Μυκήνες: Τα εξωνημένα μίντια υποβάθμισαν την είδηση της φωτιάς

 Η φωτιά στον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών, στο μνημείο αυτό της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς ήταν μεν είδηση για τα ξένα μέσα ενημέρωσης(στη φωτογραφία The Guardian), όχι όμως και για τα ελληνικά! Στην Ελλάδα, απίστευτοι δημοσιογράφοι σε φιλοκυβερνητικά ή κρατικά μίντια, όταν δεν εξαφάνιζαν την είδηση, έγραφαν γλοιώδους κολακείας κείμενα για τη σωτηρία του μνημείου "λόγω της λήψης των σωστών μέτρων" αποψίλωσης! Έτσι, πέρα από το γεγονός των ζημιών (ρύπανση) σε τμήματα του μνημείου, είχαμε και το δημοσιογραφικό όνειδος της απόκρυψης, της υποβάθμισης ή της αλλοίωσης της είδησης. 

Έτσι, το ΑΠΕ-ΜΠΕ έκανε λόγο για πυρκαγιά σε αγροτοδασική έκταση στον δήμο Άργους-Μυκηνών γενικά, την ώρα μάλιστα που η ανακοίνωση του υπουργείου ανέφερε ότι η φωτιά αν και ξεκίνησε από αγροτοδασική έκταση εκτός του αρχαιολογικού χώρου “επεκτάθηκε ταχύτατα, κατευθυνόμενη προς την χαράδρα του Χάβου και εισήλθε εντός του περιφραγμένου αρχαιολογικού χώρου.”

Σύμφωνα με το υπουργείο η φωτιά δεν φαίνεται να προξένησε ζημιές στις αρχαιότητες, “όσον αυτό είναι δυνατό να διαγνωσθεί από την μέχρι στιγμής δυνατότητα πρόσβασης στα πληγέντα τμήματα του αρχαιολογικού χώρου.” Ήδη όμως η ρύπανση (μαύρισμα) σε τμήματα του μνημείου είναι εμφανής.

Οι περιοχές που επλήγησαν εντός του αρχαιολογικού χώρου είναι: Η Ανατολική Πτέρυγα του Ανακτόρου, οι Βόρειες Αποθήκες, η περιοχή του αρχαϊκού ναού στην κορυφή του λόφου, η άνω δυτική κλιτύς της Ακρόπολης, η ΝΔ Συνοικία και η περιοχή του Θρησκευτικού Κέντρου των Μυκηνών.

Εμφύλιος στις ΗΠΑ

 Φωτογραφήθηκε με τη Βίβλο στο χέρι. Διακήρυξε ότι οι σοσιαλιστές (όπως ο… Μπάιντεν και οι αντιρατσιστές διαδηλωτές) θέλουν να αλώσουν τη χώρα, να καταλύσουν την ιστορία και τα σύμβολα του αμερικανικού έθνους. Είναι ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Ο λόγος του νηπιακός, μανιχαϊστικός και γι’ αυτό διεισδυτικός στους φανατικούς οπαδούς του.

Εκατοντάδες οχήματα με ακροδεξιούς οπαδούς του Τραμπ βγήκαν στους δρόμους του Πόρτλαντ και συγκρούστηκαν με αντιρατσιστές διαδηλωτές. Επιχείρησαν να διαλύσουν την προγραμματισμένη διαδήλωση του κινήματος «Η Μαύρη ζωή έχει αξία». Ένας 17χρονος ακροδεξιός θα σκοτώσει εν ψυχρώ αντιφασίστες, ένα μέλος μιας τοπικής ακροδεξιάς ομάδας, που αποκαλείται «Πατριώτης Προσευχής» και δραστηριοποιείται ενάντια σε διαδηλώσεις κατά του ρατσισμού στο Πόρτλαντ, θα σκοτωθεί επίσης. Εμφύλιος.  

Στις ΗΠΑ συγκρούονται δύο κόσμοι. Το σύστημα αξιών των Λευκών Αγγλοσαξόνων Προτεσταντών, γενικά της κυρίαρχης ελίτ που έχει εργαλειοποιήσει τον ρατσισμό, από τη μια πλευρά, και από την άλλη το κοινωνικό κίνημα κατά του ρατσισμού, που υποστηρίζεται συγκυριακά από τους Δημοκρατικούς λόγω των προεδρικών εκλογών. «Η κεντρική ιδέα της αμερικανικής πολιτικής τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες είναι ότι οι ελίτ του πλούτου έχουν εργαλειοποιήσει τον ρατσισμό για να κερδίσουν πολιτική ισχύ, με την οποία κάνουν τους ήδη πλούσιους ακόμη πλουσιότερους εις βάρος των εργαζομένων.», γράφει ο Πωλ Κρούγκμαν στους The New York Times.

Ο Τραμπ δεν προσέφερε τίποτα στους λευκούς εργαζόμενους που τον υποστηρίζουν, εκτός από μία «αίσθηση ανωτερότητας στο έδαφος της φυλετικής εχθρότητας». Αυτό εκδηλώνεται πιο έντονα στη σχέση του με την αστυνομία. Τώρα ενεργοποιείται και ο περίφημος «κοινωνικός αυτοματισμός» που ισχύει από την εποχή του Γούντροου Ουίλσον και  επιχειρεί να απονομιμοποιήσει ιδεολογικά το δίκαιο τού αγώνα κατά του συστημικού ρατσισμού.

Βέβαια, ο Τραμπ ευθύς εξ αρχής υποσχέθηκε την αναβίωση του «αμερικανικού πνεύματος». Όχι ασφαλώς όπως αυτό εκφράζεται από τον Ροθ, τον Μέηλερ, την Όουτς, τον Ουίτμαν. Αυτοί στα μάτια του είναι "κομμουνιστές". Ακόμα και η... Μαντόνα είναι κομμουνίστρια! Το αμερικανικό πνεύμα για τον Αμερικανό πρόεδρο είναι οι επενδύσεις και οι δουλειές σε Αμερικανούς, και, προπάντων, η απέλαση των μεταναστών. Οι «ξένοι» είναι ο μεγάλος εχθρός. Οι «λευκοί» είναι η ανώτερη φυλή και η ηγεμονία της «μεγάλης Αμερικής» ο παντοτινός στόχος. Όποιος δεν τα αποδέχεται αυτά καταδικάζεται στην πυρά του αντι-πατριωτισμού και του αντι-αμερικανισμού.

Η ακροδεξιά του Τραμπ έχει βαθιές ρίζες στις ΗΠΑ. Δεν είναι εύκολο το ξερίζωμα του ρατσισμού. Για την ακρίβεια, είναι τόσο δύσκολο όσο δύσκολο είναι και το ξερίζωμα ή η αλλαγή ορισμένων ισχυρών κλάδων του προτεσταντισμού. Γι’ αυτό, ακόμα και το γεγονός ότι το Δημοκρατικό κόμμα τάσσεται ανοιχτά κατά του ρατσισμού και της αστυνομικής βίας είναι μια σημαντική κατάκτηση του κινήματος. Όσο για την έκβαση της σύγκρουσης, ήδη αυτή εγγράφει παρακαταθήκη… Αλλά ο ρατσισμός στις ΗΠΑ είναι άγριος και είναι παντού. Ο φόβος ενός πλούσιου πλέον ανθρώπου, του Γιάννη Αντετοκούνμπο, για τη ζωή του παιδιού του στις ΗΠΑ, το δηλώνει εμφατικά.   

Είναι η Αμερική...

 Το τεύχος 31 Αυγούστου-7 Σεπτεμβρίου του περιοδικού TIME έχει ένα αφιέρωμα με τίτλο «Η Νέα Αμερικανική Επανάσταση - Οράματα ενός Μαύρου μέλλοντος που εκπληρώνει την υπόσχεση του έθνους». Σ' αυτό υπάρχουν συζητήσεις και άρθρα σχετικά με την εξέγερση στις ΗΠΑ κατά του ρατσισμού και της προοπτικής ενός δίκαιου μέλλοντος για τους Αφροαμερικανούς.

«Η Αμερική θεμελιώθηκε πάνω στο όνειρο μιας χώρας στην οποία όλοι δημιουργήθηκαν ίσοι και η οποία περιελάμβανε την υπόσχεση ελευθερίας και δικαιοσύνης για όλους» γράφει ο Φάρελ Ουίλιαμς, που επιμελήθηκε το αφιέρωμα, και συνεχίζει: «Όμως, το "όλοι" ποτέ δεν σήμαινε "οι Μαύροι". Όπως οι περισσότεροι Μαύροι Αμερικανοί, καταλαβαίνω ότι το "όλοι" ισχύει μόνον για τα γυαλιά διευρυμένης πραγματικότητας των μετόχων, των διαμεσολαβητών εξουσίας και αυτών που είχαν την τύχη να εκμεταλλευθούν την εισαγωγή μιας εταιρείας στο χρηματιστήριο. Αλλά οι συνεχιζόμενες διαμαρτυρίες για δίκαιο και λογοδοσία που έχουν κατακλύσει τις πόλεις σε όλη τη χώρα με έκαναν να νιώσω κάτι καινούργιο το οποίο μπορώ να περιγράψω με μία μόνον λέξη: Αμερικανός».

Αυτό είναι το θέμα: «Είμαι Αμερικανός»! Ούτε άνεργος που βρήκε δουλειά, ούτε ηλικιωμένος που βρήκε περίθαλψη, ούτε άστεγος που βρήκε στέγη, ούτε Λατίνος που βρήκε ισοτιμία, ούτε Ινδιάνος που βρήκε ιστορική δικαίωση, ούτε μαύρος που βρήκε δικαιοσύνη. "Είμαι Αμερικανός", αυτή είναι η απάντηση σε κάθε ερώτηση. Το θέμα είναι να νιώσεις «Αμερικανός»!

Η κουλτούρα της αγοράς είναι εδώ και είναι ολοκληρωτική. Ακόμα και όταν κάποιοι αντιστέκονται, στο τέλος κι αυτοί ενσωματώνονται. Όλοι και όλες χωνεύονται και συγχωνεύονται στη μεγάλη χοάνη που λέγεται "Αμερικανισμός". Τώρα το μιντιακό σύστημα ετοιμάζεται να αφομοιώσει και το μεγάλο κίνημα εναντίον του ρατσισμού. Θα το προβάλλει, θα το κάνει μόδα, ύστερα θα το πουλήσει και στο τέλος θα το θάψει σε χώρους υγιειονομικής ταφής. Εδώ είναι όλοι οι προηγούμενοι διωκόμενοι μαζί, η "μάγισσα" μάνα που την καίνε μπροστά στο παιδί της, η κουάκερη και ο σκλάβος, ο Ινδιάνος, η γυναίκα με το «άλικο γράμμα», όλοι είναι εδώ, είναι «οι στρατιές» που έρχονται από τα βάθη της αμερικανικής νύχτας, είναι οι κυνηγημένοι από τους πουριτανούς WASP’s, εκείνους που παραληρούσαν και χιμούσαν κρατώντας τη βίβλο στο ένα χέρι και στο άλλο το σπαθί, είναι τα «παράξενα φρούτα» της Κου Κλουξ Κλαν που κρέμονται από τα δέντρα του αμερικανικού νότου, είναι αυτοί που δοκίμασαν τις ναπάλμ στα μικρά παιδιά του Βιετνάμ, είναι οι σιδερόφραχτοι μπάτσοι του Τραμπ, που πατάνε στον λαιμό τους Τζορτζ Φλόιντ, είναι η Αμερική.

Είναι η Αμερική που ψηφίζει έναν αφροαμερικανό κι ύστερα έναν δισεκατομμυριούχο φασίστα. Σήμερα, πολλοί επικαλούνται τον Ουίτμαν μαζί με τον Χέγκελ για να «σώσουν» την Αμερική, να της χαρίσουν μια νέα "εμπνέουσα αξία". Όσο για τον άνθρωπο, τον Αμερικανό άνθρωπο, αυτός παραμένει «αμετάφραστος» και συνεχώς αντιφάσκων: «Αντιφάσκω; Πολύ καλά τότε, αντιφάσκω,/ (Είμαι ευρύς, περικλείω άφθονα.)», έγραφε ο Ουίτμαν.

Η ερήμωση της αμερικανικής κοινωνίας προέρχεται από την αποβιομηχάνιση και την άνοδο του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Γι' αυτούς τους "Ηδονιστές χωρίς καρδιά" είχε μιλήσει ο Μ. Βέμπερ, για την αποσύνδεση του Νου από την Καρδιά, αυτό το το «ασυγχώρητο αμάρτημα», είχε γράψει ο Ν. Χώθορν στη νουβέλα του «Ήθαν Μπραντ», το ίδιο και η Χάνα Άρεντ, αλλά και η νέα αριστερά το 1960 και πιο πολύ η μαύρη αριστερά. Να τώρα, ένας ιός, η ίδια η φύση έρχεται να δώσει τη λύση και η Αμερική επανέρχεται με όλες τις αντιφάσεις της: «Είμαι από παλιό και νέο, από το ανόητο όσο και από το σοφό («ανήκω κι εγώ σ’ αυτούς τους –Αμερικανούς- μαλάκες», όπως θα πει αργότερα ο Χένρι Τζέημς),/ αδιαφορώντας για τους άλλους, πάντα ανησυχώντας για τους άλλους… Ένας από το Έθνος των πολυάριθμων εθνών, ο ίδιος από το μικρότερο και ο ίδιος από το μεγαλύτερο,/ Νότιος όσο και Βόρειος, φυτευτής ατάραχος και φιλόξενος κάτω στο Οκόνη ζω,/ Αμερικάνος με προορισμό το δρόμο μου, έτοιμος να εμπορευτώ, οι αρθρώσεις μου οι πιο ευλύγιστες αρθρώσεις στη γη και οι πιο άκαμπτες αρθρώσεις στη γη… Κάθε χρώματος και τύπου είμαι εγώ, κάθε τάξης και θρησκείας… Φυλακισμένος, προαγωγός, κακοποιός, δικηγόρος. Γιατρός, κληρικός»(Ουίτμαν). Είναι η Αμερική…

Κοινωνικά δίκτυα: συνωμοσιολογία, ρητορική μίσους και δημοκρατία

 Τις τελευταίες εβδομάδες τα κοινωνικά δίκτυα (Facebook, TikTok, Twitter, WhatsApp, WeChat) είναι στην επικαιρότητα, λόγω της ακρόασης των αφεντικών του GAFAM (Google, Facebook, Amazon, Apple), στα τέλη Ιουλίου, ενώπιον της Αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων, η οποία ερευνά πιθανές καταχρήσεις δεσπόζουσας θέσης, αλλά και λόγω της διάδοσης διαφόρων θεωριών συνωμοσίας σχετικά με τον covid-19 καθώς και της επίθεσης του Ντόναλντ Τραμπ στα κοινωνικά δίκτυα ενόψει των αμερικανικών εκλογών του Νοεμβρίου, αλλά και στην κινεζικού ενδιαφέροντος εφαρμογή TikTok, που απείλησε να κλείσει το αμερικανικό τμήμα της.

Δεν είναι η πρώτη φορά που έχουμε εμπλοκή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην πολιτική και δη στην εκλογική διαδικασία. Είχε προηγηθεί το Facebook και το Cambridge Analatyca. Στο κέντρο του ενδιαφέροντος τώρα είναι το WhatsApp (που ιδιοκτήτης του είναι επίσης το Facebook). Θεωρείται ότι οι εκστρατείες που διεξήχθησαν μέσω του WhatsApp βοήθησαν στη νίκη του Jair Bolsonaro στη Βραζιλία και του Narendra Modi στην Ινδία(χάρη στην τεράστια κάλυψη της εφαρμογής σε αυτές τις χώρες). Στην Ινδία, μάλιστα, οι φήμες που διαδόθηκαν μέσω ιδιωτικών μηνυμάτων, πυροδότησαν ταραχές που είχαν ως αποτέλεσμα τουλάχιστον 30 θανάτους. 

Το WhatsApp

Σχετικά με την έρευνα στο Κογκρέσο για την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης από τους τεχνολογικούς κολοσσούς , όπως δείχνει το The Economist με infographics, οι εταιρείες Google, Apple, Facebook, Amazon και Microsoft – γνωστές με το ακρωνύμιο "GAFAM" - έχουν γιγαντωθεί με την πάροδο του χρόνου, ξοδεύοντας δισεκατομμύρια δολάρια για να αποκτήσουν μικρότερες εταιρείες τεχνολογίας.

Όταν, το 2014, το Facebook αγόρασε το WhatsApp για 19 δισεκατομμύρια δολάρια [16,7 δισεκατομμύρια ευρώ], ήταν η πιο ακριβή εξαγορά στην ιστορία της τεχνολογίας. Τότε, το WhatsApp είχε 450 εκατομμύρια χρήστες. Τον περασμένο Φεβρουάριο είχε 2 δισεκατομμύρια. Και αυτό πριν από την έκρηξη της πανδημίας και την καραντίνα που το έκανε μακράν το πρώτο σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων στον κόσμο και τη δεύτερη πιο χρησιμοποιημένη εφαρμογή μετά το Facebook. Το WhatsApp σημείωσε αύξηση 40% στα τέλη Μαρτίου. Στην Ισπανία, μάλιστα, όπου ο περιορισμός ήταν ιδιαίτερα αυστηρός, η χρήση του αυξήθηκε κατά 76%. Σε πολλές χώρες, έχει γίνει το προεπιλεγμένο εργαλείο ψηφιακής επικοινωνίας και κοινωνικού συντονισμού, ειδικά μεταξύ των νέων.

Τα δύο κύρια χαρακτηριστικά που έκαναν το WhatsApp ένα προνομιακό πεδίο μυστικότητας και πολιτικής διαμαρτυρίας είναι η δημιουργία ομάδων και η δυνατότητα προώθησης μηνυμάτων. Ωστόσο, η μεταφορά μηνυμάτων από μια ομάδα στην άλλη - πρόσφατα περιορίστηκε για να σπάσει τα δίκτυα παραπληροφόρησης που συνδέονται με το Covid-19 - την έχει καταστήσει ένα ισχυρό όπλο πληροφοριών. Αρχικά, οι ομάδες περιορίστηκαν σε 100 άτομα, τα οποία αργότερα αυξήθηκαν στα 256 άτομα. Αυτό εξακολουθεί να είναι αρκετά λογικό μέγεθος για να διατηρήσει το αίσθημα αποκλειστικότητας, αλλά εάν καθένας από τους 256 χρήστες μεταδίδει ένα μήνυμα σε άλλους 256, τότε θα το λάβουν το μήνυμα αμέσως 65.536 άτομα. Οι ομάδες αυτές δημιουργούνται για κάθε είδους λόγους, όπως ένα αθλητικό γεγονός, την οργάνωση ενός πάρτι ή μιας συγκέντρωσης για ένα σκοπό. Στη συνέχεια οι ομάδες αυτές αποκτούν μια αυτόνομη ύπαρξη, καθώς δημιουργούν τη δική τους ταυτότητα.

Το απόρρητο των ανταλλαγών

Σε αντίθεση με πολλά άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το WhatsApp έχει σχεδιαστεί για να διασφαλίζει την εμπιστευτικότητα των ανταλλαγών, που, από τη μία πλευρά, μας επιτρέπει να διατηρούμε κάποια οικειότητα με τους αγαπημένους μας και να μιλάμε ελεύθερα, αλλά από την άλλη, εισήγαγε στη δημόσια σφαίρα τη μυστικότητα και ενίσχυσε την καχυποψία. Καθώς το Facebook, το Twitter και το Instagram γίνονται ολοένα και πιο πολύ φόρουμ επίδειξης, το WhatsApp λειτουργεί ως καταφύγιο σε έναν συγκεχυμένο και αναξιόπιστο κόσμο, όπου οι χρήστες μπορούν να μιλήσουν ειλικρινά. Όσο περισσότερες ομάδες δημιουργούν σχέσεις εμπιστοσύνης, τόσο περισσότερο δυσπιστούν στους θεσμούς και τους εκπροσώπους τους.

Κατόπιν τούτου το πολιτικό ερώτημα που τίθεται είναι: πώς μπορεί να διατηρηθεί η νομιμότητα και το κεφάλαιο εμπιστοσύνης μεταξύ των θεσμικών οργάνων και των ομάδων ατόμων που οργανώνονται σε κλειστές και μη ορατές κοινότητες; 

Δυσπιστία, συνωμοσιολογία και ρητορική μίσους

Στην αρχή, οι χρήσεις του WhatsApp αφορούσαν γενικά την αλληλεγγύη: ομάδες αμοιβαίας βοήθειας δημιουργήθηκαν για να υποστηρίξουν τους πιο ευάλωτους. Οικογένειες και φίλοι το χρησιμοποίησαν για να διατηρήσουν την επαφή τους και να μοιραστούν τις ανησυχίες τους σε πραγματικό χρόνο. Όμως, περί τα μέσα Απριλίου, το WhatsApp άρχισε να παίζει έναν κάπως πιο σκοτεινό ρόλο στην πανδημία. Μια θεωρία συνωμοσίας για την ανάπτυξη του 5G, που γεννήθηκε πολύ πριν από το ξέσπασμα του Covid-19, ισχυριζόταν ότι οι κεραίες τηλεφώνου ήταν υπεύθυνες για τη μόλυνση από τον κορονοϊό. Σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο, οι κεραίες 5G πυρπολήθηκαν και μόνο το Σαββατοκύριακο του Πάσχα, περίπου 20 έγιναν από αυτές στόχος εμπρησμού.

Μαζί με το Facebook και το YouTube, το WhatsApp υπήρξε ένας από τους κύριους φορείς αυτής της θεωρίας συνωμοσίας, και οι ομάδες που δημιουργήθηκαν τον Μάρτιο βοήθησαν στη διόγκωση της φήμης που συνδέει το 5G με τον Covid-19. Ταυτόχρονα, η ανταλλαγή μηνυμάτων επέτρεψε την αναπαραγωγή ψεύτικων ηχογραφήσεων, όπως αυτό το ευρέως μεταδιδόμενο μήνυμα αυτόματου τηλεφωνητή στο οποίο ένας υποτιθέμενος υπάλληλος της NHS [UK public system] ισχυρίστηκε ότι δεν θα σταλούν άλλα ασθενοφόρα σε ασθενείς που βρίσκονται σε κίνδυνο.

Όπωςς γράφει ο William Davies στον Guardian, το WhatsApp έγινε ένα σημαντικό όχημα θεωριών συνωμοσίας και μίσους καθώς και αποκλεισμού λόγω της λογικής των κλειστών ομάδων. Αλλά δεν είναι το μόνο.

Οι ακροδεξιοί οπαδοί του Ντόναλντ Τραμπ ίδρυσαν έναν ιστότοπο, το TheDonald.win, απ’ όπου εξαπολύονται σφοδρές επιθέσεις στους αντιφασίστες και αντιρατσιστές αντιπάλους του Τραμπ ενόψει των προεδρικών εκλογών στις 3 Νοεμβρίου, αλλά και απ' όπου διαδίδονται διάφορες θεωρίες συνωμοσιολογικού -και ανορθολογικού- περιεχομένου. 

Δεν φταίει η τεχνολογία για τη χρήση που κάνουμε

 Όπως σημειώνει ο William Davies,υπάρχει κίνδυνος να κατηγορούμε  την τεχνολογία γιατις πολιτικές κρίσεις, ενώ την ευθύνη για τη χρήση που κάνουμε της τεχνολογίας την έχουμε εμείς. «Το WhatsApp είναι ένα καταφύγιο σε έναν ευρισκόμενο σε σύγχυση και αναξιόπιστο κόσμο όπου οι χρήστες μπορούν να μιλούν πιο ειλικρινά» , γράφει. Ωστόσο, «μια κοινωνία που λέει αυτό που πιστεύει μόνο στο περιθώριο, τότε θα έχει μεγαλύτερη δυσκολία να υπερασπιστεί τη νομιμότητα των εμπειρογνωμόνων, των πολιτικών ηγετών και των εκπροσώπων των αρχών, οι οποίοι, εξ ορισμού, εργάζονται στο  πλήρες φως». Όμως αυτό συμβαίνει; Οι πολιτικοί ηγέτες και οι εκπρόσωποι των αρχών εργάζονται με πλήρη διαφάνεια; Γενικά, το πρόβλημα του «δημόσιου χώρου», της δυνατότητας ελεύθερης -χωρίς αποκλεισμούς- πολιτικής έκφρασης και της διαφάνειας υπάρχει πριν το WhatsApp. Με άλλα λόγια, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν δημιουργούν το πρόβλημα, απλώς το αναδεικνύουν…

Πηγές: The Guardian, The Economist, CourrierInternational, Artinews.gr 

Τι κρύβεται πίσω από το πείραμα του βασικού εισοδήματος;

 Ποιος θα το έλεγε ότι η νεοφιλελεύθερη δεξιά θα πρότεινε την ανάγκη παροχής του «βασικού εγγυημένου εισοδήματος;». Το HartzPlus είναι το γερμανικό πρόγραμμα βασικού εισοδήματος, που μελετά πώς αλλάζουν η συμπεριφορά και η στάση των ανθρώπων όταν λαμβάνουν τακτικά χρήματα χωρίς όρους. Σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, 120 άτομα, επιλεγμένα ουσιαστικά στην τύχη, θα λαμβάνουν 1.200 ευρώ τον μήνα επί τρία χρόνια. Οι 120 δικαιούχοι του προγράμματος θα παρακολουθούνται συστηματικά και θα τους υποβάλλονται ερωτήσεις. Οι απαντήσεις τους και η στάση τους θα συγκρίνεται με μια ομάδα που δεν θα χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα(Η Καθημερινή 21.8.2020). Πρόκειται για ένα πείραμα κοινωνικού ελέγχου και της επιστροφής του κοινωνικού κράτους που μέχρι πρότινος αποδοκιμάζονταν αποφασιστικά από τις νεοφιλελεύθερες ελίτ. Για ποιον λόγο συμβαίνει άραγε αυτό;

Το κράτος γίνεται το όχημα για τη μετάβαση του καπιταλισμού στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης και της ρομποτικής. Το ίδιο συνέβη και κατά τη βιομηχανική επανάσταση. Η αλλαγή στη σχέση κεφαλαίου-εργασίας δεν προήλθε από τη διεύθυνση του εργοστασίου αλλά από το κράτος. Αυτό συνέβη με την εισαγωγή του κεϊνσιανισμού  και την ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας, που στόχευε στην αναγνώριση της δύναμης της εργασίας και την ταυτόχρονη ενσωμάτωσή της τόσο στη διατήρηση της τάξης όσο και στη δυναμική του καπιταλισμού μέσω της διαχείρισης της «ζήτησης». Έτσι οδηγηθήκαμε στην «κοινωνικοποίηση του κεφαλαίου»(Τ. Νέγκρι), στο μετασχηματισμό της κοινωνίας σε «κοινωνικό εργοστάσιο» και στην εμφάνιση μιας νέας ταξικής σύνθεσης, μέσω του λεγόμενου «κοινωνικού εργάτη»((operaio sociale). Η νέα αυτή σύνθεση εκφράστηκε με μία μορφή πάλης, που ξεπέρασε το εργοστάσιο, αμφισβητώντας όλες τις πλευρές διεύθυνσης της κοινωνίας από το κεφάλαιο. Γι’ αυτό το λόγο το κεφάλαιο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την κεϊνσιανή-φορντική μορφή διεύθυνσης και να αναπτύξει νέες μορφές, δηλαδή το νεοφιλελευθερισμό.

Ο νεοφιλελευθερισμός εφάρμοσε την αποκοινωνικοποίηση του κράτους, αλλά και του κεφαλαίου, που μοιάζει να αναπτύσσεται πέραν της ανθρώπινης κοινωνίας. Σήμερα, όμως, εγκαταλείπεται ο νεοφιλελευθερισμός και επιστρέφουμε εκ νέου στην «κοινωνικοποίηση του κράτους» με στόχο την μέσω αυτού μετάβαση στην ψηφιοποίηση και ρομποτικοποίηση της εργασίας.

Η μετάβαση στην εποχή της ρομποτικής

Πριν τι είχαμε; Τη βιομηχανική επανάσταση και πολιτικά την αστική επανάσταση, τον τεϊλορισμό και τη μετάβαση στον ανειδίκευτο, μαζικό εργάτη, που σήμανε μια νέα συνδικαλιστική οργάνωση, νέα γενικά συνδικάτα και μια νέα ιδεολογία. Τώρα έχουμε τη μετάβαση στον εργαζόμενο υψηλής εξειδίκευσης.

Το κεφάλαιο συνεχίζει να εξαρτάται από την εργασία αλλά μόνο ως εργατική δύναμη, την οποία θα βρίσκει πλέον στα ρομπότ-εργάτες και όχι στους ανθρώπους-εργάτες. Οι τελευταίοι εντούτοις είναι αναγκαίοι ως εκφραστές της ζήτησης, ως καταναλωτές, ως αγοραστική δύναμη. Κάθε άνθρωπος-καταναλωτής θα είναι ένα καλειδοσκόπιο επιθυμιών και θα διέπεται από το "αυτοαναλωνόμενο καταναλωτικό πάθος". Γι’ αυτό τα αιτήματα, όπως το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, έχουν υιοθετηθεί πλέον και από το κεφάλαιο με επιτακτικό τρόπο. Έχουμε συνεπώς μετατόπιση από ένα μοντέλο ταξικής σύνθεσης σε ένα άλλο. Από ένα παράδειγμα κυριαρχίας σ’ ένα άλλο. Το κράτος πρέπει τώρα να εγγυηθεί την αλλαγή, διατηρώντας την συνοχή της κοινωνίας των καταναλωτών(με το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, τα επιδόματα ανεργίας, αεργίας και την μερική απασχόληση). Σύμφωνα με τους Κλάους Όφε και Βαν Πάριιτζ ένα σχήμα βασικού εισοδήματος χωρίς εισοδηματικά κριτήρια θα μπορούσε να αντικαταστήσει τις γραφειοκρατίες πρόνοιας της βόρειας Ευρώπης με ένα απλούστερο σύστημα, καθώς "Όλοι θα μπορούσαν να αγοράσουν παιδεία, ιατρική περίθαλψη, πενιχρές συντάξεις στην ελεύθερη αγορά". Όμως, προκύπτουν μια σειρά νέα ζητήματα, όπως η βιοαφήγηση, η ταυτότητα, η σύσταση του Εγώ, η αναγνώριση της χρησιμότητας κάθε ανθρώπου(R. Sennet, Η κουλτούρα του νέου καπιταλισμού).  

Η προοπτική μιας σύγκρουσης του μεγάλου πλανητικού πλήθους των «κάτω» με τις παγκόσμιες ελίτ, δηλαδή μια διεθνής πολιτική αντιπαράθεση των «πάνω» και των «κάτω», δεν φαίνεται επί του παρόντος ορατή. Η «παγκοσμιοποίηση των κινημάτων», που έγραφε ο Γάλλος καθηγητής Μπ. Μπαντί, οι αυθόρμητες εξεγέρσεις στη Χιλή, στο Χόνγκ Κονγκ, τη Βαγδάτη, το Παρίσι έχουν «παγώσει» μπροστά σ’ έναν μικροσκοπικό ιό και την παγκόσμια καραντίνα, που αξιοποιείται για νέες μορφές επιτήρησης και ελέγχου. Η πιθανότητα μιας νέας εξέγερσης μπορεί να είναι κατά της επιφανειακής κουλτούρας του "νέου καπιταλισμού", γράφει ο Σέννετ, εναντίον μιας κουλτούρας του ναρκισσισμού των μικρών διαφορών, της κουλτούρας των κοινωνικών, πολιτιστικών, εργασιακών και ερωτικών "μη δεσμεύσεων", εναντίον μιας κοινωνίας που θα μοιάζει με μια πολύχρωμη σκωτσέζικη φούστα καταναλωτικών "αναγκών" και ο άνθρωπος σαν τον χαμαιλέοντα που θα τρελαίνεται γιατί δεν θα ξέρει σε ποιο χρώμα να προσαρμοστεί! 

Όσο για το κεφάλαιο, αυτό θα χρηματοδοτείται εμμέσως από το βασικό εισόδημα, το οποίο θα ενισχύει κάποιους "παίκτες"(Μπέζος, Γκέητς κ.ά.) και θα εξαφανίζει άλλους. Συνεπώς, στο επίπεδο των «πάνω» οι συγκρούσεις θα είναι φοβερές...

---

[i] ΤΑ ΝΕΑ, Π. Σωτήρης, 30.4.2020

[ii] Homo americanus, 2008

[iii] Η Καθημερινή, 30.4.2020

Δεν το... τερμάτισε ο Τραμπ, αλλά οι αδαείς

 «Το τερμάτισε ο Τραμπ» είναι ο τίτλος των ΜΜΕ, τα οποία χαρακτηρίζουν ως «παράνοια» τις δηλώσεις  του προέδρου των ΗΠΑ, σύμφωνα με τις οποίες «Ο Θεός έστειλε τον κορονοϊό για να τον δοκιμάσει!» Ο Τραμπ υποστήριξε, μάλιστα, ότι είχε και... διάλογο με τον Θεό, ο οποίος τον κάλεσε να μην κομπάζει! Όλα αυτά βέβαια δεν έχουν καμιά σχέση με τον ορθολογισμό, αλλά ο Τραμπ δεν απευθύνεται σε ορθολογιστές αλλά στους φονταμενταλιστές οπαδούς του. Μιλάει στη γλώσσα τους. Δεν είναι η πρώτη φορά, εξάλλου, που ένας πρόεδρος «συνομιλεί με τον Θεό»! Είχε προηγηθεί ο Τζορτζ Μπους τζούνιορ, ο οποίος «άκουγε τις φωνές Του».

Ο Τραμπ, ο Μπους και οι άλλοι «ευσεβείς καουμπόηδες μπορεί να μην είναι άγγελοι, δεν είναι όμως τρελοί», έγραφε ο Μπέντζαμιν Μπάρμπερ στο βιβλίο του «Ο κόσμος των mac κόντρα στους τζιχάντ». Ο αμερικανικός τζιχάντ(ιερός πόλεμος) είναι ο φονταμενταλισμός της Χριστιανικής Δεξιάς, είναι ο φονταμενταλισμός των αντινεωτερικών προτεσταντών που εξεγείρονται εναντίον της κουλτούρας του Διαφωτισμού και της «απουσίας πίστης» που πρεσβεύουν οι «φιλελεύθεροι» πολιτικοί, τους οποίους ο Τραμπ χαρακτηρίζει «ακροαριστερούς»!

Ο θρησκευτικός λόγος του προέδρου των ΗΠΑ, δεν είναι τυχαίος, αλλά υπακούει στη «λογική» των προτεσταντών πιστών, σύμφωνα με την οποία ο πρόεδρος των ΗΠΑ, όπως και ο κάθε ιεροκήρυκας, είναι ένας διαμεσολαβητής-εκπρόσωπος του Θεού. Η κοινωνική και πολιτική δύναμη των τηλεοπτικών κηρύκων, των λεγόμενων τηλε-ευαγγελιστών ήταν και είναι ασύλληπτη στις ΗΠΑ. Θυμίζουμε τον Φράνκλιν Γκράχαμ, τον γιο του τον Μπίλυ Γκράχαμ, τον Τζέ­ρι Φάλ­γουελ, τον Πάτερσον, όλοι τους είχαν τεράστια επιρροή στον Λευκό Οίκο και επηρεάζουν μεγάλα πλήθη πιστών μέσω των τηλεοπτικών κηρυγμάτων τους.  

Η «νέα Δεξιά» αυτή που δημιουργήθηκε ως αντίδραση στην εξανάσταση της δεκαετίας του 1960 και της «νέας Αριστεράς», κυβερνάει τις ΗΠΑ εν ονόματι του Θεού με τη βοήθεια της τηλεόρασης.

Ουσιαστικά έχουμε μία ακόμη προσαρμογή του προτεσταντισμού με την υιοθέτηση του τηλεοπτικού θεάματος. Ο Θεός ως Θέαμα πωλείται στην τηλεοπτική Αγορά όπως τα αγιόξυλα στον Άγιο Τάφο. Το τηλεοπτικοποιημένο χριστιανικό μήνυμα χάνει πλέον το νόημά του και η θρησκευτική ζώσα εμπειρία μεταλλάσσεται σε φτηνή τηλεοπτική ψυχαγωγία, που όμως είναι «σοβαρή», αγέλαστη, δηλαδή προτεσταντική. Ο Θεός είναι το φόντο, ενώ ο πραγματικός πρωταγωνιστής είναι ο ιεροκήρυκας-τηλεπαρουσιαστής που πρέπει να λατρεύεται αντ’ Αυτού. Ο διαμεσολαβητής παίρνει τη θέση του Θεού κι έτσι «το μέσο», το medium, ο ενδιάμεσος –ο Τραμπ, όπως ο Μωυσής- γίνεται το μήνυμα. Η ατομικότητα που βασιζόταν στην αδιαμεσολάβητη επικοινωνία του ατόμου με το Θεό, παύει να υφίσταται. Υπ’ αυτή την οπτική, η θρησκεία που έπαιξε με το φαντασιακό και το συμβολικό για να καθησυχάσει το Πνεύμα και για να κατασκευάσει αυτή τη μείζονα και μεγαλειώδη εξωτερικότητα, στην οποία μπορεί να ξαναβρεθεί, μέσα από την πολλαπλότητα των τελετουργιών, την εσωτερικότητα των ατόμων και των λαών, όπως έλεγε ο Χέγκελ, στις ΗΠΑ θα συναντήσει την τηλεόραση, και θα γίνει θέαμα και τηλεθέαμα.

Έτσι, στις ΗΠΑ συνέβη αυτό που έγραφε ο Νόρμαν Μέηλερ στο βιβλίο του «Μάγισσα τέχνη»: «Σκέπτομαι αυτή την πλούσια και ισχυρή χώρα… αυτή την εταιρική γη δίχως ενστικτώδη αντίδραση στην αισθητική που τώρα διέδιδε σε ολόκληρο τον κόσμο, τη χειρότερη εφαρμοσμένη αισθητική στην ιστορία του κόσμου… αυτή τη λαίμαργη δημοκρατία που κατέψυξε το φαΐ της προτού το κάψει... αυτή τη σαδιστικά επαναστατημένη Δημοκρατία που τις άρεσαν τα πέτσινα, τα σαδομαζοχιστικά... ναι, αυτή η Αμερική, η τρομοκρατημένη, κάλλιστα χρειαζόταν την τηλεόραση - είμαι εδώ για να σε νεκρώσω, το χρειάζεσαι!». Αυτή είναι η Αμερική του Τραμπ, του συστημικού ρατσισμού, του φασισμού, του σεξισμού και της κρατικής βίας.

Αλλά υπάρχει και η άλλη Αμερική του Διαφωτισμού. Είναι τα παιδιά της ελπίδας που έχουν βγει στους δρόμους. Είναι η Άντζελα Ντέηβις. Είναι ο Μπέρνι Σάντερς και η Αλεξάντρια Οκάσιο-Κορτέζ… αλλά είναι και οι "Δημοκρατικοί" που διαμαρτύρονται για την βία στις ΗΠΑ αλλά δεν έχουν αντίρρηση για την στρατιωτική βία στο εξωτερικό!

*Πληροφορίες Homo Americanus (2008)   

Τι συμβαίνει στην Λευκορωσία;

 Τι συμβαίνει στην Λευκορωσία; Τα δυτικά μίντια μεταξύ αυτών και τα ελληνικά έχουν στρέψει τους προβολείς τους στις διαδηλώσεις του Μινσκ εναντίον του αυταρχικού προέδρου Αλεξάντερ Λουκασένκο. Αίφνης, οι Γερμανοί και η ΕΕ συζητούν εκτάκτως για την Λευκορωσία, την ώρα που θεωρούν την αντιπαράθεση Ελλάδας και Τουρκίας ήσσονος σημασίας! Τα γεγονότα θυμίζουν το ανάλογο της Ουκρανίας. Τότε ο πρώην υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ, Τζον Μακ Κέιν δήλωνε τη στήριξη της χώρας του στη νεοναζιστική, παραστρατιωτική οργάνωση «Σβόμποντα», προκειμένου να ανατραπεί ο αυταρχικός πλην εκλεγμένος πρόεδρος τη Ουκρανίας, Γιανουκόβιτς. Οι δημοκρατικές ευαισθησίες υποτάσσονται πάντα στα γεωστρατηγικά συμφέροντα και στην ανάγκη περικύκλωσης της Ρωσίας σύμφωνα με το δόγμα Μπρεζίνσκι. Είναι εξάλλου γνωστό ότι η οργάνωση των «εξεγέρσεων» στην Αίγυπτο, τη Λιβύη, την Τυνησία, τη Συρία, τη Γεωργία, την Κιργιζία και την Ουκρανία, ενορχηστρώνονταν από «Το Πρόγραμμα των Δημοκρατιών σε Μετάβαση» και βασιζόταν στην USAID (Αμερικανική Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης) και το Freedom House, που διοχετεύουν πακτωλό δολαρίων στο εσωτερικό των διαφόρων χωρών, πρωτίστως στα... «ανεξάρτητα» μέσα ενημέρωσης της αντιπολίτευσης! Έτσι, οι άνθρωποι, ακόμη κι αυτοί που δίνουν τη ζωή τους για την ανατροπή ενός αυταρχικού καθεστώτος, δεν θα «γράφουν» την αληθινή αλλά την επιφαινόμενη ιστορία, καθώς ο προηγούμενος φιλορωσικός αυταρχισμός αντικαθίσταται από έναν ανάλογο δυτικό (ενδεχομένως πιο ραφιναρισμένο) αυταρχισμό, από την άποψη της εξυπηρέτησης των γεωστρατηγικών συμφερόντων της Δύσης. Έκτοτε, οι ΗΠΑ αντί του δόγματος της δήθεν «εισαγωγής της δημοκρατίας» με βομβαρδισμούς (Αφγανιστάν, Ιράκ), χρησιμοποιούν το δόγμα «εισαγωγής της δημοκρατίας» μέσω του «Δρόμου», εκμεταλλευόμενες δηλαδή τη λαϊκή δυσαρέσκεια και εξουδετερώνοντας το συμφιλιωτικό ισοζύγιο των αντίρροπων δυνάμεων στο εσωτερικό των διαφόρων χωρών, οδηγώντας έτσι σε εξεγέρσεις ή ακόμη και σε εμφύλιο πόλεμο, όπως στη Συρία, τη Βραζιλία, τη Βολιβία. 

Ο Αλεξάντερ Λουκασένκο

Ο Λευκορώσος πρόεδρος Αλεξάντερ Λουκατσένκο "επανεκλέγεται" από το 1994 και διατήρησε τη θέση του στις πρόσφατες εκλογές, με την αντιπολίτευση να τον κατηγορεί για μαζική νοθεία. Ο Λουκασένκο κατηγόρησε τη Μόσχα ότι παρενέβη για να τον αποσταθεροποιήσει. Οι σχέσεις με τον «Ρώσο μεγάλο αδελφό» δεν ήταν οι ίδιες μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία. «Με την επίδειξη της ικανότητας της Μόσχας να επιβληθεί με τη βία, τα ουκρανικά γεγονότα κατέστρεψαν τον σοβιετικό μύθο των αδελφών της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας», αναφέρει ο Alexandre Alesin, δημοσιογράφος που ειδικεύεται σε αμυντικά θέματα. Έκτοτε, ο Πρόεδρος της Λευκορωσίας Λουκασένκο προσπάθησε να απομακρυνθεί από το Κρεμλίνο χωρίς να δώσει την εντύπωση ότι αμφισβητεί τα συμφέροντά του.

Ο Λουκασένκο δεν θέλησε να κατεδαφίσει τις βάσεις μιας στρατηγικής συμμαχίας που δημιουργήθηκε μετά την εκλογή του στην προεδρία αυτής της πρώην Σοβιετικής δημοκρατίας τον Ιούλιο του 1994. Ως ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος της Λευκορωσίας (26,1 δισεκατομμύρια δολάρια το 2016, σε σύγκριση με 6,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 1996), η Ρωσία έχει χορηγήσει σημαντικές έμμεσες επιδοτήσεις στην οικονομία της, με τη μορφή πιστώσεων σταθεροποίησης ή προτιμησιακών δασμών για τους υδρογονάνθρακες. Το ποσό αυτών των επιδοτήσεων ανήλθε σε περισσότερα από 80 δισεκατομμύρια δολάρια για τα έτη 2002-2015. Το Μινσκ και η Μόσχα έχουν επίσης δημιουργήσει στρατηγικές εταιρικές σχέσεις στον στρατιωτικό τομέα, με τη δημιουργία ενός κοινού περιφερειακού ομίλου το 1999 ή ακόμη και ενός κοινού συστήματος αεράμυνας το 2011.

Η κρίση της Ουκρανίας, ωστόσο, ώθησε το Μινσκ να είναι πιο επιφυλακτικό προς τον «μεγάλο αδερφό» του. Το νέο στρατιωτικό δόγμα του, που ισχύει από τον Ιούλιο του 2016, ταξινομεί - χωρίς να τις ονομάζει- τόσο τη Ρωσία όσο και τις δυτικές δυνάμεις, που κατηγορούνται από τον Λουκασένκο για υποκίνηση μιας «πολύχρωμης επανάστασης», που θυμίζει την περίπτωση της Ουκρανίας. Ένοπλες ομάδες που χρηματοδοτούνται από τρίτες χώρες, κάνουν επιχειρήσεις αποσταθεροποίησης που στοχεύουν να βυθίσουν τη χώρα σε εμφύλιο πόλεμο, διατείνεται ο Λουκασένκο. Το σενάριο των ασκήσεων ειδικών δυνάμεων που πραγματοποιήθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2016 κοντά στο Lepel, στην περιοχή του Vitebsk, θυμίζει τα γεγονότα της άνοιξης του 2014 στο Donbass της Ουκρανίας, ιδίως την επίθεση από ένοπλους κομάντο, υπό τη διοίκηση του Ρώσου Igor Strelkov, σε δημόσια κτίρια στο Sloviansk και στο Kramatorsk. Αυτές οι ειδικές δυνάμεις, οι οποίες λέγονται ότι αριθμούν περίπου οκτώ χιλιάδες μέλη, είναι υπό τη διοίκηση του μεγαλύτερου γιου του προέδρου, Viktor Lukashenko, συμβούλου εθνικής ασφάλειας.

 Το κράτος της Λευκορωσίας επιτάχυνε επίσης τη διαδικασία οριοθέτησης των 1.084 χιλιομέτρων συνόρων του με την Ουκρανία, προκειμένου να αποφευχθούν οι κίνδυνοι εξάπλωσης της βίας και της κυκλοφορίας μαχητών και όπλων. Μέχρι σήμερα, σχεδόν 350 χιλιόμετρα έχουν ήδη οριοθετηθεί, έχουν δημιουργηθεί συνοριακοί σταθμοί και πολλές κινητές ομάδες συνοριοφυλάκων. 

 Η κυβέρνηση ανησυχεί επίσης για την κυριαρχία των ρωσικών μέσων ενημέρωσης στη χώρα. Τον Μάιο του 2016, ο αναπληρωτής της κυβέρνησης, Igor Bouzovski, περιέγραψε τα ρωσικά κανάλια, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 65 % του περιεχομένου που εκπέμφθηκε στις τηλεοπτικές οθόνες της χώρας, ως ανησυχητικό για την εθνική κουλτούρα και την ασφάλεια των πληροφοριών…

Το τέλος του ευρωπαϊκού αποκλεισμού

Στην προσπάθειά του για αυτονομία, το Μινσκ επιδιώκει να εξομαλύνει τις σχέσεις του με τις Βρυξέλλες. Τα γεγονότα της Ουκρανίας άλλαξαν επίσης την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι του καθεστώτος Λουκασένκο. Οι δεσμεύσεις διαφάνειας που έγιναν από το καθεστώς της Λευκορωσίας, οδήγησαν την Ένωση να άρει, στις 15 Φεβρουαρίου 2016, τις κυρώσεις που αφορούσαν 170 προσωπικότητες και τρεις δημόσιες ή ιδιωτικές εταιρείες. Ο διεθνής αποκλεισμός της χώρας χρονολογείται από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και βασίστηκε στην άρνηση του Λουκασένκο να συμμορφωθεί με αιτήματα για ελεύθερες εκλογές και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.  Έκτοτε, οι Βρυξέλλες και το Μινσκ διεξήγαγαν έναν διάλογο που περιορίζεται στα οικονομικά (βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος), στο εμπόριο (μείωση των εμποδίων στην εισαγωγή αγαθών της Λευκορωσίας στην Ένωση), χρηματοοικονομική βοήθεια… Αυτός ο διάλογος επιχειρούσε να κρατήσει την Λευκορωσία μακριά από την επιρροή της Ρωσίας. Το Μινσκ και η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψαν στις 13 Οκτωβρίου 2016 μια «εταιρική σχέση κινητικότητας» με στόχο τη διευκόλυνση της κυκλοφορίας των ανθρώπων, αποθαρρύνοντας παράλληλα την παράνομη μετανάστευση.  Μόλις τεθούν σε ισχύ αυτές οι συμφωνίες θα διευκολύνουν τη διέλευση των συνόρων και θα μειώσουν την τιμή των θεωρήσεων Σένγκεν, τις οποίες οι Λευκορώσοι πληρώνουν τώρα 60 ευρώ, έναντι 35 ευρώ για Ρώσους υπηκόους. Ένα σημαντικό μέτρο για αυτήν τη χώρα που καταγράφει τον υψηλότερο αριθμό θεωρήσεων Σένγκεν που εκδόθηκαν ανά κάτοικο (συνολικά, 752 782 για το έτος 2015).

Παρόλα αυτά, η χώρα είναι η μόνη στην ήπειρο που παραμένει έξω από το Συμβούλιο της Ευρώπης, είναι επίσης η μόνη που εξακολουθεί να εφαρμόζει τη θανατική ποινή. Ο πρόεδρος Λουκασένκο αρνείται να άρει τους περιορισμούς στην άσκηση των πολιτικών ελευθεριών που ισχύουν από τις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Η ΕΕ, όμως, εξακολουθεί να μην είναι πρόθυμη να καταδικάσει το αυταρχικό καθεστώς, επειδή φοβάται ότι θα το στρέψει αποκλειστικά προς τη Ρωσία.

Τον Μάιο του 2016, το αμερικανικό αμυντικό σύστημα στο Deveselu (Ρουμανία) τέθηκε σε λειτουργία και οι πολωνικές και τσεχικές τοποθεσίες μελετώνται προκειμένου να φιλοξενήσουν άλλα στοιχεία της αμερικανικής αντιπυραυλικής ασπίδας. Οποιαδήποτε φιλοδοξία του Λουκασένκο για ουδετερότητα της χώρας του στην αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, καθώς και το περιθώριο ελιγμών του όσον αφορά τη Μόσχα, θα χαθεί μετά την ανάπτυξη μιας ρωσικής αεροπορικής βάσης στο έδαφος της Λευκορωσίας. Ακόμα χειρότερα, λόγω της θέσης του να αποτελέσει η Λευκορωσία μία «ενδιάμεση ζώνη» μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας, η χώρα θα μπορούσε μια μέρα να γίνει το έδαφος για μια πιο άμεση αντιπαράθεση. Αυτό φοβούνται κυρίως οι Λευκορώσοι, οι οποίοι θυμούνται ότι έχασαν σχεδόν το 25 % των δικών τους κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Τέλος, οι αρνητικές οικονομικές συνέπειες από την κρίση στην Ουκρανία ενίσχυσαν τα εθνικιστικά αντανακλαστικά. Ένταση δημιουργήθηκε για το φυσικό αέριο με τη Ρωσία. Αντιμέτωποι με την άρνηση της Gazprom να κάνει έκπτωση στην τιμή του φυσικού αερίου, το Μινσκ αποφάσισε μονομερώς να του πληρώσει μόνο 73 δολάρια, αντί για 132, για 1.000 κυβικά μέτρα. Η Μόσχα ανταποκρίθηκε με σημαντική μείωση των παραδόσεων ακατέργαστου αργού πετρελαίου (18 εκατομμύρια τόνοι αντί των προγραμματισμένων 24 εκατομμυρίων), προκαλώντας ένα σοβαρό πλήγμα στις πετροχημικές βιομηχανίες της Λευκορωσίας, των οποίων η παραγωγή αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο των συνολικών εξαγωγών της χώρας.

Ένα άλλο σημείο τριβής: η εισαγωγή στη Ρωσία, μέσω του εδάφους της Λευκορωσίας, τροφίμων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και μετά το ρωσικό εμπάργκο στις 6 Αυγούστου 2014. Σύμφωνα με το εισαγγελέα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η Λευκορωσία εξήγαγε πέντε φορές περισσότερα μήλα και μανιτάρια το 2015 από ό, τι παρήγαγε. Τον Οκτώβριο του 2016, η ρωσική υπηρεσία υγειονομικών προτύπων την κατηγόρησε ότι εισήγαγε σχεδόν εκατό χιλιάδες λίτρα πολωνικού γάλακτος για να τα επανεξαγάγει μετά την επανασυσκευασία του, παρακάμπτοντας έτσι το εμπάργκο. Η Ρωσία επιδιώκει να αυστηροποιήσει μονομερώς τους κανόνες εισαγωγής για τα προϊόντα της Λευκορωσίας (γάλα, τυρί, κρέας), επιβάλλοντας προσωρινό εμπάργκο.

Ωστόσο, αυτές οι εντάσεις δεν συνιστούν σοβαρή αμφισβήτηση των σχέσεων, καθώς οι αμοιβαίες εξαρτήσεις από στρατηγικά και οικονομικά σχέδια είναι ισχυρές. 

Τι συμβαίνει σήμερα;

Ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο κάλεσε σήμερα τους υποστηρικτές του να υπερασπιστούν την ανεξαρτησία της χώρας, κατηγορώντας το ΝΑΤΟ ότι συγκεντρώνει δυνάμεις στα δυτικά σύνορά της.

«Η ηγεσία του ΝΑΤΟ μας ζητά να διεξάγουμε νέες εκλογές. Αν υποκύψουμε στις επιθυμίες τους, θα πεθάνουμε ως κράτος», είπε ο Λουκασένκο και συνέχισε, υποστηρίζοντας ότι νατοϊκά άρματα και αεροσκάφη έχουν αναπτυχθεί σε απόσταση 15 λεπτών από τα σύνορα. Είπε επίσης ότι οι γειτονικές χώρες, όπως η Λιθουανία, η Λετονία, η Πολωνία και η Ουκρανία «μας διατάζουν να κάνουμε νέες εκλογές». «Δεν έχουμε φίλους, όλοι θέλουν να μας γονατίσουν. Η Λευκορωσία δεν θα διαιρεθεί όπως το 1939. Δεν θα ξεχάσουμε», συνέχισε.

Ο Λουκασένκο είπε επίσης ότι είναι έτοιμος να ξεκινήσει μεταρρυθμίσεις «αν αυτό θέλει ο λαός» και κατηγόρησε την αντιπολίτευση για τα βίαια επεισόδια στις διαδηλώσεις της περασμένης εβδομάδας.

Όπως είναι γνωστό, από την περασμένη Κυριακή, χιλιάδες διαδηλωτές αμφισβητούν την επανεκλογή του Λουκασένκο στην προεδρία, καταγγέλλοντας μαζική νοθεία. Από την πλευρά του ο Λουκασένκο οργάνωσε αντισυγκέντρωση χιλιάδων υποστηρικτών του. Μέχρι που είναι διατεθειμένοι οι δυτικοί να υποστηρίξουν την αντιπολίτευση; Τελικά, στη Λευκορωσία και στις πλάτες των Λευκορώσων θα αντιπαρατεθούν το ΝΑΤΟ και η Ρωσία; 

*Πληροφορίες από Le Monde Diplomatique (Γιούλια Σουκάν), news247.gr, artinews.gr

Ευρωπαϊκή Ένωση και μετα-αποικιοκρατία

 Υπάρχει "Ευρωπαϊκή Ένωση"; Η στάση της Γερμανίας απέναντι στην Ελλάδα με αφορμή τη σημερινή διένεξη με την Τουρκία, δείχνει ότι το εθνικό, εν προκειμένω το γερμανικό, επικρατεί του ευρωπαϊκού. Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι η Γερμανία έχει μεγάλα οικονομικά συμφέροντα στην Τουρκία. Το να μιλάμε, συνεπώς, για ισοτιμία των "ευρωπαίων εταίρων" εντός της ΕΕ, για επικράτηση του ευρωπαϊκού κοινού συμφέροντος και υπεράσπιση των ευρωπαϊκών συνόρων, είναι όνειρο θερινής νυκτός. Αυτό αποδεικνύεται και από τη στάση των κεντρικών και βόρειων χωρών της ΕΕ στο μεταναστευτικό αλλά και στην χρηματοδοτική αντιμετώπιση της πανδημίας. Τελικά, μετά και την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, είναι πια φανερό ότι έχουμε μία "γερμανική Ευρώπη", που υποτάσσει στα συμφέροντά της τις μικρότερες χώρες όπως η Ελλάδα. Θυμίζουμε ότι στην αρχή της ελληνικής κρίσης(2008) ο γερμανικός Τύπος όριζε τον βαθμό πολιτιστικής καθυστέρησης των "απατεώνων Ελλήνων", που είχαν γι' αυτό ανάγκη κηδεμονίας και μνημονίων! Έτσι διαμορφώνονταν το ιδεολογικό διεθνές περιβάλλον για τη σύσταση της "Ελλαδικής αποικίας" της Γερμανίας, που περιγραφόταν ως αναγκαία "μνημονιακή κηδεμονία" των ανώριμων και σπάταλων, μικροαπατεώνων Ελλήνων. Η μελέτη του Έντουαρντ Σαΐντ "Οριενταλισμός", όπου περιγράφονται τα πολιτιστικά στερεότυπα των δυτικών αποικιοκρατών, ισχύουν και για την Ελλάδα.   

Είναι γνωστό ότι ο όρος "μετααποικιακή Ευρώπη" χρησιμοποιείται, εδώ και πολλά χρόνια, για να περιγράψει τις θεωρητικές και εμπειρικές έρευνες που αφορούν τα ζητήματα που προκύπτουν από τις αποικιοκρατικές σχέσεις και τα επακόλουθά τους. Η μετααποικιακή θεωρία δομείται γύρω από την έννοια του «άλλου» και εστιάζεται στον τρόπο με τον οποίο ο δυτικός αποικιοκρατικός κόσμος χαράσσει την ‘κατωτερότητα’ των αποικιοκρατούμενων. Έτσι εξηγείται η στάση της Ευρώπης σήμερα που δεν ήταν ποτέ υπέρ των αδυνάτων. Οι τελευταίες εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ν.Α. Μεσογείου, οι στρατιωτικές επεμβάσεις στη Συρία(φωτογραφία), η απαγόρευση εισόδου σε πρόσφυγες και τα μνημόνια δείχνουν ότι οι ουμανιστικές ευρωπαϊκές αξίες δεν υφίστανται.

Ο Χάμπερμας στο βιβλίο «Για ένα Σύνταγμα της Ευρώπης» θέτει το ζήτημα ως εξής: «Η ένταση μεταξύ καπιταλισμού και δημοκρατίας εξακολουθεί να υφίσταται, επειδή αγορά και πολιτική βασίζονται σε αντιτιθέμενες αρχές». Η σύγκρουση ανάμεσα στις αγορές και τη δημοκρατία κορυφώνεται. Οι απαιτήσεις των αγορών για φορολογική ανισότητα, αδιαφάνεια, πτώχευση ολόκληρων χωρών, έλλειψη ελέγχου, υπερσυσσώρευση πλούτου σε ελάχιστα άτομα, εκμηδένιση του κοινωνικού κράτους, η απαξίωση των συμφερόντων της συντριπτικής πλειοψηφίας προς όφελος ελαχίστων είναι η απαξίωση κάθε δημοκρατικής αρχής. Η πολιτική που επιβάλλει διαρκή λιτότητα δείχνοντας εμμονή στο αφορολόγητο των πλουσίων –στο όνομα της ανάπτυξης– και ταυτόχρονα προσπαθεί να προστατεύσει το ανέλεγκτο των off-shore εταιρειών, ισχυριζόμενη ότι προασπίζεται το δημόσιο συμφέρον, είναι υποκριτική. Για τον Χάμπερμας τα αποτελέσματα αυτής της «πολιτικής» είναι "η κοινωνική αδικία: το κοινωνικοποιημένο κόστος της αποτυχίας του συστήματος πλήττει σκληρότερα τις ευπαθέστερες κοινωνικές ομάδες. Το πλήθος εκείνων που ούτως ή άλλως δεν ανήκουν στους κερδισμένους της παγκοσμιοποίησης καλείται να πληρώσει άλλη μια φορά το λογαριασμό για τη λειτουργική διαταραχή του χρηματοπιστωτικού συστήματος." Τελικά, το διακύβευμα είναι πρωτίστως πολιτικό: "Σε παγκόσμια κλίμακα, αυτή η τιμωρία εκτυλίσσεται κυρίως στις οικονομικά ασθενέστερες χώρες". Ο Χάμπερμας εξηγεί ότι: «Είναι η επαίσχυντη πολιτική που παραχωρεί αδυσώπητη κυριαρχία στα επενδυτικά συμφέροντα, που αποδέχεται ασυγκίνητη την αυξανόμενη κοινωνική ανισότητα, που ευνοεί τη δημιουργία ενός Prekariat [ομάδες κοινωνικά και εργασιακά επισφαλείς], που αδιαφορεί για την παιδική φτώχεια, για τους μισθούς πείνας και ούτω καθεξής.».

Η  διαρκής φτωχοποίηση των λαών – κυρίως του νότου – αποτελεί την ιδεολογική χρεοκοπία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και  υπονομεύει πρωτίστως την ίδια την ύπαρξή της. Η συνειδητά αδιέξοδη λιτότητα που επιβάλλεται δεν οδηγεί πουθενά. Η εξαθλίωση των λαών και ο διαμοιρασμός του κρατικού πλούτου στα χέρια των λίγων δεν είναι μόνο κατάλυση της δημοκρατίας, αλλά και ανυπόφορη πρόκληση. Η μετααποικιακή θεωρία που εξηγεί την πολιτική της σημερινής Ευρώπης ως συνέχεια της αποικιακής πολιτικής, περιλαμβάνει τα έργα ενός μεγάλου φάσματος συγγραφέων από διαφορετικά πολιτισμικά υπόβαθρα, όπως παραδείγματος χάρη τους Frantz Fanon, Homi Bhabha, Gayatri Spivak και Edward Said.

 Η Γκαγιάτρι Τσακραβόρτι Σπίβακ(*), Ινδή φιλόσοφος, η οποία ασχολείται με ζητήματα μετα-αποικοκρατίας και φεμινισμού και διδάσκει Συγκριτική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια (σημειωτέον ότι είναι η πρώτη έγχρωμη καθηγήτρια στο Columbia University στη διάρκεια της ιστορίας του, των 264 χρόνων), είναι ιδιαίτερα γνωστή για την πολιτική αξιοποίηση σύγχρονων πολιτισμικών και κριτικών θεωριών και για την αμφισβήτηση της κληρονομιάς της αποικιοκρατίας. Οι κριτικές παρεμβάσεις της Σπίβακ τέμνουν ένα μεγάλο εύρος θεωρητικών ενδιαφερόντων, που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τον μαρξισμό, τον φεμινισμό, την αποδόμηση, τη μετααποικιακή θεωρία και την παγκοσμιοποίηση.

 Η Σπίβακ δίνει έμφαση σε πολιτισμικά κείμενα ανθρώπων και ομάδων που συνήθως περιθωριοποιούνται από τον κυρίαρχο δυτικό πολιτισμό, όπως οι μετανάστες, η εργατική τάξη, οι γυναίκες και το μετααποικιακό υποκείμενο. Στο κείμενό της  «Can the subaltern speak?» η κεντρική ιδέα είναι ακριβώς αυτή η έλλειψη ορατότητας της γυναικείας αντίστασης. Λέει χαρακτηριστικά ότι οι πράξεις της γυναικείας αντίστασης συμβαίνουν συχνά σε ένα κενό, επί ματαίω, εφόσον δεν υπάρχει μια δομή να τις υποδεχτεί και να τις αναγνωρίσει. Και αυτό θα συμβαίνει όσο «η αρρώστια της κοινωνικής τύφλωσης σχετικά με την έμφυλη ιεραρχία δε θεραπεύεται». Η Σπίβακ αμφισβητεί ταυτόχρονα μερικές από τις κυρίαρχες ιδέες της σύγχρονης εποχής, όπως την αντίληψη περί υπεροχής του δυτικού κόσμου έναντι του μη δυτικού στα επίπεδα του πολιτισμού, της δημοκρατίας και της ανάπτυξης, καθώς και αυτή που θεωρεί τη σύγχρονη μετααποικιακή εποχή περισσότερο νεωτερική και προοδευτική σε σχέση με την περίοδο της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας του 19ου αιώνα. Η «δρακόντεια λιτότητα» με τις «μικρότερες συντάξεις» είναι η φτωχοποίηση του κόσμου ως αναπόφευκτη (αλλά και απαραίτητη) εκδήλωση της μετααποικιακής πολιτικής. Υπό αυτές τις συνθήκες η έννοια της δημοκρατίας υπονομεύεται ανεπανόρθωτα.

Κατά την Σπίβακ, οι επιπτώσεις της αποικιοκρατίας δεν εξέλιπαν με την κατάκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας για πολλές πρώην αποικίες στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, καθώς οι κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές δομές που εγκαθιδρύθηκαν με την αποικιοκρατία εξακολούθησαν να διαπερνούν την πολιτισμική, πολιτική και οικονομική ζωή των μετααποικιακών εθνών-κρατών. Αναδεικνύει την αναπαραγωγή των κοινωνικών και πολιτικών ανισοτήτων που ήταν κυρίαρχες κατά την αποικιοκρατία. Επιπλέον, θεωρεί ότι η ανάδυση των ΗΠΑ ως παγκόσμιας οικονομικής υπερδύναμης στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα επανασχεδίασε τους αποικιακούς χάρτες εξυπηρετώντας τα συμφέροντα του πολυεθνικού κεφαλαίου και διατηρώντας την υποδεέστερη θέση των γυναικών του «Τρίτου Κόσμου».

Όπως ο Σαΐντ και ο Ντεριντά, η Σπίβακ εξετάζει την ύπαρξη ενός δικτύου κειμένων που συγκροτούν τον πραγματικό κόσμο, το οποίο εκτείνεται από τα βρετανικά αποικιακά αρχεία ως τις εξωτερικές πολιτικές των ΗΠΑ, τις εκθέσεις της ηλεκτρονικής χρηματιστηριακής αγοράς και τις εκθέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας για το χρέος του «Τρίτου Κόσμου». Σε αυτό το πλαίσιο, επιχειρεί να αμφισβητήσει μερικές από τις κυρίαρχες ιδέες σχετικά με τη σύγχρονη παγκοσμιοποίηση. Απέναντι στην κυρίαρχη ιδέα πως η ταχύτητα και ευελιξία της τεχνολογίας επιτρέπουν την αποτελεσματική διακρατική κυκλοφορία ανθρώπων, χρήματος και πληροφοριών, αντιτείνει ότι αυτές οι διαδικασίες ρυθμίζονται επικερδώς από τα πλούσια βιομηχανικά έθνη-κράτη του «Πρώτου Κόσμου», ενώ η συντριπτική πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού ζει υπό καθεστώς φτώχειας και καταπίεσης.

Σύμφωνα με τη Σπίβακ, το έργο των ιστορικών των «σπουδών των υποδεέστερων» (Subaltern Studies) επεδίωξε να ξαναγράψει την ιστορία από τα κάτω. Το κίνημα εθνικής ανεξαρτησίας διατήρησε τελικά την υπάρχουσα ταξική δομή στην Ινδία, προσδίδοντας πολιτική και οικονομική εξουσία σε μια μικρή ομάδα της μορφωμένης μεσαίας τάξης, αποκλείοντας, εν μέρει ή πλήρως, το μεγαλύτερο και εξαθλιωμένο μέρος του αγροτικού πληθυσμού από τα οφέλη της εθνικής ανεξαρτησίας.

Η Σπίβακ ασχολείται με ζητήματα της σύγχρονης παγκόσμιας συγκυρίας, όπως η σχέση ανάμεσα στο κράτος και τα ανθρώπινα δικαιώματα, η μετανάστευση, η πολιτογράφηση, η υπηκοότητα, η απέλαση, ο εθνικισμός, η διεθνικότητα και ο ιμπεριαλισμός. Η σκέψη της ταυτίζεται με της Άρεντ, όπως παρουσιάζεται στο δοκίμιο «Η παρακμή του έθνους-κράτους και το τέλος των δικαιωμάτων του ανθρώπου» (από το βιβλίο Οι Απαρχές του Ολοκληρωτισμού), όπου η φιλόσοφος στοχάζεται πάνω στη συνθήκη που παράγει ανιθαγενείς (stateless) ανθρώπους που μετατρέπονται σε ανθρώπινα όντα εν γένει, σε «αποβράσματα της γης»: χωρίς δικαιώματα, χωρίς πολιτικές ιδιότητες, χωρίς γνώμη, χωρίς δυνατότητα αυτο-προσδιορισμού και έκφρασης εντός ενός κοινού κόσμου, χωρίς δικαίωμα στη διαμονή, την εργασία, την ισότητα και την ελευθερία δράσης. Οι τρόφιμοι και οι επιζώντες των στρατοπέδων αλλά και οι απάτριδες και οι ανιθαγενείς, γράφει η Άρεντ, ήταν σε θέση να διαπιστώσουν έμπρακτα τα δεινά της βιοπολιτικής που συνεπαγόταν «η αφηρημένη γύμνια του να είναι κανείς άνθρωπος και τίποτα άλλο από άνθρωπος». 

Η Σπίβακ αναλύει κριτικά τη γενεαλογία του έθνους-κράτους, και των πολιτικών και οικονομικών αιτίων της αποσάρθρωσής του, από μια σκοπιά εμποτισμένη από τη φεμινιστική, μετααποικιακή και αντικαπιταλιστική κριτική. Το έργο της προσφέρει πολύτιμες προτάσεις για μια δυνατότητα εναλλακτικής επεξεργασίας του δικαιώματος της υπηκοότητας και του ανήκειν, όπου σημείο αφετηρίας αποτελούν οι «εξαιρέσεις» από την ομογενή και ομοιογενή κοινότητα –οι εξόριστοι, οι απάτριδες, οι μη πολίτες-κάτοικοι– και το δικαίωμά τους στη δικαιοσύνη.

(*) Κείμενο στο Artinews.gr 13-8-2016

Συρράκο: Η γιορτή της Παναγίας των Ξένων

 Συρράκο. Ο ορεινός όγκος της Πίνδου, η χαράδρα του Χρούσια, τα χρώματα τ’ ουρανού την αυγή, οι βουνοκορφές, που λούζονται με τα σύννεφα, η πέτρα που κυριαρχεί στη φύση και στην ανθρώπινη δημιουργία.

Βλέπω από ψηλά έναν ηλικιωμένο άντρα να κάθεται επί ώρες στο πεζούλι του σπιτιού του ασάλευτος σαν άγαλμα. Κρατάει τη γκλίτσα του αγκαλιά, και αγναντεύει. Έξω του ή μέσα του δεν ξέρω. Μπορεί και τα δυο. Στο χαγιάτι οι πρώτοι δημογέροντες έχουν πιάσει στασίδι, με τις γκλίτσες τους πάντα, δίκην σκήπτρου και ταυτότητας. Στον «Σταυραετό», οι πρώτοι θαμώνες, συνταξιούχοι οι περισσότεροι, αλληλοπειράζονται με άγριο σαρκασμό, που όμως τελειώνει με χαμόγελο και νέα πειράγματα γύρω από το τραπέζι με την τράπουλα. Αναρωτιέμαι τι είναι αυτό που λειτουργεί ως αντίδοτο στα φαρμακερά βέλη που εκτοξεύει ο ένας εναντίον του άλλου. Πως τελικά το φαρμάκι γίνεται φάρμακο για την ψυχή. Ακούω τα γέλια. Ναι, "το γέλιο θα μας σώσει", αυτό που σχετικεύει τον εαυτό και τον γειώνει, τον στέλνει εκεί που είναι η θέση του.

Με κερνούν. Με αποκαλούν "ξένο". Ξένος, λοιπόν. Όχι δεν είναι ξενόφοβοι. Κι αυτοί είναι ξένοι. Ίδρυσαν μάλιστα και τις εκκλησίες της Παναγίας των Ξένων στην Πρέβεζα, στη Λευκάδα και στην Κέρκυρα. Γύρω από την ξενότητα έκτισαν τη ζωή τους. Κατοίκησαν στην ξενιτιά και το ξένο τους κατοικεί. Είναι η κρυμμένη πλευρά της ταυτότητάς τους. Γι’ αυτό αναγνωρίζουν τον ξένο όπως τον εαυτό τους. Σκέφτομαι, λοιπόν, πως αναγνωρίζοντας τον ξένο μέσα μας, αποφεύγουμε να τον μισήσουμε.

Ο ξένος, που είναι σύμπτωμα το οποίο κατά κύριο λόγο καθιστά προβληματικό, κι ανέφικτο, το «εμείς», θα αποτελέσει τη βάση γι’ αυτούς τους ανθρώπους προκειμένου να καταστήσουν πιο ισχυρή τη συλλογικότητα και την κοινότητά τους.

Τους μιλώ για τη δική τους Παναγία, την Παναγία των Ξένων. Μοιάζουν να ξαφνιάζονται. Γιατί ζουν την ξενότητά τους τόσο φυσικά που δεν το πρόσεξαν. Γι’ αυτό εδώ συντηρούν την κλειστή τους κοινωνία με συνδετικό στοιχείο τη δική τους ξενότητα. Έτσι δεν γίνονται ρατσιστές. Αντιθέτως, εδώ βιώνεις την ουτοπία των ξένων, που είναι η συνάντηση, η φιλοξενία, ο στιγμιαίος κοσμοπολιτισμός, η γιορτή ως «το θαύμα της σάρκας και του πνεύματος». Και κυρίως η γιορτή ως ξόδεμα του περίσσιου, όπως η χαρτούρα στο χορό, που σώζει από τη βία της συσσώρευσης.  

Ο Βαγγέλης και ο Θόδωρος μου μιλούν για τον μύκητα που σκότωσε τον μεγάλο πλάτανο της κεντρικής πλατείας. Θρηνούν για την απώλεια. Μα πιο πολλή λυπούνται που οι άλλοι δεν συμμερίζονται τη λύπη τους. Τώρα ο κενός χώρος του πλάτανου καλύφθηκε με τραπεζοκαθίσματα κι ένα ψυγείο της Coca cola. Αλλά μπορεί να χάθηκε το δέντρο αλλά διασώζεται κάτι πιο σημαντικό, ο άνθρωπος και η ταυτότητά του. Εδώ  έχουμε συνεχείς αλλαγές ταυτοτήτων. Οι εδώ γηγενείς είναι ξένοι αλλού. Και μέσα απ’ αυτό το «καλειδοσκόπιο ταυτοτήτων» κανείς δεν πεθαίνει από μίσος, κανείς δεν περνάει τον άλλο για τρελό ή απατεώνα. Εδώ η δύναμη της τοπικότητας ισορροπεί με την ισχύ της οικουμενικότητας, η ξενότητα είναι ένα ένα ταξίδι «στην ξενότητα του άλλου» αλλά και σε αυτή που μας κατοικεί, ένα ταξίδι με πυξίδα την «ηθική του σεβασμού για το ασυμβίβαστο». Γιατί εδώ ο δικός μας και ο "άλλος" συγκατοικούν. Γιατί «το ξένο είναι μέσα μας, επομένως είμαστε όλοι ξένοι». Κι «Αν είμαι εγώ ξένος, τότε δεν υπάρχουν ξένοι»…

Ξημερώνει και η Παναγία των Ξένων γιορτάζει.

*Αύγουστος 2016. Κείμενο στο artinews με αφορμή μία επίσκεψη στο Συρράκο

Οι θεωρίες συνωμοσίας, το QAnon και οι «κακοί»

 Το QAnon είναι το ακροδεξιό κίνημα που βασίζει τη δράση του σε θεωρίες συνωμοσίας, όπως ότι o Covid-19 δημιουργήθηκε από τον Μπιλ Γκέητς προκειμένου να αποκομίσει κέρδη από το εμβόλιο που θα έβγαζε στη συνέχεια.

Η κεντρική θεωρία του QAnon αναφέρει: «Υπάρχει μια παγκόσμια κλίκα σατανιστών παιδόφιλων η οποία κυβερνά τον κόσμο και ουσιαστικά ελέγχει τα πάντα. Ελέγχει τους πολιτικούς, τα μίντια και το Χόλιγουντ. Παράλληλα όλα τα πιόνια της κλίκας αυτής ακολουθούν ένα σχέδιο συγκάλυψης για να μην αποκαλυφθούν τα ίχνη της. Το μόνο που διατάραξε την παγκόσμια κυριαρχία της Κλίκας ήταν η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Ο Τραμπ είναι ο εκλεκτός που θα καταστρέψει την Κλίκα και θα ελευθερώσει τον κόσμο. Το QAnon έχει σκοπό να αποκαλύψει τα σκοτεινά σχέδια της κλίκας και να στηρίξει τον Τραμπ στην προσπάθεια του.». 

Ένας άλλος εχθρός του QAnon είναι ο Γκιόργκι Σβαρτς, κατά κόσμον Τζορτζ Σόρος. Ο Σόρος είναι ιδιαίτερα «προσφιλής» και στους Έλληνες ακροδεξιούς που επιδίδονται στην συνωμοσιολογία και έδρασαν τόσο στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης όσο και στους δρόμους κατά τις διαδηλώσεις εναντίον της συμφωνίας για τη Βόρεια Μακεδονία. Η ΝΔ αξιοποίησε –σιωπηρά- τη συνωμοσιολογία ψηφοθηρώντας. Το ίδιο κάνει και ο Ντόναλντ Τραμπ, που αποδέχεται τη θέση του κινήματος ότι είναι ο μοναδικός άνθρωπος που μπορεί να εναντιωθεί στη «σπείρα που επιδιώκει την υποδούλωση του πλανήτη» (σ.σ.: το εντός εισαγωγικών κείμενο αποτελεί και το συνηθέστερο ποστάρισμα των φίλων της ομάδας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης).

Σιωπηρή αποδοχή από τον Τραμπ

Το κίνημα QAnon ήταν αρχικά μία ομάδα που ο Τραμπ χρησιμοποίησε για πολιτική υποστήριξη στις εκλογές του 2016.  Στη συνέχεια, και συγκεκριμένα από το 2018, το κίνημα πήρε διαστάσεις.

Το QAnon άσκησε μεγάλη επίδραση στον πολιτικό διάλογο, κάνοντας στοχευμένες εκστρατείες παρενόχλησης και εκφοβισμού και «καταλαμβάνοντας» πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ώστε να διαμορφώνει τις τάσεις στα θέματα που συζητιούνταν.

Οι ομάδες QAnon στα κοινωνικά μέσα έχουν σήμερα εκατομμύρια οπαδούς. Δεκάδες υποψήφιοι, οι περισσότεροι Ρεπουμπλικάνοι, αναφέρονται με ενθουσιασμό στο κίνημα και στο «σχέδιο» εναντίον των «κακών»! Ο μανιχαϊσμός και η προτεσταντική θρησκοληψία είναι έκδηλη στο λόγο των μελών της ομάδας. Δεν ήταν τυχαία η φωτογράφηση του Τραμ με τη Βίβλο στο χέρι.

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου την Παρασκευή, ο Τζ. Κόλβιν του Associated Press ρώτησε τον Τραμπ για το QAnon. «Συγχαίρετε τη Marjorie Taylor Greene σε ένα tweet. Την αποκαλέσατε μελλοντικό αστέρι των Ρεπουμπλικανών», είπε ο Κόλβιν. «Η Greene υπήρξε υποστηρίκτρια της θεωρίας συνωμοσίας του QAnon… Συμφωνείτε μαζί της για αυτό;»

«Λοιπόν, τα πήγε πολύ καλά στις εκλογές», απάντησε ο Τραμπ. «Κέρδισε. Ήταν πολύ δημοφιλής. Προέρχεται από μια υπέροχη πολιτεία, και είχε μια τεράστια νίκη. Οπότε απολύτως την συγχαίρω».

Με λίγα λόγια, κατά την άποψη του Τραμπ, αφού είναι δημοφιλής και μπορεί να πάρει ψήφους, κανείς δεν πρέπει να αντιταχθεί σε αυτό που κάνει. Το αποτέλεσμα έχει σημασία. Ή αλλιώς «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα».

Γενικά, όπως γράφει η washingtonpost.com, ο Τραμπ έχει τη συνήθεια να αρνείται να απορρίψει θεωρίες συνωμοσίας ή πρόδηλα ψευδείς ισχυρισμούς εάν του είναι πολιτικά χρήσιμοι.  Ο λόγος του QAnon, όπως και του Τραμπ, είναι ένας ασυνήθιστος συνδυασμός τοξικών και επικίνδυνων ψευδών. Σε κάθε περίπτωση ο Τραμπ είναι ο ήρωας που πολεμάει τους «κακούς»!

Εκλογές

Την περασμένη άνοιξη, το FBI κυκλοφόρησε ένα δελτίο που ενημέρωνε για πολιτικές θεωρίες συνωμοσίας που «πιθανότατα θα παρακινήσουν ορισμένους εγχώριους εξτρεμιστές να διαπράξουν παραβατική [και] μερικές φορές βίαιη δραστηριότητα». Μεταξύ των θεωριών που αναφέρθηκαν ήταν και το QAnon, και η θεωρία ότι ο Πρόεδρος Τραμπ δίνει με μια κρυφή μάχη ενάντια σε μια ομάδα παιδόφιλων σωματεμπόρων που περιλαμβάνει μια ατελείωτη σειρά διασημοτήτων, δημόσιων προσώπων και κυβερνητικών αξιωματούχων.

Δεν είναι τυχαίο ότι δύο μήνες πριν, ένας άντρας που φέρεται να επηρεάζεται από αυτή τη θεωρία συνωμοσίας πυροβόλησε και σκότωσε έναν ύποπτο για σχέσεις με τη μαφία στο Staten Island(η αυτοδικία ανήκει στο ρεπερτόριο της ομάδας). Όταν εμφανίστηκε στο δικαστήριο, έδειξε την παλάμη του χεριού του, στην οποία είχε σχηματίσει ένα Q (QAnon) – σύμβολο που παραπέμπει σ’ ένα κρυμμένο μήνυμα για μυστικές πληροφορίες από «ψηλά» που το κίνημα δήθεν κατέχει. Τον Ιούνιο του 2018, ένας οπαδός του QAnon είχε αποκλείσει την πρόσβαση στο φράγμα Hoover, απαιτώντας την δημοσιοποίηση μυστικής έκθεσης που είχε προτείνει το Q. Τον προηγούμενο μήνα, οι οπαδοί του QAnon είχαν ψάξει στην πόλη Tucson αναζητώντας μυστικά στρατόπεδα παιδεραστίας που πίστευαν ότι υπήρχαν εκεί.

Οι αρνητές των εμβολίων

Η διαφορά ανάμεσα στο QAnon και στους αρνητές των εμβολίων είναι πως οι δεύτεροι έχουν και «πρόσωπο» στις ΗΠΑ. Εκπρόσωπός τους είναι ένας άνθρωπος με εξαιρετικά «βαρύ» όνομα ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ. Ο 66χρονος Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ, γιος του πρώην γερουσιαστή Ρόμπερτ Φ. Κένεντι, κατηγορεί τον Μπιλ Γκέιτς πως προσπαθεί με όχημα τη φιλανθρωπία και τα ιδρύματα τα οποία εκείνος ελέγχει, και με «ασπίδα τα εμβόλια», «να εξουσιάσει τον κόσμο»... Την περασμένη εβδομάδα μάλιστα στον λογαριασμό του στο Instagram ο 66χρονος δημοσίευσε και μια φωτογραφία της γνωστής ταινίας του Κουέντιν Ταραντίνο «Kill Bill», παραφράζοντας τον τίτλο σε «Kill Bill Gates»... Η πανδημία και οι συχνές αναφορές του σε τέτοιου τύπου θεωρίες έχουν εκτοξεύσει και τον αριθμό των ακολούθων στον λογαριασμό του από τις 45.000 πριν από 20 ημέρες σε 250.000 σήμερα, γεγονός που είναι ενδεικτικό της τάσης...

 Πίσω από την αντιπαράθεση βρίσκονται τα συμφέροντα

Τεράστιες επιχειρήσεις κινδυνεύουν να βάλουν λουκέτο λόγω της πανδημίας. Μερικοί όμως, όπως ο  μεγαλομέτοχος της Amazon Τζεφ Μπέζος, γίνονται ακόμα πλουσιότεροι εξαιτίας της. Ο Μπέζος έγινε πλουσιότερος κατά 75 δις δολάρια μέσα στο 2020(που δεν έχει ακόμα τελειώσει). Μεταξύ 18 Μαρτίου και 17 Ιουνίου, ο συνδυασμένος πλούτος των δισεκατομμυριούχων των ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 584 δισεκατομμύρια δολάρια! Όμως από αυτή την τεράστια αύξηση δεν επωφελούνται όλοι οι ζάπλουτοι. Κάποιοι κερδίζουν πολλά και κάποιοι άλλοι καταστρέφονται. Έχουμε δηλαδή μία περαιτέρω συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, που συνδυάζεται με τη μετάβαση στον ψηφιακό αλλά και στον «πράσινο καπιταλισμό». Ο Τραμπ, ο Μπολσονάρου κ.ά. εκφράζουν πολιτικά τον νεοφιλελευθερισμό και την αποκοινωνικοποίηση του κράτους. Οι «Δημοκρατικοί» εγκαταλείπουν τον νεοφιλελευθερισμό και επιστρέφουν εκ νέου στην «κοινωνικοποίηση του κράτους» με στόχο την μέσω αυτού μετάβαση στην ψηφιοποίηση και ρομποτικοποίηση της εργασίας. Το κεφάλαιο συνεχίζει ακόμα να εξαρτάται από την εργασία αλλά μόνο ως εργατική δύναμη, την οποία όμως θα βρίσκει πλέον στα ρομπότ-εργάτες και όχι στους ανθρώπους-εργάτες. Οι τελευταίοι εντούτοις είναι αναγκαίοι ως εκφραστές της ζήτησης, ως καταναλωτές, ως αγοραστική δύναμη! Γι’ αυτό τα αιτήματα, όπως το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, έχουν υιοθετηθεί πλέον και από το κεφάλαιο με επιτακτικό τρόπο. Έχουμε συνεπώς μετατόπιση από ένα μοντέλο ταξικής σύνθεσης σε ένα άλλο. Από ένα παράδειγμα κυριαρχίας σ’ ένα άλλο. Το κράτος πρέπει τώρα να εγγυηθεί την αλλαγή, διατηρώντας την συνοχή της κοινωνίας των καταναλωτών(με το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, τα επιδόματα ανεργίας, αεργίας και την μερική απασχόληση).  

Στο επίπεδο των «πάνω» οι αντιθέσεις και οι συγκρούσεις θα είναι φοβερές και άκρως επικίνδυνες

Η προοπτική μιας σύγκρουσης του μεγάλου πλανητικού πλήθους των «κάτω» με τις παγκόσμιες ελίτ, δηλαδή μια διεθνής πολιτική αντιπαράθεση των «πάνω» και των «κάτω», δεν φαίνεται επί του παρόντος ορατή. Η «παγκοσμιοποίηση των κινημάτων», που έγραφε ο Γάλλος καθηγητής Μπαντί, οι αυθόρμητες εξεγέρσεις στη Χιλή, στο Χόνγκ Κονγκ, τη Βαγδάτη, το Παρίσι, το Λίβανο, την Αλγερία έχουν «παγώσει» μπροστά σ’ έναν μικροσκοπικό ιό, παρόλα αυτά οι αιτίες της οργής παραμένουν και είναι εν δυνάμει επικίνδυνες για το σύνολο το κεφαλαίου. Κάποιοι βέβαια επιχειρούν να προσανατολίσουν την οργή στους δικούς τους σκοπούς, τροφοδοτώντας τους με τοξικά ψεύδη, συνωμοσίες, αυταρχισμό, ρατσισμό και βία, και άλλοι με πιο ραφιναρισμένα ψέμματα και τον εγκλωβισμό σε κλουβιά με αόρατα κάγκελα, έτσι που ακόμη και η σκλαβιά να είναι αρεστή …