίνεται η μετατόπιση; Ο ανταγωνισμός ανταλλακτικής και χρηστικής αξίας είναι ένα από τα πεδία αντίστασης. Παράδειγμα η ιδιωτικοποίηση του νερού. Όλες οι κραυγές σε όλα τα πεδία διαρράφονται από μία κόκκινη κλωστή, από ένα σύστημα αξιών (ιδεολογία). Πάντα, όμως, μία «κραυγή» είναι πιο δυνατή, μία αντίσταση προεξάρχει όλων των άλλων. Στη μια περίπτωση μπορεί να επικρατεί η «κραυγή» της εργατικής τάξης, ή η ανθρωπιστική καταστροφή (ανεργία), στην άλλη η πατρίδα, ή το περιβάλλον κ.ά.

Σήμερα, η ανεργία, η φτώχεια και η εξαθλίωση είναι οι πρωταρχικές κραυγές, οι βασικές αντιστάσεις. Γιατί αν με την εργασία του ο άνθρωπος αποξενώνεται από τη δραστηριότητά του (από το προϊόν που παράγει), από τον εαυτό του, από την ανθρώπινη ουσία του, με τη μη εργασία (ανεργία) αποξενώνεται από τους άλλους, από τον κόσμο, καθιστάμενος απόκληρος, αποκλεισμένος πλήρως από τους ανθρώπους και την ανθρωπιά. Κι ενώ η μέγιστη βία είναι η πραγμοποίηση της ανθρώπινης ύπαρξης, η μετατροπή δηλαδή του εργαζόμενου από υποκείμενο σε αντικείμενο-πράγμα, ο άνεργος που δεν είναι ούτε καν πράγμα, είναι ένα τίποτα. Ο μετανάστης άνεργος ή εργάτης είναι ο κάτω των κάτω, το «τίποτα» των τίποτα, ένας homo sacer. Η απόλυτη εμπραγμάτωση του ανθρώπου, τείνει να απορροφήσει ολοκληρωτικά το μυαλό, είναι «απόλυτος θάνατος» (Αντόρνο). Αλλά χειρότερα κι απ’ τον «απόλυτο θάνατο» είναι ο ξεφτιλισμένος «θάνατος» της ελεήμονος επιδοματικής πολιτικής του καπιταλιστικού κράτους.

 Η εξουσία του κεφαλαίου διεισδύει στα πάντα και δηλητηριάζει τα πάντα. Δηλητηριάζει με τα επιδόματα τη σχέση μας με την εργασία και τους άλλους, δηλητηριάζει με τα μίντια τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο (ιδεολογία) και τον εαυτό μας (ναρκισσισμός).  Γι’ αυτό «Η πανταχού παρούσα εξουσία συνεπάγεται την πανταχού παρούσα αντίσταση». Η κραυγή μας «χρωματίζεται πάντα από αυτό ενάντια στο οποίο κραυγάζουμε». Η κραυγή μας ενάντια στην καταπίεση διαμορφώνεται από την καταπίεση και την εξουσία που την αναπαράγει.

Αλλά η κραυγή μας για την κατάλυση της ανθρωπιάς, για την ταπείνωση του Προσώπου, για την αφαίρεση της αξιοπρέπειας σημαίνει, συγχρόνως, την προβολή μιας συγκεκριμένης ανθρωπιάς, που σημαίνει τη χειραφέτηση και την υπέρβαση της ξενότητας και της ξένωσής μας. Αυτό συμβαίνει μέσα από τη διαδικασία του αγώνα και του συλλογικού πράττειν. Εκεί δημιουργούνται οι σχέσεις συντροφικότητας, αλληλεγγύης, αγάπης και μίας νέας ευαισθησίας, μίας νέας συμβολικής τάξης, που προεικονίζει το είδος της νέας κοινωνίας για την οποία αγωνιζόμαστε….     

*Holloway John: Ας αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να καταλάβουμε την εξουσία, Σαββάλας, Αθήνα, 2006

Η Αριστερά πίνει μπύρα στην «Τελευταία παμπ» του Κεν Λόουτς

 

[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Κόσμος / 17.12.23 ]

---

Είδα χθες την ταινία «Η τελευταία παμπ» του υπέροχου Κεν Λόουτς.

«Ούτε εσύ είσαι ντόπιος» λέει ο πρωταγωνιστής στον πιο φανατικό ξενοφοβικό του χωριού. Συνειρμικά οδηγήθηκα στη σύγκρουση των μεταναστευτικών ρευμάτων στις ΗΠΑ, στον «εμφύλιο των κάτω» όπως τον απέδωσε εύστοχα στις «Συμμορίες της Νέας Υόρκης» ο Σκορτσέζε. Οι παλιοί μετανάστες, αυτοί που πλέον είχαν ενσωματωθεί, ήταν οι πιο φοβεροί εχθροί των νέων μεταναστών. Γιατί οι νέοι μετανάστες λειτουργούν ως «αγχογόνο αντικείμενο» για τους παλιούς, τους θυμίζει ποιοι ήταν, λέει η Τζούλια Κρίστεβα.

Για τον Λόουτς τα πράγματα είναι πιο απλά και πιο υλικά. Η αλληλεγγύη στους νέους μετανάστες είναι «καρφί» στην ανέχεια των παλιών. «Εγώ δεν έχω ποδήλατο» λέει το παιδί του χωριού, κοιτώντας το ποδήλατο που δώρισαν οι αλληλέγγυοι στο προσφυγόπουλο. Ένα ντόπιο κορίτσι λιποθυμά από ασιτία. Τότε αποκαλύπτεται ότι και τα ντουλάπια των σπιτιών των ντόπιων είναι άδεια. Αλλά η φτώχια των ντόπιων κρύβεται στο όνομα μιας… αξιοπρέπειας που ντρέπεται για τη φτώχεια την οποία κρύβει κάτω από το "χαλί" της σιωπής. Γι' αυτό το εσωτερικό προλεταριάτο, οι ντόπιοι φτωχοί δηλαδή, αντιμετωπίζουν με φθόνο την αλληλεγγύη προς τους πονεμένους και κατατρεγμένους πρόσφυγες. Είναι κι αυτοί εδώ. Πονούν, πεινούν, είναι μόνοι κι αβοήθητοι και οι ίδιοι. Είναι ηττημένοι.

Προπάντων, είναι ηττημένοι. Είναι οι γιοί και τα εγγόνια των ανθρακωρύχων της πολύμηνης απεργίας του 1984, του φοβερού αγώνα και του εκπληκτικού κύματος αλληλεγγύης απ’ όλον τον κόσμο, απ’ όλους τους εργαζόμενους προς τους απεργούς. Τότε που «τρώγανε όλοι μαζί γιατί παλεύανε όλοι μαζί». Και μετά ήρθε η ήττα. Η Θάτσερ με απίστευτη σκληρότητα έκλεισε όλα τα ανθρακωρυχεία. Αυτή ήταν η μεγάλη ήττα, η μεγάλη ματαίωση που σημάδεψε την εποχή και τους εργάτες μέχρι σήμερα. Τα χωριά μαράζωσαν. Οι άνθρωποι το ίδιο. Παρακμή και ζωντανός θάνατος. Μέχρι που ήρθαν αυτοί οι άνθρωποι για να ξυπνήσουν τη μικρή κοινωνία από το λήθαργο. Να ξαναθυμηθούν τι σημαίνει "τρώμε όλοι μαζί γιατί παλεύουμε όλοι μαζί". Κυρίως να αντιληφθούν ότι η αλληλεγγύη δεν πρέπει να είναι μονόπλευρη. Η άρση της σύγκρουσης μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού προλεταριάτου θα επέλθει όταν η αλληλεγγύη θα καλύψει και τις δύο πλευρές.  

Βέβαια, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, όμως το μήνυμα για να φθάσει στους αποδέκτες πρέπει να είναι απλό και σαφές. Ο πόνος είναι κοινός και ενώνει. Ο πολιτισμός και η μνήμη ενώνουν. Η αλληλεγγύη οφείλει να απευθύνεται σε όλους.

Πέρα όμως από την ταινία τα πράγματα δυσκολεύουν. Τα fake news περί «παιδόφιλων» μουσουλμάνων κ.ά. είναι μικροεπεισόδια μπροστά στη σύγκρουση στο πεδίο της εργασίας. Το εξωτερικό προλεταριάτο χρησιμεύει πάντα ως φτηνή εργατική και απεργοσπαστική δύναμη, εντείνοντας το πρόβλημα της ανεργίας των ντόπιων προλετάριων. Έτσι δημιουργείται μια εχθρότητα και μία διαρκής ένταση. "Μας παίρνουν τις δουλειές" κραυγάζουν οι άνεργοι, ένα βήμα πριν την είσοδο στην ξενοφοβία και την (ακρο)δεξιά! Ο «εμφύλιος των κάτω» στις ΗΠΑ αναπαράγεται σήμερα και στην Ευρώπη.

Παραθέτω από το βιβλίο μου Homo Americanus:

Στις 19 Οκτωβρίου 1993 μία ομάδα ισπανόφωνων νέων, οπλισμένων με μαχαίρια και μπαστούνια του μπέιζ μπολ  πηγαίνει στο Bunker Hill και επιτίθεται σε αυτόχθονες Anglos–μετανάστες δεύτερης γενιάς που γεννήθηκαν στις ΗΠΑ-. Έπειτα, τριακόσιοι Anglos της περιοχής επιτίθενται εναντίον των ισπανοφώνων. Η αστυνομία επεμβαίνει και συλλαμβάνει τους υπαίτιους. Τότε, πέτρες και κοκτέιλ μολότοφ εκσφενδονίζονται εναντίον των αστυνομικών, κάδοι απορριμμάτων και αυτοκίνητα μεταναστών καίγονται, ενώ το βράδυ ο γνωστός ξύλινος σταυρός της Κου Κλουξ Κλαν φλέγεται έξω από το σπίτι μιας οικογένειας ισπανοφώνων. Τα μέλη της Κου Κλουξ Κλαν είναι «παλιοί» μετανάστες και τα παιδιά τους που γεννήθηκαν στις ΗΠΑ! Είναι το εικοστό δεύτερο ρατσιστικό επεισόδιο στην περιοχή την ίδια χρονιά.

Όλα ξεκίνησαν από το διαπληκτισμό δύο γυναικών Anglos και την ειρηνευτική παρέμβαση δύο νεοφερμένων ισπανόφωνων μεταναστριών, που θεωρήθηκε ύβρις και ένωσε τις πρώτες εναντίον των δεύτερων.

Ενάμιση αιώνα πριν στην ίδια περιοχή, οι «αυτόχθονες», δηλαδή οι παλαιότεροι μετανάστες, προτεστάντες βρετανικής καταγωγής, επιτίθενται εναντίον των νέων μεταναστών, που είναι Ιρλανδοί Καθολικοί.

Σήμερα, σε περιοχή της Μασαχουσέτης Ιρλανδοί μετανάστες τρίτης γενιάς δεν δέχονται τη γειτνίαση με τους νέους ισπανόφωνους μετανάστες λόγω του ανταγωνισμού στην αγορά εργασίας. Εδώ τα πράγματα δεν επιλύονται εύκολα. Ενάμιση αιώνα πριν, το 1846, πεντακόσιοι Ιρλανδοί λιμενεργάτες απεργούν για αυξήσεις των μισθών και μείωση των ωρών εργασίας. Οι υπεύθυνοι της Atlantic Dock θα προσλάβουν αμέσως νέους Γερμανούς μετανάστες για να σπάσουν την απεργία. Σε αντίποινα ομάδες Ιρλανδών θα εισβάλλουν στις γειτονιές των Γερμανών απειλώντας τους με θάνατο. Το ίδιο θα συμβεί τη δεκαετία του 1870 όταν απεργοί και άνεργοι ιρλανδοί κατεδίωξαν τους νέους μετανάστες, που ήταν κινέζοι αυτή τη φορά, κατηγορώντας τους ως απεργοσπάστες.

Το πρώτο ρατσιστικό κόμμα θα είναι το Workingmen’s Party, ιδρύθηκε το 1887 στο Σαν Φρανσίσκο από τον ιρλανδο-αμερικανό Dennys Kearny με κεντρικό σύνθημά του «έξω οι κινέζοι». Το κόμμα αυτό των παλαιών μεταναστών ήταν κατά της εισόδου των Μαύρων στο Βορρά, καθώς απειλούνταν έτσι οι θέσεις εργασίας των «λευκών». Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι τον Ιούνιο του 1863, τις παραμονές του εμφυλίου πολέμου, μία μεγάλη απεργία των Ιρλανδών λιμενεργατών στη Νέα Υόρκη θα σπάσει από απεργοσπάστες που θα στρατολογηθούν από την κοινότητα των Μαύρων, που θα τύχουν ισχυρής αστυνομικής προστασίας...

Κάθε φορά, οι νέοι μετανάστες θα συνιστούν όφελος για τους επιχειρηματίες και το μεγάλο φόβο απώλειας της εργασίας για τους παλαιούς μετανάστες...

Το αμερικανικό σύστημα θα αποκτήσει τέτοια ευελιξία και δυνατότητα ώστε να δημιουργεί αντιπαραθέσεις ακόμη και μεταξύ μεταναστών του ίδιου θρησκευτικού δόγματος. Αυτό συνέβη στις αρχές του 20ου αιώνα με τη σύγκρουση Ιρλανδών και Ιταλών Καθολικών. Οι Ιταλοί ως νέοι μετανάστες και εν δυνάμει απεργοσπάστες απειλούσαν τους παλαιούς ιρλανδούς με τους οποίους ασπάζονταν το ίδιο χριστιανικό δόγμα. Περιέργως, η αντιπαράθεσή τους έλαβε θρησκευτικά χαρακτηριστικά, καθώς οι Ιρλανδοί Καθολικοί χαρακτήρισαν τις τελετές των Ιταλών Καθολικών προς τιμήν της Madona del Carmine στο Μανχάταν καρναβαλικές και παγανιστικές, δηλαδή μακράν των «μεγάλων αληθειών» του καθολικισμού, καθώς περιλάμβαναν λαϊκούς χορούς, δημόσια γεύματα αλλά και τυχερά παίγνια!

Τελικά, η αντιπαράθεση μεταξύ δύο μεταναστευτικών ρευμάτων (του εσωτερικού με το εξωτερικό προλεταριάτο) είναι η μεγάλη αμερικανική εφεύρεση, που ισχύει μέχρι και σήμερα.

Γενικά, οι «κάτω» θα κατατρύχονται από μία σειρά εμφύλιων αντιπαραθέσεων μέχρι και σήμερα, όπως των Anglos εναντίον των ισπανοφώνων, αλλά και των Μαύρων εναντίον των Εβραίων της Νέας Υόρκης, των Μαύρων εναντίον των Κορεατών στο Λος Άντζελες και των Μαύρων εναντίον των μιγάδων στη Φλόριδα και την Καλιφόρνια. Αυτή η πολυδιάσπαση ενισχυμένη από το δικαίωμα στη Διαφορά μέσω ενός ιδιότυπου «πλουραλισμού» αλλά και την κουλτούρα της ατομικότητας δεν θα επιτρέψει ποτέ στους «κάτω» να συστήσουν στις ΗΠΑ το χειραφετημένο πολιτικό τους Εμείς, το οποίο στην Ευρώπη ονομάστηκε Αριστερά. Αν μάλιστα, επιχειρηθεί η σύσταση μιας μη ελεγχόμενης πολιτικής συλλογικότητας, τότε οι «κόκκινοι» συνδικαλιστές θα κρεμαστούν με συνοπτικές διαδικασίες, όπως συνέβη την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, ή θα απελαύνονται στην πρώην Σοβιετική Ένωση, όπως έγινε τη δεύτερη και τρίτη δεκαετία του 20ου αιώνα! Έτσι, η επιτυχία του αριστερού Γιουτζήν Β. Ντεμπς στις προεδρικές εκλογές του 1912 θα είναι μια στιγμιαία εξαίρεση, ενώ ο μακαρθισμός θα είναι το αποκορύφωμα μιας πολιτικής που χαρακτηρίστηκε ως πολιτική της «υποψίας» στη χώρα της «μεγάλης υποψίας».

Αντίθετα με ό,τι συνέβη στις ΗΠΑ, το ευρωπαϊκό (γιακωβίνικο) μοντέλο του ισχυρού και ομοιογενούς κέντρου αδυνατούσε να μεταθέσει και να συγκρατήσει τη σύγκρουση στην περιφέρεια. Στην Ευρώπη οι «κάτω», συμπεριλαμβανομένων και των αποκλεισμένων είχαν (μέχρι πρότινος) ομοιογένεια και μπορούσαν πάντα να συστήνουν μια συμπαγή ενότητα, ένα «Εμείς» και να εκφράζουν τα αιτήματα της «καθ’ όλου» κοινωνίας, στρέφοντας τη σύγκρουση εναντίον του βασικού αντιπάλου, που ήταν όσοι ήλεγχαν το πανίσχυρο «κέντρο»-κράτος, δηλαδοί οι υπερπλούσιοι. Αυτό δεν ισχύει σήμερα με τα αλλεπάλληλα κύματα μετανάστευσης και προς την Ευρώπη…

 Multi culti

Η ταινία του Κεν Λόουτς τελειώνει με την «κοινή παρέλαση» μεταναστών και ντόπιων, με την συνάντηση μέσω της αλληλεγγύης και του πολιτισμού, με την αποδοχή του «πολιτιστικού δώρου» (η πάντα τοίχου) των προσφύγων και της διαμόρφωσης μιας συμπεριληπτικής Multi culti ταυτότητας. Εκτός όμως από το θετικό μήνυμα της συμπερίληψης υπάρχει και το αρνητικό που παραμένει άδηλο στην ταινία και είναι ο αποκλεισμός και η απόρριψη. Είναι το καράβι των καταραμένων στην Βρετανία. Είναι οι πρόσφυγες που απελαύνονται στη Ρουάντα. Είναι οι έγκλειστοι στη Σάμο, στην Κόρινθο, στην Μαλακάσα και στην Αμυγδαλέζα. Είναι αυτοί που μένουν «αόρατοι», χωρίς χαρτιά, απογυμνωμένοι από κάθε δικαίωμα, είναι οι homo sacer.

 Αλλά ακόμη και η Αριστερά θα στραφεί αρχικά κατά των «νέων μεταναστών» (ανακοίνωση της ΓΣΕΕ κατά των μικρασιατών προσφύγων!), εκφράζοντας μόνο τους ενσωματωμένους, «παλιούς» μετανάστες και όχι και τους νέους μετανάστες. Αυτό το «λάθος» τρέφει τη Νέα Δεξιά, καθώς σ' αυτό το σημείο υπάρχει μια ιδιότυπη ταύτιση των «πάνω» και των «κάτω». Για τους «κάτω» η απειλή προέρχεται από όλους τους νέους μετανάστες που χρησιμοποιούνται ως φθηνή εργατική δύναμη και απεργοσπαστικός μηχανισμός από τους εργοδότες. Για τους «πάνω» οι νέοι μετανάστες μπορεί να τους ωφελούν οικονομικά αλλά συνιστούν απειλή για την κυριαρχία τους καθώς αποτελούν ένα συμπαγές και ολοκληρωμένο μη ελεγχόμενο εθνο-πολιτιστικό μόρφωμα. Η Chinese Exclusion Act του 1882 στις ΗΠΑ απέκλειε την είσοδο των ασιατών. Οι ασιάτες θεωρούνταν απειλή για τον αγγλοσαξονικό πολιτισμό και ανεπίδεκτοι εξαμερικανισμού αλλά ήταν και ο μεγάλος «κίτρινος φόβος» των συνδικάτων των λευκών εργαζομένων! Τη θέση των ασιατών σήμερα κατέχουν στις ΗΠΑ οι ισπανόφωνοι, ενώ στην Ευρώπη οι Μουσουλμάνοι. 

Συνεπώς έχουμε μία ανορθολογική μεν, ταύτιση δε των «πάνω» και των «κάτω» απέναντι στους νέους μετανάστες. Για την ενίσχυσή της θα παίξουν σημαντικό ρόλο τα μίντια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σ' αυτό το έδαφος θα καλλιεργηθεί η ρητορικής μίσους της (ακρο)δεξιάς

*Homo Americanus, 2008

Ένα παγκόσμιο οικολογικό κίνημα απέναντι στις COP...

 

[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Κόσμος / 05.12.23 ]

---

Χρόνο με το χρόνο, το φαινόμενο του θερμοκηπίου ενισχύεται. «Το επίπεδο του ατμοσφαιρικού CO 2 αναμένεται να φτάσει κατά μέσο όρο τα 419,3 ppm [μέρη ανά εκατομμύριο] το 2023, ή 51% περισσότερα από τα προβιομηχανικά επίπεδα» γράφει η εφημερίδα Le Monde. Οι εκπομπές από άνθρακα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο συνεχίζουν να αυξάνονται, προειδοποιεί η συλλογική μελέτη με τίτλο Global Carbon Project. Αυξάνονται έντονα στην Κίνα, τη μεγαλύτερη πηγή ρύπων στον κόσμο, ενώ μειώνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.

Η Κίνα λοιπόν φταίει; Αστειότητες και εμπαιγμός. Οι μελέτες κάνουν σωστές διαπιστώσεις, αλλά στα αίτια «στραβώνουν». Κατά την άποψή τους για το πρόβλημα ευθύνεται η «κακή» Κίνα, ενώ οι «καλές» ΗΠΑ και Ευρώπη μειώνουν τους ρύπους. Λογική συνεπαγωγή της αντίληψης αυτής είναι ότι η απάντηση στους λύση συνιστά η «πράσινη ανάπτυξη» (Ανεμογεννήτριες και άλλες ΑΠΕ, ηλεκτρικά αυτοκίνητα κ.ά.), που προωθεί η Δύση.

Αλλά «πράσινη ανάπτυξη» δεν είναι η απάντηση στην οικολογική καταστροφή, αντίθετα θα εξαλείψει το εναπομείναν «πράσινο» και εντέλει τη ζωή στον πλανήτη. Η ρύπανση, η αποψίλωση των δασών ή η υπεραλίευση αποτελούν μέρος της κλιματικής κρίσης, και οφείλονται στην οικονομική υπερεκμετάλλευση, εξηγεί ο George Monbiot (The Guardian).

Η φύση είναι ενιαία και τα οικοσυστήματα δέχονται επίθεση από παντού ταυτόχρονα και όλες οι πηγές στρες λειτουργούν αθροιστικά. Όταν τα τροπικά δάση κατακερματίζονται από την κοπή ξυλείας και την εκτροφή βοοειδών, ή καταστρέφονται από εισαγόμενες ασθένειες των δέντρων, τότε γίνονται πιο ευάλωτα στις ξηρασίες και τις πυρκαγιές που προκαλούνται από την κλιματική κρίση. Κι όλα αυτά έχουν μια κοινή αιτία: τον τεράστιο όγκο της οικονομικής δραστηριότητας. Κάνουμε πάρα πολλά σχεδόν τα πάντα και τα ζωντανά συστήματα του κόσμου δεν μπορούν να το αντέξουν. Αλλά η αποτυχία μας να δούμε το σύνολο μάς οδηγεί στο να μην αντιμετωπίζουμε την κρίση συστηματικά και αποτελεσματικά. Κοιτάξτε τα υλικά που απαιτούνται για την ηλεκτρονική επανάσταση που υποτίθεται ότι θα μας σώσει από την κλιματική κατάρρευση. Η εξόρυξη και η επεξεργασία των ορυκτών που απαιτούνται για μαγνήτες και μπαταρίες δημιουργούν απόβλητα στους βιότοπους και προκαλούν νέες κρίσεις ρύπανσης. Οι εταιρείες χρησιμοποιούν την κλιματική κρίση ως δικαιολογία για την εξαγωγή ορυκτών από τον πυθμένα του ωκεανού, πολύ πριν να έχουμε ιδέα για τις επιπτώσεις...

Είναι αδύνατο λοιπόν να διατηρηθεί το επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας χωρίς να καταστραφεί το περιβάλλον, γι’ αυτό είναι απαραίτητο να επιλέξουμε τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας.

Παντού, οι κυβερνήσεις και οι πολυεθνικές επιδιώκουν να αυξήσουν την οικονομική δραστηριότητα. Και το καπιταλιστικό μοντέλο δεν επιτρέπει την ανάσχεση. Η στάση και πολύ περισσότερο η μείωση της δραστηριότητας σημαίνει επιχειρηματικό «θάνατο».

Δεν υπάρχει καμία ελπίδα όμως να βγούμε από αυτήν την κρίση πλήρους φάσματος αν δεν μειώσουμε δραματικά την οικονομική δραστηριότητα. Και μια τέτοια μείωση της παραγωγής, δηλαδή ένας «περιορισμένος κόσμος» όπου κάνουμε «λιγότερα» τα πάντα, δεν μπορεί να αντέξει τους πλούσιους. Πρέπει συνεπώς να αλλάξει τόσο το παραγωγικό όσο και το κοινωνικό μοντέλο αλλά και να αναπτυχθεί μια νέα περιβαλλοντική ηθική. Αυτό όμως συνιστά βλασφημία για το κατεστημένο.

Γι’ αυτό μια νέα περιβαλλοντική δυστοπία  κι ένας νέος κοινωνικός μεσαίωνας είναι ante portas με πρόσχημα τον «πράσινο» και τον «ψηφιακό» καπιταλισμό. 

Γι' αυτό η οικολογία και η κοινωνική δικαιοσύνη συνδέονται πλέον στενά και αποτελούν τα βασικά στοιχεία ενός παγκόσμιου αντι-καπιταλιστικού κινήματος «αποανάπτυξης» που θα είναι ικανό να επιβάλει, εδώ και τώρα, ένα πρόγραμμα προστασίας της φύσης και της ζωής. 

Προς τούτο απαιτείται η ανάπτυξη ενός παγκόσμιου κινήματος της διευρυμένης πολιτικής και κοινωνικής οικολογίας, που θα περιλαμβάνει και την ανάπτυξη μιας νέας σχέσης του ανθρώπου με τη φύση. Αυτό σημαίνει μια νέα φιλοσοφία και στάση ζωής, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος δεν θα είναι εκτός της φύσης, αλλά εντός της φύσης, έτσι ώστε να αντιλαμβάνεται ότι οι πληγές που επιφέρει σ’ αυτή, είναι κυριολεκτικά τραύματα πάνω στο δικό του «σώμα»…

Η παγίδα του Facebook, ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Ροχίνγκια

 

[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Κόσμος / 02.12.23 ]

---

Τοξικός «εμφύλιος» στον ΣΥΡΙΖΑ. Eθνοκάθαρση εναντίον των Ροχίνγκια στην Βιρμανία.

Στην δεύτερη, ένας πρόσφυγας, ο Maung Sawyeddollah, κατηγορεί τους αλγόριθμους του Facebook για διασπορά μίσους μεταξύ της μουσουλμανικής κοινότητας των Ροχίνγκια και των Βουδιστών Ραχίν της Βιρμανίας. Οι δύο κοινότητες που ζούσαν στο παρελθόν σχετικά ειρηνικά, σήμερα μισούν άγρια η μία την άλλη. Η Ροχίνγκια μάλιστα αναγκάστηκαν να φύγουν από τα σπίτια και τα χωριά τους και να βρουν ασφάλεια στο γειτονικό Μπαγκλαντές. Ένα εκατομμύριο Ροχίνκγια ζουν τώρα στο μεγαλύτερο στρατόπεδο προσφύγων στον κόσμο, στο φοβερό Cox's Bazar του Μπαγκλαντές, σε άθλιες συνθήκες. Από εκεί ο Maung Sawyeddollah κατηγορεί τον Ζούκεμπεργκ και τους αλγορίθμους του.

Αλλά πώς προξενούν οι αλγόριθμοι το μίσος μεταξύ των ανθρώπων;

Δείτε (τηρουμένων των αναλογιών) τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στον ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΝΜ κατηγορείται ότι «παρακολουθεί» τι γράφει στο Facebook η ΕΛ, δημοσιογράφος στο «Κόκκινο fm». Ο ΝΜ απαντά (πάντα μέσω του FB): “…καμία παρακολούθηση. Ξέρεις, στο fb βγαίνουν οι αναρτήσεις μπροστά μας…”. Αλλά από τις χιλιάδες και τα εκατομμύρια των αναρτήσεων, ποιος είναι αυτός που επιλέγει ποια από αυτές «θα βγει μπροστά μας»; Ο περίφημος ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ είναι η απάντηση. Αυτός «θα ρίξει λάδι στη φωτιά», ενώ η άγνοια των χρηστών θα φουντώσει την συνωμοσιολογία και το μίσος, δημιουργώντας τις συνθήκες ενός μικρού αλλά ιδιαίτατα τοξικού εμφυλίου (θυμηθείτε την άγνοια λειτουργίας της «αλγοριθμικής φούσκας» που δημιουργούσε την εντύπωση στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ότι παρά και ενάντια στις δημοσκοπήσεις, «νικά»!).

Να πως περιγράφει από την πλευρά του ο Maung Sawyeddollah στο Αλ Τζαζήρα την λειτουργία των αλγόριθμων του Facebook:

«…Όταν ήμουν παιδί, δεν υπήρχε κοινοτική βία στη ζωή μας και δεν είχαμε μεγάλα προβλήματα με τους γείτονές μας, παρόλο που ήμασταν μουσουλμάνοι Ροχίνγκια και αυτοί ήταν βουδιστές Ραχίν. Εγώ, για παράδειγμα, είχα πολλούς φίλους στο διπλανό χωριό Rakhine. Συχνά συναντιόμασταν σε ένα χωράφι ανάμεσα στα χωριά μας και παίζαμε "chinlone" - ένα δημοφιλές παιχνίδι με μπάλα… Τα τελευταία έξι χρόνια, από τότε που ο στρατός της Μιανμάρ άρχισε να διεξάγει «επιχειρήσεις εκκαθάρισης» στα χωριά των Ροχίνγκια, ζω πέρα ​​από τα σύνορα στο Μπαγκλαντές, σε έναν καταυλισμό προσφύγων που ονομάζεται Cox's Bazar… Πώς καταλήξαμε εδώ; Κατηγορώ το Facebook, τη μητρική του εταιρεία Meta και τον άνθρωπο πίσω από όλα αυτά, τον Mark Zuckerberg, που βοήθησαν ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες που επέτρεψαν στον στρατό της Μιανμάρ να εξαπολύσει την κόλαση εναντίον μας. Η εταιρεία μέσων κοινωνικής δικτύωσης επέτρεψε στα αισθήματα μίσους κατά των Ροχίνγκια να φουντώσουν… Οι αλγόριθμοί του προώθησαν την παραπληροφόρηση που τελικά μεταφράστηκε σε βία στην πραγματική ζωή. …δεν υπήρχε ουσιαστική καθημερινή εχθρότητα μεταξύ των λαών μας μέχρι που τα smartphone και το Facebook μπήκαν στη ζωή μας και επέτρεψαν μεγαλομανείς και καιροσκόπους πολιτικούς να διαδίδουν μίσος εναντίον του λαού μου σε πραγματικό χρόνο. Κατάλαβα ότι το Facebook θα μπορούσε να γίνει εργαλείο μίσους για πρώτη φορά το 2012, όταν ήμουν μόλις 11 ετών. Μια ομάδα Ροχίνγκια κατηγορήθηκε ότι βίασε και σκότωσε μια βουδίστρια. Αυτό το αποτρόπαιο έγκλημα, εξ όσων γνωρίζω, δεν διαλευκάνθηκε ποτέ. Αλλά η έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων δεν εμπόδισε τους ανθρώπους να κατηγορήσουν ολόκληρη την κοινότητά μας. Η ρητορική μίσους κατά του λαού μου έγινε κάτι συνηθισμένο στις αναρτήσεις στο Facebook. Τότε ήταν που οι φιλίες μου με τους γείτονές μου Rakhine άρχισαν να ψυχραίνονται. Λίγα χρόνια αργότερα, στα τέλη του 2016, το αίσθημα μίσους κατά των Ροχίνγκια που τροφοδοτήθηκε από το Facebook και η δίωξη που αυτό ενθάρρυνε και νομιμοποίησε, άρχισαν να έχουν άμεσο αντίκτυπο στην οικογένειά μου. Ο πατέρας μου και κάποιοι άλλοι οικονομικά σταθεροί Ροχίνγκια κατηγορήθηκαν ψευδώς ότι επιτέθηκαν σε αστυνομικό τμήμα και επιβλήθηκαν μεγάλα πρόστιμα. Ο θείος μου ο Abusufian και ο γιος του Busha συνελήφθησαν επειδή δεν πλήρωσαν το πρόστιμό τους και φυλακίστηκαν χωρίς δίκη. Μέχρι τότε, οι αναρτήσεις και τα μηνύματα μίσους και ισλαμοφοβίας για τους Ροχίνγκια είχαν γίνει κάτι συνηθισμένο στο Facebook. Είδα μηνύματα που καλούσαν τον κόσμο να συγκεντρωθεί για να «σώσει τη χώρα και να διώξει τους παράνομους...». Ένα μήνυμα μίσους ανέφερε: «Το ποσοστό γεννήσεων των παράνομων είναι πολύ υψηλό. Αν το αφήσουμε να συνεχιστεί, σύντομα ο πρόεδρος της χώρας μας θα έχει μούσι». Οι μέρες που έπαιζα τσινλόν με τους φίλους μου Ραχίν είχαν πραγματικά τελειώσει.

Ανέφερα αυτά τα μηνύματα στο Facebook, αλλά οι υπεύθυνοι δεν έκαναν τίποτα, ισχυριζόμενοι ότι αυτές οι εξ αντικειμένου αναρτήσεις μίσους «δεν παραβιάζουν τους όρους της κοινότητας [του Facebook]».

Αμέσως μετά άρχισαν οι δολοφονίες… Συνειδητοποιώντας ότι έχουμε ξεμείνει από επιλογές και δεν έχουμε καμία πιθανότητα να βρούμε ασφάλεια στη Μιανμάρ (Βιρμανία), αποφασίσαμε να κατευθυνθούμε προς το Μπαγκλαντές με τα πόδια. Στο δρόμο, είδαμε αμέτρητα πτώματα – σε εγκαταλελειμμένα χωριά, στους δρόμους και στους ορυζώνες. Τα περισσότερα σπίτια κάηκαν ολοσχερώς. Περπατήσαμε στη ζούγκλα και στο βουνό στο κρύο και τη βροχή. Δεν φάγαμε για μέρες. Μετά από 15 μέρες, φτάσαμε στο Μπαγκλαντές…

Το Facebook μας έφτασε σ' αυτή την κατάσταση. Παρά τις συνεχείς προειδοποιήσεις, όχι μόνο από εμάς τους Ροχίνγκια, αλλά και από διεθνείς ΜΚΟ, δεν προέβη σε καμία ενέργεια για να σταματήσει τη διάδοση της παραπληροφόρησης και της ρητορικής μίσους. Τώρα πρέπει να αναλάβει την ευθύνη των πράξεών του και να μας βοηθήσει να επαναφέρουμε τη ζωή μας σε καλό δρόμο.

Ο Ζούκερμπεργκ και όσοι τον βοηθούν να διευθύνει το Facebook θα πρέπει να έρθουν να μας συναντήσουν στο Cox Bazaar. Θα πρέπει να περάσουν μερικές νύχτες στο στρατόπεδο και να δουν τις συνθήκες στις οποίες βρισκόμαστε. Ίσως τότε καταλάβουν τι έκαναν σε εμένα και τους δικούς μου ανθρώπους. Ίσως τότε θα μπορούσαν να ενθαρρυνθούν ώστε να κάνουν επιτέλους κάτι για να μας βοηθήσουν…».

Αυτά γράφει μεταξύ άλλων ο Maung Sawyeddollah, ο πρόσφυγας Ροχίνγκια στο Μπαγκλαντές*.

Αυτά κάνουν οι ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΙ του FACEBOOK που «βγαίνουν μπροστά μας»….

Θα του επιτρέψουμε να μας ρίξει σ’ ένα χάος εμφυλίων που θα εκτείνεται από τις διαπροσωπικές μέχρι τις συλλογικές μας σχέσεις;

 

*https://www.aljazeera.com/opinions/2023/8/25/facebook-should-pay-for-what-it-did-to-my-people-rohingya

Μητσοτάκης-Σούνακ: Δυο δεξιοί από Άλλους κόσμους

 

[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Κόσμος / 28.11.23 ]

---

Ο Σούνακ ακύρωσε τη συνάντηση με τον Μητσοτάκη. Ένας Δεξιός πρωθυπουργός περιφρονεί κυνικά τον Δεξιό ομόλογό του. Κάποιοι αριστεροί ψέλλισαν κάτι περί «από-αποικιοποίησης». Αλλά το πρόβλημα είναι η «μετα-αποικιοποίηση» ως συνέχεια της αποικιοποίησης. Ο Σούνακ εν προκειμένω λειτούργησε με τις αντιλήψεις και τα πολιτικά αντανακλαστικά ενός δεξιού κυβερνήτη προς τον πολιτικό εκπρόσωπο μιας «υποδεέστερης» μετα-αποικιοκρατούμενης χώρας.

O όρος "μετααποικιοκρατία" χρησιμοποιείται, εδώ και πολλά χρόνια, για να περιγράψει τις θεωρητικές και εμπειρικές έρευνες που αφορούν τα ζητήματα που προκύπτουν από τις αποικιοκρατικές σχέσεις και τα επακόλουθά τους. Η μετααποικιακή θεωρία δομείται γύρω από την έννοια του «άλλου» και εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο ο δυτικός αποικιοκρατικός κόσμος καλλιεργεί την αντίληψη για την ‘κατωτερότητα’ των αποικιοκρατούμενων και την υπεροχή του δυτικού κόσμου. Πρόκειται δηλαδή για την περίπτωσή μας.

Η Γκαγιάτρι Τσακραβόρτι Σπίβακ, Ινδή φιλόσοφος, η οποία ασχολείται με ζητήματα μετα-αποικοκρατίας και φεμινισμού και διδάσκει Συγκριτική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, περιγράφει μερικές από τις κυρίαρχες ιδέες της σύγχρονης εποχής, όπως την αντίληψη περί υπεροχής του δυτικού κόσμου έναντι του μη δυτικού στα επίπεδα του πολιτισμού, της δημοκρατίας και της ανάπτυξης, καθώς και αυτή που θεωρεί τη σύγχρονη μετααποικιακή εποχή περισσότερο νεωτερική και προοδευτική σε σχέση με την περίοδο της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας του 19ου αιώνα. Η «δρακόντεια λιτότητα» και η φτωχοποίηση του Τρίτου κόσμου θεωρείται ως αναπόφευκτη εκδήλωση της μετααποικιακής πολιτικής.

Σύμφωνα με την Σπίβακ, οι επιπτώσεις της αποικιοκρατίας δεν εξέλιπαν με την κατάκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας για πολλές πρώην αποικίες στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, καθώς οι κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές δομές που εγκαθιδρύθηκαν με την αποικιοκρατία εξακολούθησαν και στη συνέχεια να διαπερνούν την πολιτισμική, πολιτική και οικονομική ζωή των μετααποικιακών εθνών-κρατών, αναπαράγοντας τις κοινωνικές και πολιτικές ανισότητες. Επιπλέον, η ανάδυση των ΗΠΑ ως παγκόσμιας οικονομικής υπερδύναμης στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα επανασχεδίασε τους αποικιακούς χάρτες εξυπηρετώντας τα συμφέροντα του πολυεθνικού κεφαλαίου και διατηρώντας την υποδεέστερη θέση του «Τρίτου Κόσμου».

Όπως ο Σαΐντ και ο Ντεριντά, η Σπίβακ εξάγει τα συμπεράσματά της εξετάζοντας ένα σύνολο κειμένων τα οποία εκτείνονται από τα βρετανικά αποικιακά αρχεία ως τις εξωτερικές πολιτικές των ΗΠΑ, τις εκθέσεις της ηλεκτρονικής χρηματιστηριακής αγοράς και τις εκθέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας για το χρέος του «Τρίτου Κόσμου». Σε αυτό το πλαίσιο, επιχειρεί να αμφισβητήσει μερικές από τις κυρίαρχες ιδέες σχετικά με τη σύγχρονη παγκοσμιοποίηση. Απέναντι στην κυρίαρχη ιδέα πως η ταχύτητα και ευελιξία της τεχνολογίας επιτρέπουν την αποτελεσματική διακρατική κυκλοφορία ανθρώπων, χρήματος και πληροφοριών, αντιτείνει ότι αυτές οι διαδικασίες ρυθμίζονται επικερδώς από τα πλούσια βιομηχανικά έθνη-κράτη του «Πρώτου Κόσμου», ενώ η συντριπτική πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού ζει υπό καθεστώς φτώχειας και καταπίεσης.

Όπως ο Έντουαρντ Σαΐντ με το περίφημο βιβλίο του «Οριενταλισμός», έτσι και το έργο των ιστορικών των «σπουδών των υποδεέστερων» (Subaltern Studies) επεδίωξε να αποκαλύψει την διαιώνιση της αποικιοκρατίας και να ξαναγράψει την ιστορία από τα κάτω. Παράδειγμα, το κίνημα εθνικής ανεξαρτησίας στην Ινδία -την χώρα καταγωγής του Σούνακ-διατήρησε τελικά την υπάρχουσα ταξική δομή, προσδίδοντας πολιτική και οικονομική εξουσία σε μια μικρή ομάδα της μορφωμένης μεσαίας τάξης, και αποκλείοντας από αυτή το μεγαλύτερο και εξαθλιωμένο μέρος του αγροτικού πληθυσμού.

Τελικά, οι «υποδεέστεροι άλλοι» έγιναν οι ανιθαγενείς (stateless) που μετατρέπονται σε ανθρώπινα όντα εν γένει, σε «αποβράσματα της γης»: χωρίς δικαιώματα, χωρίς πολιτικές ιδιότητες, χωρίς γνώμη, χωρίς δυνατότητα αυτο-προσδιορισμού και έκφρασης εντός ενός κοινού κόσμου, χωρίς δικαίωμα στη διαμονή, την εργασία, την ισότητα και την ελευθερία δράσης. Αυτή είναι η περίπτωση του μετανάστη-homo sacer.

Για τον δεξιό Σούνακ, λοιπόν, οι Έλληνες, οι μετανάστες, οι ‘Αλλοι’ του Τρίτου Κόσμου, είναι «υποδεέστερα» όντα. Γι’ αυτό και η εύκολη Περιφρόνηση του Βρετανού προς τον Έλληνα ομόλογό του.

Αυτοί είναι οι Δεξιοί. Κι αυτή είναι η διαφορά τους με τους Δεξιούς των «αποικιών» του Τρίτου Κόσμου. Αυτή την διαφορά έμαθε εμπειρικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Δεν το περίμενε από έναν πολιτικό της «ίδιας» με αυτόν πολιτικής ιδεολογίας. Γι’ αυτό και η «ενόχληση» του…

«Καπερναούμ», όπως κόλαση

 

[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Κόσμος / 23.11.23 ]

---

Καταγγέλλω, «μηνύω τους γονείς μου που με γέννησαν». Αυτός που μιλάει είναι ένα παιδί, είναι ο Ζαΐν στην ταινία «Καπερναούμ» (ΕΡΤflix).

 Θεωρεί υπαίτιους για την κόλασή του τους γεννήτορές του.

Όλοι θα βρεθούν στην αίθουσα του δικαστηρίου.

Όλοι; Όχι ακριβώς. Οι πραγματικοί υπεύθυνοι λείπουν. Γι’ αυτό όλοι εδώ έχουν δίκιο. Όλοι είναι θύματα και θύτες. Όπως «Οι νταβάδες στο Μετρέ (που) είναι θεότητες του κακού και απόλυτα θύματα» συγχρόνως.

Αλλά ποιος είναι ο πραγματικός αίτιος, ο αόρατος δαίμονας που τους κρατάει καθηλωμένους στην κόλαση;

Κανείς δεν τον βλέπει. Όλοι στρέφονται ενάντια στον διπλανό τους, στον οικείο τους, στους γονείς πρώτα. Όμως κι εκείνοι είναι θύματα.

Γιατί και η κόλαση έχει την ιεραρχία της. Στην τελευταία βαθμίδα είναι τα παιδιά. Και πιο πολύ τα κορίτσια. Στο πάνω σκαλί της οικογενειακής αθλιότητας είναι ο πατέρας-αφέντης. Στο πιο πάνω σκαλί της κοινωνικής κόλασης είναι οι έμποροι και οι διακινητές ναρκωτικών και ανθρώπων. 

Τι κάνει άραγε τους ανθρώπους να ανέχονται την ακραία εξαθλίωση, να γεμίζουν την μιζέρια τους με άπειρα παιδιά, να παντρεύουν τα κορίτσια τους στα έντεκά τους χρόνια, να τα κακοποιούν άγρια, να τα σκοτώνουν; Ο αυτοματισμός της συνήθειας. Έτσι συνέβαινε πάντα. Αυτό συνηθίζονταν. Αυτό έκαναν και οι παλιοί, οι δικοί τους γονείς. Αυτό ήταν το habitus, οι κανόνες, οι αρχές, η συμβολική τάξη, αυτή που τους έκανε να πιστεύουν πως «έτσι είναι η ζωή».

 Στο «Καπερναούμ» η επιλογή του τέλους είναι «ευτυχισμένη». Στο πρόσωπο του Ζαΐν, του μικρού παιδιού που επιτέλους χαμογελάει για τη φωτογραφία της ταυτότητας, αποτυπώνεται η ελπίδα της «ορατότητας», της επιτυχούς απόδρασης από την κόλαση.

Αλλά δεν ξέρω αν το χαμόγελο του παιδιού, που επιτέλους αποκτάει «χαρτιά», είναι το χαμόγελο της ελπίδας, ή το φρικαλέο χαμόγελο του ηλίθιου!

Δεν ξέρω γιατί, αλλά με κομποδιασμένο το στομάχι καταφεύγω στον Ρεμπώ. Αυτός νομίζω περιγράφει σωστά το τέλος:

«Εμπρός! Στο ζυγό, υποταγή, ερημιά, πλήξη και θυμός. Ακούω, τίνος να γίνω μισθοφόρος; Ποιο κτήνος να λατρέψω; Πείτε μου, πιο εικόνισμα να καταστρέψω; Τίνος να ραγίσω την καρδιά; Από πιο ψέμα να πιαστώ; Πάνω σε πιο αίμα να βαδίσω;…».

Οι άνθρωποι της κόλασης δεν έχουν επιλογή.

Κάποτε στη θέση του Ζαΐν ήταν ο Ζενέ. Αυτόν που μια λόγια Αριστερά (Σαρτρ) ανήγαγε σε σύμβολο, δείχνοντας τους πραγματικούς υπαίτιους της κατάστασής του. Σήμερα, μια ορισμένη... κυβερνώσα αριστερά απευθύνεται στους "νοικοκυραίους", και στους Ζενέ και Ζαΐν απευθύνεται η αντισυστημική ακροδεξιά. 

Όπως η αντισυστημική ακροδεξιά, έτσι και η ταινία δεν δείχνει τους πραγματικούς υπαίτιους της αθλιότητας εκατομμυρίων ανθρώπων. Ο Ζαΐν δεν θα γίνει ένας κριτής της πραγματικής εξουσίας κι ενός συστήματος που αναπαραγάγει την εξαθλίωση. Όπως ο Ζενέ, που έγινε τον προηγούμενο αιώνα η μασκότ μιας υπεροπτικής, λόγιας αριστεράς, έτσι και ο Ζαΐν σήμερα, μέσα από ένα συγκινησιακά φορτισμένο φιλμ που λέει όμως τη μισή αλήθεια, θα γίνει το σύμβολο του δεξιού κατεστημένου, αυτού που δήθεν δίνει λύση μέσω της «αδέκαστης» δικαιοσύνης και του «φιλόπτωχου ταμείου της ενορίας»!

Γι' αυτό λέω πως η κυρίαρχη τάξη έχει πάντα τον τρόπο και τους θεσμούς, αυτήν την «παθιασμένη πουτάνα που τραγουδά τη Μασσαλιώτιδα και κατ’ αυτόν τον τρόπο (μπορεί να) αποκτά ξανά την παρθενιά της» (Ζενέ, Το μπαλκόνι)!

Όταν η δεξιά κι η αριστερά απευθύνονται στους νοικοκυραίους

 

[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Ελλάδα / 22.11.23 ]

---

Στους «νοικοκυραίους»* απευθύνεται ο δεξιός Κυρ. Μητσοτάκης αλλά και ο νεόκοπος «αριστερός» Στ. Κασσελάκης. Όμως, ας μην διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους οι αντι-κασσελάκηδες «γνήσιοι αριστεροί», γιατί και ο Αλ. Τσίπρας δήλωνε από το βήμα της Βουλής: «κι εμείς (όπως η ΝΔ) στους νοικοκυραίους απευθυνόμαστε»! (Artinews.gr Ελλάδα / 01.06.21). 

Γι’ αυτό ο φιλόσοφος Αλ. Μπαντιού έλεγε τον Γενάρη του 2015 στο ΒΗΜΑ (ΚΟΥΖΕΛΗ ΛΑΜΠΡΙΝΗ) "Εχω πάψει να ψηφίζω εδώ και πολλά χρόνια διότι έχω παρατηρήσει ότι οι δύο βασικές πολιτικές, η Δεξιά και η Αριστερά, μοιάζουν πολύ. Δεν έχω ελπίδες πραγματικής αλλαγής." 

Γι’ αυτό και η τεράστια αποχή των πολιτών, ιδιαίτερα των νέων από την εκλογική διαδικασία, σήμερα. 

"Στη Γαλλία -συνεχίζει ο Μπαντιού- γνώριζα από καιρό ότι ο σοσιαλισμός δεν επρόκειτο να φέρει κάποια καινοτόμα αλλαγή στο πολιτικό ή στο οικονομικό πεδίο και έτσι δεν αισθάνθηκα εξαπατημένος όταν ο Ολάντ ακολούθησε τη γραμμή του προκατόχου του. Το ίδιο ισχύει για την υπόλοιπη Ευρώπη, δεν βλέπω ελπίδες αλλαγής μέσα στα τρέχοντα πολιτικά συμφραζόμενα [...] σήμερα βλέπουμε ότι οι πολιτικές δυνάμεις στο πλαίσιο αυτής της δημοκρατίας δεν έχουν τη δύναμη να αλλάξουν το οικονομικό υπόστρωμα. Μέσα στη συστημική οργάνωση των κοινωνιών της ελεύθερης αγοράς και του ελευθέρως εκλέγειν η ελεύθερη αγορά έχει περισσότερη ισχύ από το ελευθέρως εκλέγειν. Το δικαίωμα της ψήφου δεν μπορεί να αλλάξει το σύστημα, δύναται μόνο να επιβάλει κάποιους περιορισμούς στην ελεύθερη αγορά, για παράδειγμα, να ασκήσει περισσότερο έλεγχο στις τράπεζες."

 "Πιστεύω ότι πρέπει να προτείνουμε όχι μόνο νέα ιστορικά κινήματα αλλά ένα νέο παγκόσμιο καθολικό όραμα. Κατά τη γνώμη μου, πρέπει να επιστρέψουμε στις αρχικές ιδέες του μαρξισμού, όχι εκείνου του 20ού αιώνα αλλά του μαρξισμού του 19ου αιώνα [...] Πρέπει να επινοήσουμε έναν νέο κομμουνισμό πιο κοντά στις ιδέες του Μαρξ και μακριά από το παράδειγμα του Στάλιν. Τον περασμένο αιώνα η λέξη κομμουνισμός συνδέθηκε επίσης με τη νέα μορφή εξουσίας και κράτους, την εξουσία του κόμματος, την τρομοκρατική εξουσία του κόμματος (…) Πρέπει να αναζητήσουμε ένα νέο πολιτικό υποκείμενο. Το δημοκρατικό πολιτικό υποκείμενο με την κλασική έννοια είναι εν τέλει ένα σύνολο ατόμων. Το δημοκρατικό υποκείμενο με την έννοια της λενινιστικής προσέγγισης είναι το κόμμα. Δεν έχουμε ένα πραγματικό κόμμα που να συνδυάζει εξίσου την ισότητα με την ελευθερία. Εύχομαι να καταφέρουμε να βρούμε ένα νέο πολιτικό υποκείμενο... Πώς θα καταλήξουμε με ένα νέο πολιτικό υποκείμενο που θα συνδυάζει εξίσου την ισότητα με την ελευθερία δεν ξέρω στ' αλήθεια. Αλλά δεν απελπίζομαι, διότι στην πολιτική η επινόηση είναι αποτέλεσμα ιστορικών συγκυριών, δεν είναι κάτι αφηρημένο που προκύπτει στη βάση μιας γενικής ιδέας ενός στρατηγικού προσανατολισμού. Οι πολιτικοί οργανισμοί είναι πάντοτε αποτέλεσμα χειροπιαστών καταστάσεων". (artinews.gr 6.08.15)

*οι νοικοκυραίοι δεν είναι οι «καθαρούληδες», με τα φροντισμένα σπίτια και μαγαζιά, αλλά αυτοί που σκότωσαν τον Ζακ, αυτοί που κυνηγούν τους γκέι, αυτοί που εκμεταλλεύονται και βασανίζουν τους μετανάστες, που τους θεωρούν «εισβολείς», είναι οι «καταφερτζήδες», οι βολεμένοι, οι πολιτικοί εμπορικοί ανταλλάκτες της ψήφου, είναι οι απέναντι του... απλυταριού, των αδικημένων, των ανέστιων, των άστεγων, των ανέργων, είναι αυτοί που «…ναυαγήσαν μέσα στο κοστούμι τους, μες στη βαθιά τους πολυθρόνα…που πνίγηκαν μέσα στη σούπα τους, σ’ ένα κουπάκι του καφέ, σ’ ένα κουτάλι του γλυκού», όπως λέει ο ποιητής.

**Στη φωτογραφία οι "νοικοκυραίοι" χτυπούν τον Ζακ Κωστόπουλο