ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ

Προσπαθείς να βρεις μια λογική αιτία για τον άδικο θάνατο αθώων ανθρώπων, να αποκρυπτογραφήσεις τα «γιατί;» στα απλανή μάτια των νεκρών παιδιών, να εξηγήσεις το παραλήρημα, το συμπυκνωμένο μίσος των βομβών· το μόνο που καταφέρνουν οι αναλύσεις είναι να σαρκάζουν τη λογική. Οι Ισραηλινοί σκοτώνουν και πάλι, γιατί θεωρούν ότι η βία τους θα εξαλείψει τη βία της Χαμάς! Χρόνια η ίδια καζουιστική του αίματος, η οποία αντί να νικήσει τη βία, την ανατροφοδοτεί με νέο αίμα, με ανανεωμένο μίσος. Το Ισραήλ επισήμως θέλει να αλλάξει την «εξίσωση», τον συσχετισμό δυνάμεων, ενισχύοντας τελικά την Χαμάς στα μάτια των Αράβων. Και επειδή δεν είναι τόσο ηλίθιοι οι ισραηλινοί, ο λόγος των βομβαρδισμών δεν είναι η Χαμάς, αντιθέτως είναι «εσωτερικός», είναι οι εκλογές του Φεβρουαρίου, είναι ενδεχομένως η ρεβάνς της ήττας του Λιβάνου. Ποιος θυμάται τον βουλευτή του εργατικού κόμματος του Ισραήλ Yossi Beilin; Όταν ο Σαρόν δολοφονούσε τους ηγέτες της Χαμάς ο βουλευτής έλεγε πως «Ο Σαρόν μιλάει για την αποχώρη...

Χριστούγεννα. Ένας Θεός της Αγάπης γεννιέται. Αλλά είναι αυτός ένας Θεός των απόκληρων και των αποκλεισμένων; Όχι. Ο Θεός αυτός δεν είναι της αγάπης αλλά της δύναμης. Ο χριστιανισμός απώλεσε το πνεύμα της αγάπης και της συμπόνιας, αναπληρώνοντάς το με την ισχύ. Από πολύ παλιά, ο προτεσταντικός Θεός δεν θα εκφράζει πια τους «κάτω» αλλά τους «πάνω», τους πλούσιους, τους κατέχοντες. Παραδόξως, και η Ορθοδοξία, σήμερα, υιοθέτησε αυτή την αντιστροφή, μετακινούμενη προς το Θεό της Δύναμης. Γι’ αυτό η «συγγνώμη» από το Βατοπαίδι για είναι ειλικρινής οφείλει να αποποιηθεί τη δύναμη του πλούτου και να περιοριστεί στη «δύναμη» της Αγάπης. Αυτό ισχύει για ολόκληρο το θεσμικό κέλυφος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ναι, τα παιδιά μας αποζητούν αγάπη, απορρίπτοντας ριζικά την κρατούσα αναγνώριση μέσω της δύναμης. Αυτό είναι το μήνυμά τους. Δεν θέλουν το φάντασμα της εγωπαθούς αγάπης, την αφόρητη αυτοαναφορικότητα, όπου ο άλλος είναι η κόλασή μας. Θέλουν η αγαπητική σχέση με το βλέμμα του Άλλου να συστήνε...

Το 2009 θα είναι μία πολύ άσχημη χρονιά. Αυτό διατυμπανίζουν κάθε λίγο και λιγάκι ο πρώην σοσιαλιστής Στρος-Καν, νυν επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ο ΟΟΣΑ (μιλάει για 25 εκατομμύρια ανέργους), η Κομισιόν και πολλοί άλλοι. Και διερωτάται κανείς, προς τι αυτή η τρομοκρατία; Άραγε, η χρονιά θα είναι άσχημη για όλους ή μόνο για τα συνήθη θύματα, τους εργαζόμενους; Τελικά, μήπως η υπερπροβολή του εφιάλτη της ανεργίας είναι απαραίτητη για να χρηματοδοτούνται οι τράπεζες, οι αυτοκινητοβιομηχανίες και οι άλλες μεγάλες και μικρότερες επιχειρήσεις; Ποιες ανακατατάξεις συμβαίνουν παγκοσμίως; Κάποιοι μιλούν για το «πόλεμο των καπιταλισμών» καθώς η Κίνα, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία τείνουν να καλύψουν τις δυνατές θέσεις στην παγκόσμια οικονομία, που κατείχαν οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η ΕΕ. Σ’ αυτό τον «πόλεμο» οι εργαζόμενοι θα είναι το αναλώσιμο υλικό -περιττοί αλλά και καθηλωμένοι μπροστά στο μεγάλο τρόμο της ανεργίας. Ήδη οι πρώτοι «εμφύλιοι των κάτω» μεταξύ των παλιών και των νέων...

«Χτυπήθηκε ο Γιωργάκης»! «Ποιος;». «Ο Γιωργάκης της Μίνας και του Κώστα». «Πως, τι;» Τα τσιγκέλια των ερωτημάτων καρφώνονται στο στόμα μου και ο λόγος μένει άναρθρος. Ο Γιώργος Παπλωματάς, ένας 16χρονος άγγελος, ένα παιδί χαμηλών τόνων, γλυκύτατο, αθλητής του πόλο, μαθητής στο 1ο Λύκειο Περιστερίου πυροβολήθηκε εν ψυχρώ, ενώ συζητούσε με τα άλλα μέλη του 15μελούς του σχολείου του για τις χθεσινές κινητοποιήσεις. Τηλεφωνώ στον Κώστα Παπλωματά τον πατέρα του Γιώργου. Την ώρα της αναμονής η Τατιάνα του μεσημεριανού κουτσομπολιού ωρύεται για αυτούς που χτυπούν τα… ΜΑΤ! Για τη Γαλλία δεν λέει κανείς τίποτα. Κανείς δεν αναφέρεται στις δεκάδες χιλιάδες Γάλλων μαθητών που κατέβηκαν χθες στους δρόμους. Στη Λυόν, δέκα χιλιάδες μαθητές συγκρούονται με την αστυνομία. Η νεαρή Αλεξία Πορτέν, συνδικαλίστρια των μαθητών, τραυματίζεται άσχημα. «Σκοτώνουν τα παιδιά μας» σκέφτομαι κι αναριγώ. Ο Γιωργάκης δεν έπαθε τα χειρότερα από τύχη. Ο Κώστας, ο πατέρας του και φίλος μου, μου λέει τις λεπτομέρειες: «Η...

«Μια ορισμένη ελληνική νεολαία» ανησυχεί έντονα το σύνολο της ευρωπαϊκής πολιτικής τάξης. Αλλά επειδή αδυνατούν να κάνουν έστω και μισό βήμα πίσω από την ιδιοτέλειά τους, το αδιέξοδο είναι καθολικό. Η αδικία έχει αμπαρώσει όλες τις πύλες. Το παρόν δεν έχει οδό, το μέλλον δεν έχει αύριο. Μία υπόκωφη οργή απ’ όλο τον κόσμο εκπέμπει τα πρώτα ηλεκτρικά της σήματα. Όλοι περιμένουν την παγκόσμια καταιγίδα, την «εξέγερση που έρχεται». Ήδη το τραγούδι της εποχής αρχίζει να ακούγεται όλο και πιο δυνατά. Και καμία πολιτική και μιντιακή «αφήγηση» ή ομερτά δεν θα μπορέσει να το σταματήσει. Ας μη λησμονούμε ότι και στη Γαλλία το Νοέμβριο του 2005, το σύνθημα της κυρίαρχης ελίτ ήταν «Τα-προάστια-εναντίον-της-δημοκρατίας». Στην Ελλάδα οι νέοι που πετούν νεράντζια αποκλήθηκαν ομοίως… εχθροί της δημοκρατίας. Αλλά να, οι μαθητές της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας ακολουθούν. Ναι, 15χρονα παιδιά, αυτά που κάποιοι αποκαλούν «πατροκτόνους» και κάποιοι άλλοι τους κουνούν επιτιμητικά το δείκτη του χε...

Η πετριά στο κεφάλι της «συνήθειας»(habitus) ήταν γερή. Παντού συζητήσεις, αναλύσεις, συγχύσεις, έκπληξη, αλλά και φόβος. Τι θέλουν τα παιδιά; Το τέλμα του να δρούμε «ως εάν» να είμαστε δημοκράτες( ενώ φασίζουμε καθημερινά), «ως εάν» να έχουμε δημοκρατία (ενώ γνωρίζουμε ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται πέραν των νόμιμων θεσμών-διαπλοκή), να μιλάμε για «ηθική απαξίωση», χωρίς να κοιτάμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη, ε, λοιπόν, αυτή η κρούστα υποκρισίας αναδεύτηκε δυνατά. Ναι, τα παιδιά δεν ξέρουν τι θέλουν, αλλά ξέρουν τι δεν θέλουν. Δεν θέλουν ένα άθλιο παρόν κι ένα μαύρο μέλλον. Δεν θέλουν τον κόσμο της χομπσιανής ζούγκλας, όπου ο χαμένος δεν είναι μόνο ο τελευταίος, αλλά όλοι, πλην του πρώτου (σε μία ακραία συσσώρευση πλούτου, που παρά την κρίση συνεχίζεται). Οι νέοι δεν θέλουν να παίρνουν πτυχία, να τρέφουν φρούδες ελπίδες, καταλήγοντας στην ανεργία. Αρνούνται τα όρια στην ελευθερίας τους, ακόμη και στη διαμαρτυρία, αρνούνται να είναι ελεύθεροι άνεργοι, ελεύθεροι να αυτοκαταστρέφονται(να...

Η σφαίρα της θεσμικής βίας, που καρφώθηκε στην καρδιά ενός 16χρονου μαθητή, τίναξε στον αέρα το καπάκι της συσσωρευμένης οργής. Γιατί; Ποιος είναι ο κοινός τόπος του «θυμού» των νέων τόσο των «ευγενών προαστίων» όσο και των νέων των υποβαθμισμένων περιοχών, των αποκλεισμένων και των μεταναστών; Γιατί η προσφυγή στη λεγόμενη «τυφλή βία»; Τα ερωτήματα είναι εύκολο να απαντηθούν είτε μέσω της δαιμονοποίησης είτε μέσω της αναγωγής των πάντων σε συνομωσίες, που, όμως, αν και δυνατές, δεν εξηγούν το φαινόμενο. Η βία και δη των νέων δεν είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο, αλλά κάθε κοινωνία έχει μία ειδική σχέση μαζί της. Άρα, αν θέλουμε να δούμε το φαινόμενο συγκεκριμένα, πρέπει να το δούμε τόσο στα γενικά όσο και ειδικά χαρακτηριστικά του. Θεωρητικά, η έκρηξη της βίας οφείλεται στην απονομιμοποίηση του διαλόγου και της αντιπαράθεσης, που καταπνίγονται στα θολά νερά μιας κουλτούρας της συναίνεσης. Ποιοι, όμως, συναινούν και με ποιους; Γιατί όλο και περισσότεροι τείνουν να αποκλείονται από τον κύκλο ...

Παραδόξως, η φωτιά έμεινε στη σφαίρα του ακατανόητου(εξοστρακισμένη!) όχι μόνο από τους «νοικοκυραίους» αλλά και από τους αριστερούς. Κι όμως οι εμπρησμοί είναι μέσα στη λογική της εξέγερσης. Η φωτιά είναι αυτή που συνέχει και καθοδηγεί μιαν ακαθοδήγητη μάζα. Για του λόγου το αληθές παραπέμπω στον εμπρησμό του δικαστικού μεγάρου της Βιέννης(15-7-1927), όπως την περιγράφει ο νομπελίστας Ελίας Κανέτι: Η αθώωση των αστυνομικών που σκότωσαν εργάτες σε μία διαδήλωση στη Βιέννη και ο πρωτοσέλιδος τίτλος «Δίκαιη απόφαση» της βασικής κυβερνητικής εφημερίδας δημιούργησε έναν πρωτοφανή αυθόρμητο ξεσηκωμό, που κατέληξε στον εμπρησμό του δικαστικού μεγάρου. Έγινε, τότε, μακελειό με 90 νεκρούς. Από αυτό κυρίως το γεγονός προέκυψε το βιβλίο «Μάζα και εξουσία» (εκδ. Ηριδανός 1971) του Κανέτι. Ποιος οδήγησε εδώ τη «μάζα»; Τι συνέβη τότε; Τι συνείχε αυτό το ασύντακτο πλήθος; Σύμφωνα με τον Κανέτι, εκεί που όλα διαλύονταν, αίφνης η μάζα δημιουργούνταν εξ αρχής: «Τον εμπρησμό του δικαστικού μεγάρου εγώ ...

Την ώρα που η ξεριζωμένη καρδιά της μάνας εκτοξευόταν μ’ έναν φοβερό βόγκο στον ουρανό για ν’ ανταμώσει την ψυχούλα του μικρού της Αλέξη, ο ένας με πλήρη, δηλαδή ψυχρή, κατανόηση μας καλούσε «να το συζητήσουμε», ενώ ο άλλος σαν άλλη Θάτσερ ισχυριζόταν ότι «το έγκλημα είναι έγκλημα» και όχι «κρατική καταστολή»! Ο πρώτος έψεγε τους ίδιους τους μαθητές, τα ίδια του τα… παιδιά. Γιατί, λέει, δεν έχουν μάθει να διαλέγονται! Φτάνει, μάλιστα, στο σημείο να κατηγορεί γι’ αυτό το σχολείο, δηλαδή τους δασκάλους. Ξεχνάει, όμως, ποιος απαξίωσε τους δασκάλους, ποιος τους αφαίρεσε το κοινωνικό κύρος, καθιστώντας το «κονόμα», ποιος τους εξώθησε στην «παραπαιδεία» με τους μισθούς πείνας, λησμονώντας ότι ο ίδιος και οι συν αυτώ «εκσυγχρονιστές» μιλούσαν με απέχθεια για τους έντιμους, δοξολογώντας την «έξυπνη Ελλάδα» και τους «έξυπνους» Έλληνες, τουτέστιν τα λαμόγια. Ωραία, να το συζητήσουμε, αλλά το ζήτημα είναι ποιος παίρνει τις αποφάσεις, ποιος στο τέλος στιμάρει και αποφασίζει για τη ζωή τη δική μας ...

«Μην τους δέρνετε», «είναι 15 χρονών παιδιά», «είναι 15 χρονών παιδιά», «μας ρίχνουν χειροβομβίδες στα πόδια», «οι άνθρωποι είναι φονιάδες», «φωνάξτε εισαγγελέα»! Παιδιά δεμένα με χειροπέδες δέρνονται ανηλεώς. Εκείνος, που φωνάζει, είναι ένας δημοσιογράφος, ο Γιώργος Καρακούσης. Η φωνή του ακούγεται από κινητό σε κινητό, από ιστολόγιο σε ιστολόγιο. «Αυτό να γράψεις» μου λέει ο 15χρονος Κωνσταντίνος γεμάτος θυμό. Η οργή του δεν είναι ελεγχόμενη, δεν είναι όπως εκείνη των ηθοποιών που εξαφανίζεται μόλις τα φώτα σβήσουν. Εδώ ο θυμός έχει ρίζες, τρέφεται από την καθημερινή βία στο σχολείο, στο δρόμο, στις σχέσεις, από το άνεργο αύριο, από το νεκρό όνειρο. Το παιδί παίρνει την κιθάρα, πηγαίνει στη διαδήλωση και γυρνάει μ’ ένα τραγούδι για τον συνομήλικό του, τον Αλέξη, που χάθηκε άδικα. Και τραγουδάει. Κραυγάζει. Καλεί σε αντίδραση. Στην τηλεόραση τα όρνια ξεσκίζουν το σώμα του νεκρού παιδιού και το πουλούν στο παζάρι της τηλεθέασης. Όμως, εδώ η αγορά και η οικειοποίηση του νεκρού παιδιού α...

«Σκότωσε ένα παιδί…». «Ναι, αλλά το ερώτημα είναι…». «Δεν υπάρχουν ερωτήματα όταν αφαιρείται μια ζωή». «Αυτό είναι αυτονόητο, αλλά…». «Πόσο αυτονόητο θα ήταν, αν ήταν το δικό σου παιδί; Πόσα ερωτήματα θα έθετες τότε;». Ο συνομιλητής μου δεν συγκινείτε ούτε μέσω της ταύτισης, αυτή που κάποτε αποκαλούσαμε «συμπάθεια». Γι’ αυτό «φεύγω», φεύγω από τον συνομήλικό μου, φεύγω από μένα και τις περισπούδαστες αναλύσεις μου. Όταν μια ζωή χάνεται, όταν αφαιρείται μια υπόσταση, τότε δεν συγχωρείτε καμία απόσταση. Γι’ αυτό προσφεύγω κρυφά και με περίσσια ντροπή στους φίλους του παιδιού, εκεί που η υποκρισία δεν υφίσταται και η θλίψη είναι αληθινή, εκεί που εξακολουθούν ακόμη να νιώθουν και να αισθάνονται. Συλλέγω λοιπόν τις κραυγές και τα δάκρυα: Εδώ ένας συμμαθητής: «Είμαστε μέχρι πέρυσι συμμαθητές με τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο. Όλοι τον φωνάζαμε Gregory παραφράζοντας το επώνυμό του. Ήταν εξαιρετικά καλό παιδί. Είχε το θάρρος της γνώμης του που την υπερασπιζόταν με μαγκιά και πάθος. Από πολύ νωρί...

Οι ΗΠΑ εξήλθαν από την κρίση του 1930 μέσω της ανάπτυξης της πολεμικής τους βιομηχανίας πριν και κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και, σήμερα, πολλοί είναι εκείνοι που εκτιμούν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δύση χρειάζονται έναν νέο πόλεμο ή «μία ολόκληρη σειρά πολέμων», που θα επιτρέψει μία φυγή προς τα εμπρός. Γι’ αυτό θεωρούν ότι τα στελέχη που επέλεξε ο Μπάρακ Ομπάμα προς μεγάλη απογοήτευση των οπαδών του, συνιστούν μια «ομάδα πολέμου». Ήδη έχει αποφασιστεί η μεταφορά του πολέμου από το Ιράκ στο Αφγανιστάν, όπου οι Ταλιμπάν έχουν ήδη επανακαταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας. Η πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στη Μουμπάη(πρώην Βομβάη) νομιμοποιεί το σχέδιο αυτό. Αλλά ο μεγάλος εχθρός («σατανάς» για την ακρίβεια) παραμένει το Ιράν. Η έκθεση (Coats-Robb report) προβλέπει μαζική επίθεση στο Ιράν υπό την κωδική ονομασία kinetic action. Πίσω απ’ όλα αυτά βρίσκεται ο Dennis Ross νυν σύμβουλος του Ομπάμα και πρώην συνεργάτης των νέο-συντηρητικών και του αρχι-ιέρακος Γούλφοβιτς. Ακόμη πιο ...

«Η σύγκρουση της πραγματικότητας με τα όνειρά μου» είναι «η αιώνια καταδίκη μου». Έτσι συνόψιζε η Μαργαρίτα Καραπάνου την αιτία για τις μεγάλες τρικυμίες της ψυχής της, έτσι εξηγούσε την κλαγγή των όπλων της φοβερής εμφύλιας σύγκρουσης μεταξύ του έλλογου(της «λογικής» πραγματικότητας) και της εγκλωβισμένης ονειρικής επιθυμίας. Γι’ αυτό η τρικυμία δεν είναι παρά η εκφραζόμενη μέσω της γλώσσας προσπάθεια του «ονείρου» να σπάσει τις αλυσίδες. Γι’ αυτό όλοι είμαστε «τρελοί». Αλλά η «αληθινή» τρέλα συμβαίνει όταν όλες οι εκκεντρικότητές μας, όλες οι αυταπάτες της φιλαυτίας και όλα τα πάθη μας φθάνουν μέχρι την τύφλωση. Τρέλα, συνεπώς, είναι να είσαι έξ-υπνος (εκτός ύπνου) και να σκέφτεσαι με όρους ονείρου, είναι να στρέφεις τα μάτια σου στον ήλιο και όλα να νυχτώνουν. Γι’ αυτό ο Ντεκάρτ «κλείνει τα μάτια και βουλώνει τα αυτιά του» (προστατεύεται για να μην τυφλωθεί από τη γητειά, όπως εκείνος, που, κοιτάζοντας τον ήλιο και όντας τυφλωμένος, «βλέπει» ό,τι φαντάζεται) για να βλέπει καλύτερα τ...

Οι υπεύθυνοι της κρίσης πριμοδοτούνται. Οι χαμένοι της κρίσης βυθίζονται ακόμη περισσότερο στην άβυσσο. Ο νεοφιλελευθερισμός απέθανε, ζήτω ο νεοφιλελευθερισμός. Η υπέρβαση της κρίσης που δημιούργησε το νεοφιλελεύθερο μοντέλο επιχειρείται μέσω νεοφιλελεύθερων μέτρων! Η Ευρωπαϊκή Ένωση προβαίνει σε περαιτέρω ενίσχυση των τραπεζών και μάλιστα χωρίς όρους(!), σε αύξηση των ωρών εργασίας από τις 48 στις 70 ώρες εβδομαδιαίως αλλά και σε μη ελαστικοποίηση του προγράμματος σταθερότητας, που θα σήμαινε μέτρα άμβλυνσης των συνεπειών της κρίσης για τους μη έχοντες. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο Ομπάμα ξεχνάει τις προεκλογικές του υποσχέσεις για «Αλλαγή» και, αφού επανέφερε τους Κλίντον στην Ουάσινγκτον, δηλώνει πως «δεν έχει αποφασίσει» αν θα ανακαλέσει άμεσα τις σκανδαλώδεις φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους Αμερικανούς, που ψηφίστηκαν επί Μπους. Έτσι, ακυρώνεται πολύ σύντομα η μοναδική διαφοροποίηση του αφροαμερικανού προέδρου από τους ρεπουμπλικάνους, τον Μπους και τον Μακέην. Αλλά τα χειρ...

«Τηρήστε τους κανόνες…» φώναζε «το θύμα» στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Μπέλοου. Αλλά οι κανόνες αφορούν μόνο τα θύματα. Το κανονιστικό πλαίσιο μιας κοινωνίας ανέκαθεν εξασφάλιζε την υπακοή και συμμόρφωση των «κάτω» και την ελευθεριότητα των «πάνω». Ακόμα και σήμερα που όλοι μιλούν για κανόνες, συμπεριλαμβανομένων και των «πάνω» των οποίων η ελευθεριότητα ξεπέρασε κάθε νεοφιλελεύθερο όριο, ζει και βασιλεύει η «νόμιμη παρανομία» και το ξέπλυμα μαύρου χρήματος μέσω των off shore (εξωχώριων) εταιρειών. Ποιοι καταφεύγουν στις «οφ σορ»; Οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι ή ο ψιλικαντζής της γειτονιάς; Το ερώτημα είναι γελοίο, αλλά τίθεται σε αυτούς που θεωρούν πως στις παραπάνω εταιρείες καταφεύγουν όλοι οι Έλληνες, μαζί και η συνταξιούχος των 330 ευρώ! Το κόλπο με τις γενικεύσεις και τον συμψηφισμό των εισοδημάτων του Ροβινσώνα και του δούλου Παρασκευά εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ανενδοίαστα. Το κακό όμως είναι ότι τα ψεύδη συνεχίζονται, αφού τα θύματα τα πιστεύουν. Τα ψέματα, όμως, έχουν κον...