Ψευδείς εντυπώσεις

Βαρύγδουποι οι τίτλοι για την έλευση του Ισραηλινού πρωθυπουργού στην Αθήνα. Κάποιοι, μάλιστα, επιχειρώντας να ενισχύσουν το διεθνές προφίλ του Γιώργου Παπανδρέου μίλησαν για «αλλαγή ισορροπιών» στην περιοχή, προβάλλοντας συγχρόνως το «τελεσίγραφο» Ομπάμα προς Ερντογάν. Αλλά φευ, το ultimatum, για το οποίο έγραψε πρώτη η νεοφιλελεύθερης απόχρωσης εφημερίδα Financial Times, δεν υπήρξε ποτέ. Άρκεσε, όμως, για να δημιουργήσει το κατάλληλο κλίμα ενίσχυσης της εικόνας του Έλληνα πρωθυπουργού αλλά και του διεθνώς απομονωμένου Ισραηλινού ομολόγου του, μετά τη φονική επίθεση των ισραηλινών κομάντος στη νηοπομπή με την ανθρωπιστική βοήθεια προς τους αποκλεισμένους Παλαιστίνιους της Γάζας. Ακόμη και εκείνες οι ελληνικές εφημερίδες που είδαν πίσω από την επίσκεψη κάποια «παιχνίδια» της Ουάσινγκτον, κάνουν λάθος. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας δεν διαταράχθηκαν ούτε όταν η εθνοσυνέλευση της δεύτερης δεν επέτρεψε τη διέλευση των αμερικανικών στρατευμάτων από το έδαφός της προκειμένου αυτά να εισβάλλουν ταυτόχρονα και στο νότιο και στο βόρειο Ιράκ. Ούτε, ομοίως, οι σχέσεις ΗΠΑ-Ισραήλ διήλθαν κρίση όταν οι ισραηλινοί έγραψαν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους την έκκληση του Μπάρακ Ομπάμα στον περίφημο λόγο του στο Κάιρο για να σταματήσουν τον παράνομο εποικισμό στα παλαιστινιακά εδάφη. Με άλλα λόγια, οι σχέσεις των Αμερικανών με τις δυνάμεις της περιοχής δεν διαταράσσονται. Εκείνο που διαταράσσεται είναι οι σχέσεις Τουρκίας και Ισραήλ καθώς οι δύο χώρες επιθυμούν να διαδραματίσουν το ρόλο ηγεμονικής περιφερειακής δύναμης στην ίδια περιοχή. Σ’ αυτή την αντιπαράθεση, η Τουρκία υπερέχει στην οικονομική της προοπτική αλλά και στη σχέση της με τον αραβικό κόσμο, ενώ το Ισραήλ υπερέχει στο στρατιωτικό τομέα και τη σχετική τεχνογνωσία. Οι δύο χώρες επιχειρούν τώρα να καλύψουν τα κενά τους: η μεν Τουρκία στον στρατιωτικό τομέα, το δε Ισραήλ στο πεδίο της οικονομίας. Όσο για την Ουάσινγκτον, αυτή έχει ανάγκη το Ισραήλ ως τη «στρατιωτική χείρα» της στην περιοχή, αλλά και την Τουρκία ως πρότυπο(νεοφιλελεύθερης) καπιταλιστικής (και κοσμικής) χώρας για τα άλλα μουσουλμανικά κράτη. Γιατί ο πραγματικός αντίπαλος της Αμερικής είναι η ανερχόμενη Κίνα.
Και η Ελλάδα; Η Ελλάδα προσπαθεί εκ πρώτης όψεως να συμμαχήσει με τον αντίπαλο του παραδοσιακού της «εχθρού», ενόψει της διευθέτησης του Κυπριακού και της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, αλλά και να συστήσει μία «γέφυρα» μεταξύ των δύο αντιμαχομένων, την οποία θα «πουλήσει» σε πιθανή κρίση. Όμως, όλα τούτα έχουν και σοβαρές παράπλευρες απώλειες. Η Ελλάδα επί Γιώργου Παπανδρέου έχει απολέσει την προνομιακή σχέση που είχε κατακτήσει ο πατέρας του Ανδρέας με τον Αραβικό κόσμο. Το κενό αυτό καλύπτει πλέον ο Ταγίπ Ερντογάν. Ακόμη χειρότερα, η μονομερής εξωτερική πολιτική του Έλληνα πρωθυπουργού, ταυτισμένη άκριτα και απόλυτα με αυτή των ΗΠΑ, εμπλέκει τη χώρα μας στο «διαρκή πόλεμο» στη Μέση Ανατολή με άκρως επικίνδυνες συνέπειες για το μέλλον της Ελλάδας.




Οι «ρίζες»
Η βαθιά συγκίνηση των Ποντίων στην Παναγία Σουμελά επαναφέρει το θέμα των ριζών μ’ έναν υπαρξιακό τρόπο πέραν της όποιας πολιτικής στάσης. Γιατί «το ρίζωμα»(Σιμόν Βέιλ, L’ enracinement), είναι η πιο σπουδαία και η πιο παραγνωρισμένη ανάγκη της ανθρώπινης ψυχής. Γιατί ο άνθρωπος έχει μία ρίζα από την πραγματική, ενεργητική και φυσική συμμετοχή του στην ύπαρξη μιας συλλογικότητας, η οποία κρατάει ζωντανούς κάποιους θησαυρούς του παρελθόντος και κάποια προαισθήματα του μέλλοντος. Η φυσική συμμετοχή σημαίνει αυτόματα τον τόπο, τη γέννηση, το επάγγελμα, το ανθρώπινο περιβάλλον. Αλλά κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη από ποικίλες ρίζες, όπως η ηθική, η πνευματική και διανοητική ζωή, διαμέσου των πεδίων των οποίων είναι φυσικό μέρος. Γιατί ένα σακί σιτάρι μπορεί να αντικατασταθεί από ένα σακί σιτάρι, αλλά η «τροφή» που προσφέρει μία συλλογικότητα στην ψυχή των μελών της, δεν έχει ισοδύναμο μέσα στο σύμπαν ολόκληρο. Ο άνθρωπος δεν έχει ανάγκη μόνο το ρύζι ή τις πατάτες αλλά και την «τροφή». Σε ό,τι αφορά στη συλλογικότητα, αυτή εισχωρεί ήδη στο μέλλον και συντηρείται όχι μόνο από τους ζωντανούς αλλά και από τα παιδιά που θα έρθουν στον κόσμο στους αιώνες που έρχονται. Η συλλογικότητα έχει τις ρίζες της στο παρελθόν και συνιστά το μοναδικό όργανο διατήρησης των πνευματικών θησαυρών που συγκέντρωσαν οι νεκροί μας, το μοναδικό όργανο της μεταβίβασης-παράδοσης μέσω του οποίου οι νεκροί μπορούν να μιλήσουν στους ζωντανούς. Είναι το μοναδικό εγκόσμιο πράγμα που αποτελεί έναν άμεσο σύνδεσμο με τον αιώνιο προορισμό του ανθρώπου. Γι’ αυτό η υποχρέωση απέναντι σε μία συλλογικότητα μπορεί να συναρτάται με την ολοκληρωτική θυσία. Όμως μερικές συλλογικότητες αντί να προσφέρουν τροφή, κανιβαλίζουν τις ψυχές. Το Χρήμα, μάλιστα, καταστρέφει τις ρίζες παντού όπου εισχωρεί, αντικαθιστώντας όλα τα κίνητρα με την επιθυμία του «νικάν»(gagner).
Το ξερίζωμα εντέλει είναι η πιο επικίνδυνη ασθένεια των ανθρώπινων κοινωνιών. Οι ξεριζωμένες ψυχές περιπίπτουν σε μαρασμό που μοιάζει με θάνατο, άλλοτε μέσω του λήθαργου και άλλοτε της βίας.