Η γεωστρατηγική της παραπλάνησης και του χάους (άρθρο στην Ελευθεροτυπία)

Του ΓΙΩΡΓΟΥ Χ. ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ Δεκάδες άνθρωποι πέφτουν νεκροί στο Κίεβο στο όνομα της ελευθερίας. Οι τηλεοπτικές εικόνες διαχέονται από τα πλανητικά πρακτορεία ειδήσεων σε ολόκληρο των κόσμο, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης. Κανείς, όμως, δεν θα δει μία φωτογραφία από τα έξι εκατομμύρια των νεκρών στο ανατολικό Κονγκό, στην περιοχή Κίβου, όπου βαριά οπλισμένες φασιστικές, παραστρατιωτικές οργανώσεις χρησιμοποιούν μικρά παιδιά για την εξόρυξη κολτανίου, ορυκτού που είναι απαραίτητο για τα κινητά τηλέφωνα, τα τάμπλετς, τις φωτογραφικές μηχανές και άλλα προϊόντα των πολυεθνικών εταιρειών Nokia, Samsung, LG, Bayer κ.ά. Οι δεδηλωμένες urbi et orbi ανθρωπιστικές αρχές υποχωρούν όταν διακυβεύεται το οικονομικό συμφέρον! Κανείς δεν θα μάθει ότι η ΜΚΟ του... φιλάνθρωπου Μπιλ Γκέιτς, η οποία χρηματοδότησε μια μεγάλη καμπάνια εναντίον της μόλυνσης του περιβάλλοντος και για τη φαρμακευτική περίθαλψη των μικρών παιδιών στη Νιγηρία, είναι η ίδια που προκαλεί την αύξηση της παιδικής θνησιμότητας, αφού όλα τα παιδιά κατοικούν δίπλα στις εγκαταστάσεις της πετρελαϊκής εταιρείας ΕΝΙ, στην οποία ο Μπιλ και η Μελίντα, η σύζυγός του, είναι μέτοχοι! Σημειωτέον ότι το ζεύγος των... φιλανθρώπων μετέχει και στις πετρελαϊκές εταιρείες Shell, Exxon Mobil, Chevron, Total. Κανείς, επίσης, δεν θα πληροφορηθεί ότι στη Λιβύη το κενό του κανταφικού καθεστώτος έχει καλυφθεί από ανεξέλεγκτες παραστρατιωτικές οργανώσεις που προστατεύουν, κυρίως, τις εγκαταστάσεις των δυτικών πετρελαϊκών κολοσσών, επιβάλλοντας το δικό τους «δίκαιο». Κανείς δεν θα δει στην οθόνη της τηλοψίας τον πρώην υποψήφιο για την προεδρία των ΗΠΑ, Τζον Μακ Κέιν, να δηλώνει -τον περασμένο Δεκέμβριο- τη στήριξη της χώρας του στη νεοναζιστική, παραστρατιωτική οργάνωση «Σβόμποντα», προκειμένου να ανατραπεί ο αυταρχικός πλην εκλεγμένος πρόεδρος τη Ουκρανίας, Γιανουκόβιτς. Κι εδώ, οι δημοκρατικές ευαισθησίες χάνονται πάραυτα ενώπιον των γεωστρατηγικών συμφερόντων και στην ανάγκη περικύκλωσης της Ρωσίας στο όνομα του δόγματος Μπρεζίνσκι και της αποτροπής δημιουργίας ενός «ευρασιατικού μπλοκ». Κανείς δεν θα μάθει ότι πίσω από την οργάνωση των «εξεγέρσεων» στην Αίγυπτο, τη Λιβύη, την Τυνησία, τη Συρία, τη Γεωργία, την Κιργιζία και την Ουκρανία βρίσκεται η οργάνωση που διαχειρίζεται «Το Πρόγραμμα των Δημοκρατιών σε Μετάβαση» και βασίζεται στην USAID (Αμερικανική Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης) καθώς και σε ΜΚΟ, όπως το Ιδρυμα Σόρος και το Freedom House, που διοχετεύουν πακτωλό δολαρίων στο εσωτερικό των διαφόρων χωρών, πρωτίστως στα... «ανεξάρτητα» μέσα ενημέρωσης της αντιπολίτευσης! Ετσι, οι άνθρωποι, ακόμη κι αυτοί που δίνουν τη ζωή τους για την ανατροπή ενός αυταρχικού καθεστώτος, δεν θα «γράφουν» την αληθινή αλλά την επιφαινόμενη ιστορία, καθώς ο προηγούμενος αυταρχισμός αντικαθίσταται από έναν ανάλογο, του οποίου η διαφοροποίηση έγκειται στο γεγονός ότι υπηρετεί τα δυτικά γεωστρατηγικά συμφέροντα. Εν προκειμένω διαπιστώνουμε ότι οι ΗΠΑ αντί του δόγματος της δήθεν «εισαγωγής της δημοκρατίας» με βομβαρδισμούς (Αφγανιστάν, Ιράκ), χρησιμοποιούν πλέον το δόγμα «εισαγωγής της δημοκρατίας» μέσω του «Δρόμου», εκμεταλλευόμενες τη δυσαρέσκεια και εξουδετερώνοντας το συμφιλιωτικό ισοζύγιο των αντίρροπων δυνάμεων στο εσωτερικό των διαφόρων χωρών, πυροδοτώντας στη συνέχεια την εξέγερση ή ακόμα και τον εμφύλιο πόλεμο, όπως στη Συρία και ενδεχομένως στη Βενεζουέλα. Ουσιαστικά, παντού έχουμε αναπαραγωγές της νέας αυτοκρατορικής στρατηγικής με στόχο την παρέμβαση και τον εκμηδενισμό των «δυσάρεστων» κυβερνήσεων: υποκινημένες διαδηλώσεις, συντονισμένη και πολλαπλή χειραγώγηση από τα μέσα ενημέρωσης, αγωνιώδεις κραυγές για σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αναζήτηση της διεθνούς καταδίκης και της ένοπλης επέμβασης, αν είναι αναγκαίο. Κυρίαρχο ρόλο, όπως προείπαμε, διαδραματίζουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στη βάση της ρήσης του Ουίλιαμ Ράντολφ Χιρστ: «Διευκολύνετε εσείς τα πλάνα, και θα σας βάλω εγώ τον πόλεμο». Στο Ιράκ, στη Λιβύη, στη Συρία, στην Ουκρανία, τώρα στη Βενεζουέλα, τα ΜΜΕ χειραγωγούν, ψεύδονται, σταυρώνουν κατά βούληση. Λειτουργούν ως προπομποί της ανατροπής για να ρίξουν το ηθικό του αντιπάλου, να ενοχοποιήσουν την κυβέρνηση και να ανοίξουν εύκολο και θριαμβευτικό πέρασμα στην αυτοκρατορία. Μάλιστα, ενώ τα παλιά αυταρχικά καθεστώτα λειτουργούσαν με βάση την «παραγωγή της άγνοιας» (λογοκρισία), τα σύγχρονα βασίζονται στην παραπλάνηση, στην κατασκευή ή τη διαμόρφωση των προτιμήσεων που συντελούν στην εκούσια συμμόρφωση ή υποταγή στην αθέμιτη κυριαρχία των ισχυρών, που ασκείται κυρίως στο συμβολικό πεδίο της επικοινωνίας, των ιδεών, των πεποιθήσεων, ακόμη και της κοινωνικοποίησης των νέων. Ετσι οδηγούμαστε σε ποικίλους και ιδιαίτερους τρόπους απομώρανσης της κρίσης, καθώς και στην προαγωγή και συντήρηση κάθε είδους παραλογισμού και απατηλής σκέψης, μεταξύ των οποίων είναι και η φυσικοποίηση της αδικίας. Τι απομένει από τη νέα τακτική υλοποίησης των γεωστρατηγικών συμφερόντων των πλανητικών επικυρίαρχων; Νέα αυταρχικά καθεστώτα, νέες διαιρέσεις, ο τρόμος και η βία από παραστρατιωτικές, φασιστικές-εγκληματικές ομάδες και μία επιταχυνόμενη κίνηση προς την αποκάλυψη και το χάος, όπως συμβαίνει στα σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας. Να γιατί η Χρυσή Αυγή είναι η «χρυσή» εφεδρεία των πλανητικών νεοαποικιοκρατών.

Αντιθέσεις, συνθέσεις και η κραυγή των ανέργων

«Χάνουμε τα εξάμηνα από έλλειψη καθηγητών, ενώ τα χρήματα μπορούν να δοθούν από τα αποθεματικά του Ιδρύματος, αλλά ο Αρβανιτόπουλος δεν υπογράφει», καταγγέλλει ο φοιτητής του ΤΕΙ Ηπείρου. Μιλάει για τις ενοχές του εξαιτίας των θυσιών στις οποίες υποβάλλει την οικογένειά του. Και οργίζεται καθώς δείχνει ένα ακόμα «σύμβολο σκανδάλων», ένα κλειστό γυμναστήριο, που εξακολουθεί να «τρέφεται» σαν τον Λεβιάθαν από την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων με εκατομμύρια ευρώ χωρίς να έχει λειτουργήσει ποτέ! Την ίδια ώρα, ένας 70χρονος αγρότης, που οι τράπεζες απειλούν να κατάσχουν το υποθηκευμένο σπίτι του, δηλώνει αποφασισμένος να θέσει τέλος στη ζωή του. Στο Μαξίμου, όμως, περί άλλων τυρβάζουν, καθώς συσκέπτονται αδιαλείπτως για να σταματήσουν τη μετατόπιση των οπαδών της ΝΔ προς τη Χρυσή Αυγή αλλά και για να αποδομήσουν τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης με την επίκληση ενός συνόλου σημείων που υποδηλώνουν ότι κι αυτός είναι «μία από τα ίδια», μέλος της κυρίαρχης συμβολικής τάξης. Αλλά τι είναι η Συμβολική Τάξη; Είναι η πολιτιστική διαδικασία - ο τρόπος που οι άνθρωποι μιλούν, χειρονομούν, περπατούν, ντύνονται, ερωτεύονται, αλληλοεξουσιάζονται- μέσω της οποίας γίνεται η ενσωμάτωση από τα άτομα των κοινωνικών περιορισμών και απαγορεύσεων, έτσι ώστε αυτές να φαίνονται φυσικές και όχι καταναγκαστικές. Γι’ αυτό οι κουλάκοι σκέφτονται σαν τα αφεντικά τους, έλεγε ο Τολστόι. Γι’ αυτό τα θύματα συναινούν στο βιασμό τους από τους «πάνω». Αλλά ποιοι είναι οι «πάνω»; Είναι όσοι αποκαλούνται μεγαλο-επιχειρηματίες, μεγαλο-εκδότες, μεγαλο-γιατροί, μεγαλο-δημοσιογράφοι, μεγαλο-συνδικαλιστές κ.ά. Αυτή η κατηγοριοποίηση υφίσταται στο εσωτερικό κάθε κοινωνικής και επαγγελματικής κατηγορίας, η οποία δομείται με ιεραρχική, πυραμιδική μορφή. Οι «μεγάλοι-» (οι πάνω) όλων των κατηγοριών είναι όσοι έχουν πρόσβαση στο πολιτικό πελατειακό σύστημα και διαπλέκονται μεταξύ τους δικτυακά, επιδιώκοντας την απόρριψη στον Καιάδα των πιο «κάτω»( των μικρότερων) ανταγωνιστών τους. Υπ’ αυτή την οπτική μπορούμε να εξηγήσουμε τις αλλαγές και τις συγκρουσιακές καταστάσεις τόσο στο ευρύτερο κοινωνικο-πολιτικό πεδίο όσο και στο εσωτερικό των πολιτικών κομμάτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει εν προκειμένω η περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, όπου συναντώνται, πλέον, μέλη και στελέχη με πασοκογενή (σοσιαλδημοκρατική) και μέλη και στελέχη με αριστερή (ή κομμουνιστογενή) προέλευση. Στο εσωτερικό του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης συγκρούονται όχι μόνο διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις, αλλά και διαφορετικές κουλτούρες. Από τη μια πλευρά είναι οι ενταγμένοι στην κυρίαρχη συμβολική τάξη, τα μέλη με το ισχυρό συμβολικό κεφάλαιο της πρώην «πράσινης» ηγεμονίας, τα άτομα του μεγάλου ατομικισμού, εν οις και πολλοί «μεγάλοι-», και από την άλλη πλευρά τα άτομα του «ναρκισσισμού των μικρών διαφορών», αυτά που σαν τον Σαιν-Ζυστ, το σύντροφο του Ροβεσπιέρου στήνουν το άγαλμά τους ενώπιόν μας, λέγοντας με αλαζονική ταπεινότητα: ακούστε «τη σκόνη που με αποτελεί και σας μιλά»! Άραγε, υπάρχει τρόπος σύνθεσης όλων αυτών των «υλικών»; Ναι. Αρκεί η ανατροπή της κυρίαρχης συμβολικής τάξης στο πλαίσιο των ατόμων να αντιστοιχεί και σε αλλαγή εντός των πολιτικών θεσμών, των οποίων η δημοκρατικότητα θα αρνείται τόσο το σύγχρονο δυτικό ιμπέριουμ (με τη νέο-αποικιοκρατία του, το ρατσισμό και τον άκρατο, κανιβαλικό ατομικισμό του), το νεοναζισμό όσο και τους ποκίλους γιακωβινισμούς. Η νέα συμβολική τάξη καλείται να συνθέσει την ατομικότητα και τη συλλογικότητα, διάφορα προκαπιταλιστικά, καπιταλιστικά και μετακαπιταλιστικά στοιχεία μέσα στην Πράξη των «αγώνων» αλλά και μέσω της κυβερνητικής εξουσίας. Στο ΣΥΡΙΖΑ, όπου λαμβάνει χώρα, σήμερα, μία ενδιαφέρουσα διεργασία «σύνθεσης», υπάρχει η πεποίθηση της «από τα πάνω» ανατροπής, η οποία θα λειτουργήσει σαν Λυδία λίθος για την αλλαγή στον ευρωπαϊκό νότο και ακολούθως σε όλη την Ευρώπη. Δεν υπάρχει, όμως, καμία διευκρίνιση τι θα γίνει σ’ ένα ενδεχόμενο οικονομικού αποκλεισμού της Ελλάδας. Εδώ βρίσκεται η ύλη για την τροφοδοσία του μεγάλου φόβου. Και ο φόβος καλλιεργείται στους «από κάτω», σ’ εκείνους που έχουν ακόμη εργασία, καθώς η καταστροφή του καπιταλισμού σημαίνει και τη δική τους καταστροφή καθώς βρίσκονται σε εξαρτημένη μορφή –εσωτερική σχέση- με το κεφάλαιο. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτός ο φόβος τροφοδοτεί τον «εμφύλιο των κάτω», δηλαδή όσων δεν έχουν εργασία έναντι όσων έχουν. Η αντιπαράθεση αυτή μπορεί να αρθεί μόνο μέσα από νέες μορφές οργάνωσης και συλλογικότητας, μέσα από την ένωση των κατακερματισμένων αντιστάσεων. Γιατί η οργή μπορεί να είναι και μια πολλαπλότητα κραυγών, ένα σύμπλεγμα αντίστασης, που μετατοπίζεται συνεχώς, μία ετερογένεια συγκρούσεων και ανταγωνισμών, που αντιστοιχούν σε χιλιάδες μορφές αντίστασης και όχι στην «καθαρή» δυαδική αντιπαράθεση: κεφαλαίου-εργασίας, όπως επιμένει το ΚΚΕ. Όλες, όμως, οι κραυγές διαρράφονται από μία κόκκινη κλωστή, από μία «κραυγή» που είναι η πιο δυνατή, από μία αντίσταση που προεξάρχει όλων των άλλων. Και, σήμερα, η εξαθλίωση λόγω της ανεργίας είναι η πρωταρχική κραυγή.

Η Ήπειρος της εγκατάλειψης

Η νεαρή ασθενής ταΐζει την ηλικιωμένη γειτόνισσά της στο θάλαμο του νοσοκομείου της Άρτας. Και καθώς ο πόνος μοιράζεται γίνεται υποφερτός, αντέχεται. Εδώ η αλληλεγγύη εκφράζεται αυθόρμητα, φυσικά, απλά. Δηλαδή ανθρώπινα. Οι οδύνες ταπεινώνουν τα Εγώ και την ευήθεια της αλαζονείας. Οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό κάνουν τη δουλειά τους με πενιχρά μέσα αλλά με επιστημονική αρτιότητα και αυταπάρνηση. Βέβαια, υπάρχει και ο homo lamogious,το γλοιώδες απομεινάρι της χολεροπράσινης εποχής. Βάζει το χέρι στα μάτια του, νομίζοντας πως έτσι μπορεί να κρύψει την απληστία και την απανθρωπιά του. Από την κορυφή του λόφου βλέπω τα χιονισμένα Ακαρνανικά όρη και τον δηλητηριασμένο από δεκάδες κλωβούς ιχθυοτροφείων Αμβρακικό κόλπο. Οι κάτοικοι ξεσηκώνονται. Πλην επί ματαίω. Πιο ‘δω τα ΤΕΙ μαραζώνουν και τα εξάμηνα χάνονται καθώς ο υπουργός Παιδείας Κ. Αρβανιτόπουλος δεν υπογράφει την απόφαση για να προσληφθούν καθηγητές. Τα χρήματα, μου λέει ο φοιτητής της Σχολής Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής από την Κεφαλονιά, θα δοθούν από τα αποθεματικά του Ιδρύματος. Κι όμως ο υπουργός κωφεύει στις εκκλήσεις. Γιατί άραγε; Το βράδυ στη «Χάρτα» απέναντι από τον καθρέφτη όπου είναι χαραγμένο «Barcelona 1936» και «Paris 1871» συζητάμε για τις πολιτικές εξελίξεις, για την ανεργία και το «το ματωμένο θέρος του 1882». Στο τρίτο μπρούσκο μαθαίνουμε πως η Όλγα θα είναι υποψήφια στην Περιφέρεια Ηπείρου, στην πιο φτωχή περιφέρεια της Ευρώπης…

Νταβός: Η ανασύνθεση του κόσμου χωρίς τους εργαζόμενους

Χωρίς τους διαδηλωτές κατά της παγκοσμιοποίησης, χωρίς τους αντικαπιταλιστές, μήτε τους αντιεξουσιαστές και τα «blacks blocs» συγκεντρώθηκαν για 44η φορά οι «κύριοι του κόσμου» στην ενιαύσια συνάντησή τους στο Νταβός, προκειμένου να συζητήσουν για την αναδόμηση του κόσμου, που οι ίδιοι γκρέμισαν. Σε ποια κατεύθυνση, όμως, θα γίνει η ανασύνθεση; Θα σταματήσει, άραγε, η ραγδαία αύξηση των τεράστιων ανισοτήτων, όπου το 1% των ανθρώπων του πλανήτη κατέχει τον πλούτο που κατέχει το υπόλοιπο 99%; Θα πάψουν οι νόμοι να ευνοούν τους πλούσιους, όπως πιστεύουν οι πολίτες σε 24 από τις 26 χώρες της έρευνας της Oxfam; Τέλος, θα αποτραπούν οι κοινωνικές εκρήξεις και οι κίνδυνοι που περιγράφονται στην έκθεση Global Risks 2014 με προεξάρχουσες στη λίστα την ελληνική και την κυπριακή κοινωνία; Ως τρόπους αποτροπής κάποιοι από τους «πάνω» προτείνουν θεσμικές αλλαγές στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς το ήδη ισχύον έπληξε πολλές εθνικές οικονομίες, όπως αυτές του ευρωπαϊκού Νότου. Αλλοι από την ίδια οπτική γωνία ζητούν επιστροφή στο κράτος πρόνοιας, στη διαμόρφωση ενιαίου κατώτατου μισθού και στη φορο-σύλληψη των κεφαλαίων, που καταφεύγουν στους φορολογικούς παραδείσους. Οι πιο ισχυροί, όμως, όπως ο πρώην πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας και νυν πρόεδρος του δ.σ. της ελβετικής τράπεζας UBS, Axel Weber, θεωρεί ότι το κέντρο βάρους πρέπει να μετατοπιστεί προς την Τεχνολογία, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η Κίνα που απειλεί την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης! Οι λύκοι της Γουόλ Στριτ, λοιπόν, αυτοί οι άπληστοι ηδονιστές χωρίς καρδιά, θα αντικατασταθούν από τις ελίτ των νέων τεχνολογιών, ενώ οι εργαζόμενοι θα πληγούν ακόμα μία φορά. Η αναδόμηση, συνεπώς, του κόσμου δεν αναμένεται να γίνει με την απελευθέρωση της εργασίας από το κεφάλαιο, αλλά με την απεξάρτηση του κεφαλαίου από το βάρος των εργαζομένων! Οι οργανωτικές και τεχνικές καινοτομίες, με άλλα λόγια, θα είναι οι απαντήσεις του κεφαλαίου στην αντίσταση των εργαζομένων στη σημερινή άγρια λιτότητα και την απογύμνωση από όλες τις κατακτήσεις στον εργασιακό και κοινωνικό τομέα. Η ταξική, δηλαδή, σύνθεση (σχέση κεφαλαίου και εργασίας) επιχειρείται να αποδομηθεί αλλά και να ανασυντεθεί με την επανεισαγωγή της τάξης μέσω της τεχνικής και των νέων μεθόδων οργάνωσης της εργασίας, αλλά και τη στρατιωτική οργάνωση της κοινωνίας. Η προηγούμενη αποσυνθετική απάντηση δεν προήλθε από τη διεύθυνση του εργοστασίου, αλλά από το κράτος με την εισαγωγή του κεϊνσιανισμού και την ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας, που είχαν στόχο την αναγνώριση της δύναμης της εργασίας και την ταυτόχρονη πολιτική και οικονομική ενσωμάτωσή της μέσω της σοσιαλδημοκρατίας και της διαχείρισης της «ζήτησης». Η νέα αυτή σύνθεση εκφράστηκε με μία μορφή πάλης (τέλος δεκαετίας 1960 και δεκαετία 1970), που ξεπέρασε το εργοστάσιο, αμφισβητώντας όλες τις πλευρές διεύθυνσης της κοινωνίας από το κεφάλαιο. Γι' αυτό το λόγο το τελευταίο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την κεϊνσιανή-φορντική μορφή διεύθυνσης και να αναπτύξει νέες μορφές επίθεσης, δηλαδή το νεοφιλελευθερισμό, με την επιβολή του χρηματοπιστωτικού επί του παραγωγικού κεφαλαίου. Για πρώτη φορά οι καπιταλιστές-αλχημιστές κατάφεραν να δημιουργούν χρήμα από το χρήμα, δημιουργώντας την εντύπωση ότι η ζήτηση και η εργασία είναι «άχρηστες» παράμετροι της οικονομίας και ότι η ανάπτυξη με τη χρήση των νέων τεχνολογιών δεν χρειάζεται την απασχόληση. Επιπροσθέτως, ο τεχνολογικός αυτοματισμός υπονομεύει την ποιότητα και το κύρος των θέσεων εργασίας που θα απομείνουν. Με άλλα λόγια, η δύναμη των εργαζομένων θα απομειώνεται συνεχώς από το φάσμα του τεχνολογικού αυτοματισμού και η εργασία καθεαυτή θα πάψει να συνιστά βασικό στοιχείο της ταυτότητας του εργαζομένου, καθιστάμενη μία εργαλειακή δραστηριότητα. Ετσι, η μερική απασχόληση, η κατ' οίκον εργασία, τα ευέλικτα ωράρια, η μεταβολή των καθηκόντων, οι κυμαινόμενοι μισθοί (παρά την ύπαρξη του κατώτατου) και τα επιδόματα ανάλογα με την απόδοση θα υπονομεύουν τη συλλογική θέση της εργασίας απέναντι στο κεφάλαιο. Ο,τι ζούμε, σήμερα, παραπέμπει στο σκληρό πυρήνα της λογοτεχνίας επιστημονικής φαντασίας (Ασίμοφ), που συνεισέφερε τα μέγιστα στη διαμόρφωση του φαντασιακού της μετανεοτερικότητας. Παρ' όλα αυτά, οι εσωτερικές αντιφάσεις του κεφαλαίου, πρωτίστως ανάμεσα στην εικονική (χρηματοπιστωτική) και στην πραγματική οικονομία, δεν επιτρέπουν μία ομαλή εξέλιξη στην προσπάθεια απελευθέρωσης του κεφαλαίου από την εργασία παρά την απουσία σοβαρής αντίδρασης εκ μέρους των εργαζομένων. Γιατί οι νέες τεχνολογίες απαλλάσσουν το κεφάλαιο από τους εργαζομένους αλλά όχι και από την εργασία. Ετσι, οι πλανητικοί ολιγάρχες, ακόμα κι αν εξαλείψουν οποιαδήποτε αντίσταση των εργαζομένων, κανιβαλίζοντάς τους κυριολεκτικά, στη συνέχεια θα αρχίσουν να τρώγονται και μεταξύ τους μέχρις ενός. Αυτή, όμως, η προοπτική αντιστρατεύεται όχι μόνο τον ανθρώπινο πολιτισμό αλλά και τον ίδιο τον Ανθρωπο, την ίδια τη ζωή...