ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ

Το παράδοξο τίθεται κατ’ ιδίαν, συζητιέται, καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις, επιχειρείται να αναλυθεί πλην επί ματαίω. Τελικά, γιατί ενώ «βρίζουμε τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ στην κάλπη τα ψηφίζουμε»; Το ερώτημα τίθεται και επανατίθεται, χωρίς να μπορεί να απαντηθεί. Και τούτο γιατί στην πραγματικότητα δεν θυμώνουμε, αλλά κάνουμε τους οργισμένους, όπως ακριβώς οι «ηθοποιοί» των δελτίων των «Οκτώ». Ο θυμός μας τελειώνει όταν η παρέα σκορπίζει, όταν η συζήτηση-χαβαλές λαμβάνει τέλος, όταν τα φώτα σβήνουν. Γιατί απλώς κάνουμε τους θυμωμένους. Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο με το θυμό των «κάτω», τον άγριο θυμό των underdog, αυτών που βρίσκονται στο έλεος κάθε μορφής βίας, πραγματικής-οικονομικής και συμβολικής, και προορίζονται να πεθάνουν μ’ ένα σπασμό, έτσι χωρίς κανένα λόγο, παράλογα. Μιλώ για τους φτωχούς, μιλώ για τους άνεργους, τους νέους, τους «λιωμένους» σ’ ένα κουταλάκι ηρωίνης, μιλώ γι’ αυτούς που δεν έχουν άλλο κεφάλαιο να διαθέσουν παρά μόνο το σώμα τους, για το παιδί που «ψωνίζονταν» πρ...

Βαρύγδουπη και με ύφος εκατό καρδιναλίων η ραδιοφωνική συνομιλήτριά μου θεώρησε παραδοξολογία το ενδεχόμενο να επιλεγεί (από τις κυρίαρχες οικονομικές και πολιτικές ελίτ) ο Μπαράκ Ομπάμα ως πρόεδρος των ΗΠΑ για λόγους «εικόνας» και μόνο. Το γεγονός ότι ο ίδιος ο υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ αναφέρθηκε στην ανάγκη αλλαγής της εικόνας των ΗΠΑ στον κόσμο επιβεβαιώνει τη μεγάλη σημασία της, αυτή που η δημοσιογράφος αδυνατεί να αντιληφθεί. Αλλά γιατί είναι τόσο σημαντική η εικόνα της Αμερικής; Διότι όταν ένας κυρίαρχος πολιτισμός απολαμβάνει το θαυμασμό των άλλων, τότε δεν χρειάζεται να επιβάλλεται με σκληρή αλλά με ήπια βία (ήπιο δεσποτισμό τον ονομάζει ο ιστορικός Α. Τόυνμπη). Αντίθετα, σήμερα, επειδή οι ΗΠΑ «έχουν χάσει τη λάμψη τους» (Φρίντμαν) η Ουάσινγκτον είναι υποχρεωμένη να επιβάλλεται στον κόσμο με στρατιωτικό και άκρως βίαιο τρόπο, ήτοι με «σοκ και δέος». Αλλά η απώλεια της λάμψης έχει συνέπειες και στο εσωτερικό. Οι αμερικανοί δεν είναι υπερήφανοι πλέον για τη χώρα τους και γι’ αυ...

Ο Σαρκοζί επέβαλε φόρο 1,1% στο κεφάλαιο. «Εάν υπάρχουν χρήματα στους πάνω, αυτοί οφείλουν να συνεισφέρουν για τους κάτω» είπε και όλο το… κεφάλαιο ξεσηκώθηκε εναντίον του, χαρακτηρίζοντάς τον ουσιαστικά προδότη της παρά-ταξης, ο οποίος πέρασε στις γραμμές του εχθρο! Αλήθεια, εδώ θα τολμούσε κανείς ομοϊδεάτης του Γάλλου προέδρου να κάνει το ίδιο; Μάλλον όχι. Πάντως, δεν ξέρουμε αν με την ενίσχυση του Ταμείου Αλληλεγγύης θα αλλάξουν πολύ τα πράγματα για τους Γάλλους άνεργους και φτωχούς, εκείνο που γνωρίζουμε είναι ότι θα τους βοηθήσει να επιβιώσουν αλλά όχι να διεκδικήσουν τη ζωή και μάλιστα μια… «ευτυχισμένη ζωή», όπως αυτή των Σουηδών, των Δανών ακόμα και των Ιαπώνων. Αναφερόμαστε στους τρεις λαούς, διότι θεωρούνται δημοσκοπικώς από τους πλέον ευτυχείς! Άραγε, με ποια κριτήρια; Και εντέλει, τι είναι η ευτυχία; Ευτυχισμένος είναι αυτός που έχει χρήματα και δύναμη; Ή είναι ο φτωχός που υπεραπολαμβάνει την πίστη του σ’ ένα παραδεισένιο επέκεινα; Ποιος έχει επιβάλλει αυτή την τρομοκρατία...

Όχι, δεν θα μιλήσω σήμερα για την τιμωρία του Μπιλ Κλίντον να απευθύνει αενάως στην Χίλαρι το «I love you»! Ούτε για την πτώση του «τείχους του δολαρίου» (Γεωργία) μήτε για τη ρητορική του φόβου του Μακέην (Ιράν) ούτε ακόμα για το «νέο ψυχρό πόλεμο». Σήμερα, θα αναφερθώ στο νέο βιβλίο του Γκύντερ Γκρας, τον δεύτερο τόμο της αυτοβιογραφίας του. Στον πρώτο τόμο, που τελείωνε το 1959, είχαμε ως γνωστόν την αποκάλυψη ότι ο Γερμανός συγγραφέας συμμετείχε στα SS. Στο δεύτερο και τελευταίο βιβλίο του, προς λύπη των σκανδαλοθήρων δεν έχουμε ανάλογες αποκαλύψεις. Παρ’ όλα αυτά και πριν το διαβάσουν οι περίφημοι «κριτικοί» κατηγορούν τον Γκρας για «αυταρέσκεια». Και τούτο γιατί ο συγγραφέας καλεί ως «βιβλικός» πάτερ-φαμίλιας όλα τα παιδιά από τους τέσσερις γάμους του, τα οποία γύρω από ένα τραπέζι συζητούν για τον πατέρα τους. Κανείς δεν αναφέρει ότι ο 80χρονος Γκύντερ Γκρας συνομιλεί με το θάνατο, ή καλύτερα με την αθανασία μέσω της μνήμης των παιδιών του. Ο Γκρας, επιχειρεί απλώς να ακυρώσει τ...

«Αναξιόπιστο» χαρακτήρισε σχεδόν περιφρονητικά το σχέδιο δολοφονίας του Ομπάμα ο Αμερικανός εισαγγελέας. Μη σας φαίνεται παράξενο, στις ΗΠΑ όλα κρίνονται με βάση την αποτελεσματικότητά τους. Οι υποψήφιοι δολοφόνοι θα ήταν «αξιόπιστοι» αν κατάφερναν να σκοτώσουν τον υποψήφιο πρόεδρο. Άρα, τους αξίζει η περιφρόνηση! Αλλά το ίδιο κριτήριο της αποτελεσματικότητας και της κατάκτησης του οφέλους με όλα τα μέσα ισχύει και παρ’ ημίν. Αυτό αποδεικνύει η ενέδρα που έστησαν… «25 μηχανάκια» (sic) οπαδών του Ολυμπιακού στην κυπριακή, ποδοσφαιρική ομάδα της Ανόρθωσης («ούτε στην Τουρκία» τέτοια συμπεριφορά δήλωσαν οι Ελληνοκύπριοι). Η πρακτική αυτή που παραπέμπει στην εποχή του λήσταρχου Νταβέλη ενδέχεται να αποδειχθεί αξιόπιστη και άρα «νόμιμη», αν η τρομοκρατία συντελέσει ώστε ο Ολυμπιακός να κερδίσει με 4-0, οπότε προκρίνεται στο χρυσοφόρο όμιλο του «τσάμπιονς λιγκ». Συνελήφθη άραγε κανείς από τους τραμπούκους; Κανείς. Ούτε ένα «μηχανάκι»! Με την ίδια λογική, δηλαδή του χρησιμοθηρικού οφέλους, κα...

Ο Μπάιντεν φιλέλληνας! Για μία ακόμα φορά η ελληνική προσέγγιση της αμερικανικής υπερδύναμης γίνεται με ευήθη τρόπο. Ο Μπάιντεν είναι πρώτα απ’ όλα Αμερικανός και θα υποστηρίζει τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Εξάλλου, όλοι οι αμερικανοί, δημοκρατικοί και ρεπουμπλικάνοι, θεωρούν τον αμερικανικό λαό ως τον «εκλεκτό λαό» που θα αλλάξει τον κόσμο. Η μόνη διαφορά τους είναι πως κάποιοι θεωρούν αυτή την αποστολή επιβεβλημένη από «τον άνεμο της ιστορίας» (Χέγκελ), ενώ οι πιο πολλοί κατ’ ευθείαν από το θεό(Βίβλος)! Η σύγχυση, βέβαια, δεν είναι μόνο ελληνικό ή ευρωπαϊκό φαινόμενο, είναι και αμερικανικό. Δεν είναι τυχαίο ότι η Μαντόνα παρομοίασε τον Μακέην με τον Χίτλερ. Και άλλοι, όπως ο Βόννεγκατ, μίλησαν για την αποκτήνωση του κόσμου από την Ουάσινγκτον και πως γι’ αυτό όλοι «μας φοβούνται(σ.σ. τους αμερικανούς) και μας μισούν όπως τους Ναζί». Υπάρχει, άραγε, ομοιότητα μεταξύ των αμερικανών και των ναζί; Από τη στιγμή που οι αμερικανικές κυρίαρχες ελίτ αναγάγουν σε μοναδική παγκόσμια αξία τη δική του...

Η εμβληματική εικόνα των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου είναι εκείνη όπου ο κουβανός αθλητής του τάε κβο ντο Μάτος χτυπάει τον διαιτητή. «Για πράξη βίας που δεν συνάδει με τα ολυμπιακά ιδεώδη» μιλάει η παρουσιάστρια των ειδήσεων της ΝΕΤ. Άραγε, όμως, η αδικία συνάδει με τα εν λόγω ιδεώδη; Ή μήπως η αδικία, η δόλια κλοπή της πολύχρονης προσπάθειας ενός αθλητή, δεν είναι μια μορφή βίας; Κι όμως κάποτε η βία -το να ενεργεί κανείς χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες (ισόβιος αποκλεισμός)- είναι ο μόνος τρόπος να ισορροπήσει ξανά η πλάστιγγα της δικαιοσύνης. Όταν με άλλα λόγια η ΔΟΕ και η κορεάτικη ηγεσία της παγκόσμιας ομοσπονδίας του τάε κβο ντο επιβάλλουν την εξουσία τους πέρα από το δίκαιο αγώνα, ο κουβανός αθλητής δεν έχει άλλο τρόπο παρά να σπάσει τα μούτρα του διαιτητή. Η οργή και η αντίδραση των «κάτω» απέναντι στη βία της αδικίας των «πάνω» είναι «φυσική» στο βαθμό που κάποιος παραμένει ζωντανός άνθρωπος και όχι ένας συναισθηματικά ευνούχος. Βέβαια, σύμφωνα με την κυρίαρχη αντίληψη αλ...

Το «ντοπάρισμα» των αθλητών, ναι, αλλά ποιος μιλά για το καθημερινό «ντοπάρισμα» των ανθρώπων; Μιλώ για τους νέους των αμφεταμινών, του κρακ, της ηρωίνης και της κοκαΐνης, για τους νέους του αλκοόλ (αλκοολικοί από τα 18!). Έχει ερευνήσει, άραγε, κανείς τις ποσότητες και το είδος των «βιταμινών» και των αγχολυτικών που καταναλώνουν οι μαθητές πριν τις πανελλήνιες εξετάσεις; Έχει μετρήσει κάποιο κέντρο έρευνας τις ουσίες που καταναλώνουν οι άνθρωποι των κοιλιακών στα κέντρα αυτοβασανισμού (γυμναστήρια); Ποιος ή ποιοι θέλουν, τελικά, έναν κόσμο της ντόπας, έναν υπερδιεγερμένο αλλά και, αντιστρόφως, έναν φευγάτο, αποχαυνωμένο άνθρωπο; Βέβαια, το είχε προβλέψει ο ποιητής, χρόνια πολλά πριν, όταν έλεγε πως δεν θ’ αργήσει ο καιρός που οι άνθρωποι θα χρειάζονται «χημικές ουσίες» για να αισθάνονται και να συναισθάνονται, για να χαίρονται και να παθιάζονται, για να ονειρεύονται και να ερωτεύονται. Ποιος, τελικά, ή ποιοι είναι αυτοί που επιβάλλουν ένα τέτοιο πρότυπο ζωής στους ανθρώπους και κυρίω...

Υπάρχουν ατιμώσεις και ατιμώσεις. Ενίοτε δε εκεί που νομίζεις ότι δεν επιθυμείς να… «ατιμώσεις» την Ελλάδα και την αθλητική ιδέα, «ατιμώζεις» την ελληνική γλώσσα. Η διαφορά μεταξύ των δύο ατιμώσεων είναι ότι η μία ενέχει δόλο και γι’ αυτό περισσή υποκρισία, ενώ η άλλη δεν είναι παρά μία άδολη γλωσσική ανεπάρκεια και αφασία. Θα αντιλέξει, βέβαια, κάποιος ότι η κριτική μας είναι υπερβολική, καθώς υπήρξαν αθλητές και μάλιστα χρυσοί ολυμπιονίκες ου μην και σημαιοφόροι, οι οποίοι δεν μπορούσαν να αρθρώσουν μία ελληνική λέξη. Δυστυχώς, στον καιρό της ντόπας κανείς δεν αναρωτιέται: Ποιοι σχεδίασαν και δημιούργησαν τη «βιτρίνα» χωρίς βάθος και ουσία του σύγχρονου ελληνικού αθλητισμού με τους… «πουμπλήδες» των διαφόρων αθλημάτων; Γιατί αυτοί οι πονηροί να μην είναι σε όλα, ακόμα και στα αναβολικά, πονηροί; Ποιοι πολιτικοί ανέχτηκαν και ενίσχυσαν όλο αυτό το σύστημα με ένα πακτωλό χρημάτων; Ε, λοιπόν, δεν φταίει μόνο ο προπονητής, δεν φταίει μόνο η αθλήτρια, αλλά ένα ολόκληρο σύστημα(αθλητές, πρ...

Ταβέρνα «Οι φίλοι». Η ζέστη είναι αφόρητη αλλά η δική τους πυρκαγιά είναι μεγαλύτερη. Τη σβήνουν με μπύρες και ούζα. Μιλούν για το Τέξας και τους δάσκαλους-πιστολέρο, για τους οίκους ανοχής του Κάφκα και τις «άγιες πόρνες» του Μπωντλαίρ, για το Street View και την έλευση του «Μεγάλου Αδελφού» μέσα από τη δήθεν χρησιμότητα ή την ελευθερία του βλέμματος. Μαθαίνω πως «αντίπαλος» της Μυκόνου είναι η Γαύδος και ενδιαμέσως Κουφονήσια. Λένε για τη «φαντασία που είναι το υποκείμενο τονούμενο»(Μπασλάρ), η οποία, όμως, ακρωτηριάζεται πρώτα από την οικογένεια μετά από το σχολείο και το πανεπιστήμιο κι ύστερα από τη θεσμισμένη κοινωνία. Νιώθουν την ενέργειά τους να ασφυκτιά μέσα τους. Θέλουν να βγουν, να μάθουν, να δημιουργήσουν, να γίνουν καλύτεροι, αλλά αισθάνονται «σαν τα λιοντάρια που το μόνο που καταφέρνουν είναι να χτυπούν με δύναμη τα κάγκελα του κλουβιού τους», τα κάγκελα των συμβιβασμών που τους επιβάλλονται. Είναι νέοι, φοιτητές και όλες οι βίες τους αφορούν εκτός από τη βία του χρόνου. ...

«Καθαρά» ή «βρώμικα» μετάλλια; Το δίλημμα μετά και τη Χαλκιά, επανέρχεται. Αλλά είναι ψευδές. Οι πάντες γνωρίζουν πως όλοι οι επαγγελματίες αθλητές ντοπάρονται. Απλώς υπάρχουν κάποιοι που συλλαμβάνονται και άλλοι που δεν συλλαμβάνονται. Οι αθλητές από τη στιγμή που ο αθλητισμός έγινε εμπόρευμα(ανταλλακτική αξία) και η νίκη όχι ανιδιοτελής σκοπός (αξία χρήσης) αλλά μέσο για την απόκτηση χρημάτων, λειτουργούν δίκην επιχείρησης που αναλαμβάνει υποχρεωτικά τις διακινδυνεύσεις της στο πλαίσιο του ανταγωνισμού της αγοράς! Είναι αστείος ο ισχυρισμός ότι ο Φελπς των οκτώ χρυσών μεταλλίων τη βγάζει με… λουκούλια γεύματα. Όλα τα μετάλλια είναι «βρώμικα». Απλώς οι αθλητές των προηγμένων τεχνολογικά χωρών χρησιμοποιούν νέες ουσίες που δεν ανιχνεύονται(Μάριον Τζόουνς). Τελικά, ακόμη κι αυτοί που… καταριόνται τα ντοπαρισμένα μετάλλια, τα γυρεύουν, όπως οι ξενύχτιδες της Αθήνας τα «βρώμικα» σάντουιτς. Όσο για το φιλοθεάμον κοινό, όλοι γνωρίζουμε αλλά και όλοι ενθουσιαζόμαστε σε σημείο παραφοράς. Γιατ...

Ο Μπάρακ Ομπάμα και ο Τζων Μακέην «εξομολογούνται» δημοσίως (τηλεοπτικά) σ’ έναν πάστορα των ευαγγελικών για τα λάθη(αμαρτίες) τους, για την ηθική, για την αποκήρυξη του «κακού» και προπάντων για την πίστη τους στο θεό, που ως γνωστόν είναι «Αμερικανός»! Το γεγονός καθ’ εαυτό επιβεβαιώνει πως η πολιτική στις ΗΠΑ εξακολουθεί να νομιμοποιείται από τη θρησκεία και δη την προτεσταντική. Στην αμερικανική ιστορία μόνο ένας πρόεδρος ήταν μη προτεστάντης(ο δολοφονηθείς Κέννεντυ που ήταν καθολικός). Δεν είναι τυχαίο ότι ενώ στο αμερικανικό ομοσπονδιακό Σύνταγμα το κράτος φαίνεται να διαχωρίζεται από τη θρησκεία, αυτό δεν συμβαίνει στα Συντάγματα των Πολιτειών όπου η θρησκεία είναι πανταχού παρούσα. Γι’ αυτό μία από τις ιδιοτυπίες της αμερικανικής πολιτικής είναι η σύσταση της δημοκρατίας ως θρησκευτικής και ως πολιτικής θρησκείας ταυτόχρονα. Η δύναμη αυτής της διαλεκτικής εδράζεται στην καταγωγή της από την εποχή των Πατέρων του Έθνους, όπου η λογική (λόγος) και η αποκάλυψη(μεταφυσική) δεν απο...

Η λεωφόρος Αμβρακικού εκεί που αρχίζουν οι «μάνες» (όπως αποκαλεί η ντοπιολαλιά τις αποστραγγιστικές τάφρους) όζει αφόρητα. Οι πτηνοτρόφοι, με πληροφορεί ο φίλος, ρίχνουν στις «μάνες» χιλιάδες ψόφια πουλερικά, που καταλήγουν στον Αμβρακικό. Οι τοπικές οικολογικές οργανώσεις, οι αρχές και όλοι όσοι κόπτονται για τη σωτηρία του Αμβρακικού κόλπου, κραυγάζοντας ενίοτε για τη μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και της θάλασσας, σιωπούν συνένοχα. Όλοι ξέρουν. Όλοι συνεργούν στο φόνο. Όλοι συμμετέχουν στην ομερτά. Αλλά όταν τα ψάρια πεθαίνουν κατά χιλιάδες, τότε σχεδόν όλοι διαπορούν, ενώ ελάχιστοι υποψιάζονται ότι ο φόνος μπορεί να είναι και αυτοκτονία. Κι αυτό μόνο για λίγο. Μέχρι να σβήσουν τα φώτα της δημοσιότητας και να επανέλθουν τα πράγματα στην πρότερη κανονικότητα και κερδώα βλακεία τους. Γιατί οι άνοες δεν μπορούν να καταλάβουν ότι το πρόσκαιρο κέρδος έχει ως αντίτιμο το θάνατο από καρκίνους και λευχαιμία των ίδιων και των παιδιών τους. Αλλά καλά, αυτοί δεν καταλαβαίνουν, οι οικολόγοι, ...

Πώς να δει κανείς έναν πόλεμο; Από ποια οπτική γωνία; Βρίθουν οι αναλύσεις περί των στρατηγικών παιγνίων και των γεωπολιτικών συμφερόντων. Εδώ ο άνθρωπος δεν υφίσταται παρά ως πιόνι στη σκακιέρα, ο φόνος νομιμοποιείται από τα συμφέροντα και ο κυνισμός ταυτίζεται με τη λογική. Απέναντι, ή καλύτερα «κάτω», κυριαρχεί το… παράλογο μανάδων που ολοφύρονται θρηνώντας τα σκοτωμένα παιδιά τους. Με άλλα λόγια, σ’ έναν πόλεμο υπάρχει η… λογική των «πάνω» και το «παράλογο συναίσθημα» των «κάτω», αυτών που αποκαλούνται και άμαχοι. Τα σκέφτομαι όλα αυτά, ακούγοντας μία γεωργιανή διαδηλώτρια στην Αθήνα να κραυγάζει: «Φταίνε οι μεγάλοι, δεν φταίνε οι λαοί». Εγώ, λοιπόν, που θεωρώ ότι η έννοια «λαός» δεν υφίσταται πλέον στην άκρως ατομοκεντρική κοινωνία μας, ανακαλώ. Ο «λαός» εξακολουθεί να υπάρχει ως έννοια, όταν μια δράκα ανθρώπων (οι αποκαλούμενες ελίτ, ή «πάνω») στέλνει στο σφαγείο έναν ολόκληρο πληθυσμό, όταν οι «κάτω» υφίστανται τον άφατο πόνο του άδικου θανάτου, όταν οι γονείς θάβουν τα παιδιά τ...

Ο πόλεμος στον Καύκασο δεν γίνεται μόνο για τον έλεγχο των «δρόμων» του πετρελαίου. Οι σύγχρονοι πόλεμοι δεν γίνονται για την επίτευξη μόνο γεωπολιτικών στόχων, αλλά «είναι τα εύλογα προϊόντα μιας νέας μορφής εξουσίας (σ.σ. ΗΠΑ) που αναζητεί το ρόλο της και τα όριά της σε ένα εντελώς νέο εξουσιαστικό πλαίσιο» (Κ. Τσουκαλάς). Κι ενώ η πλανητική αυτή εξουσία είναι μία υπό δόμηση «αθέσπιστη ηγεμονική πολιτική τάξη», έχοντας υπό την ηγεμονία της «εθνικές-κρατικές τάξεις», όπως στη Γεωργία (ή προτεκτοράτα, όπως Κόσοβο, ΠΓΔΜ), έρχεται μία νέα δύναμη, η Ρωσία του Πούτιν να την αμφισβητήσει, διεκδικώντας τη δική της ηγεμονία (Οσετία, Αμπχαζία κ.ά.). Υπ’ αυτές τις συνθήκες ένας παγκόσμιος πόλεμος είναι περισσότερο από ποτέ πιθανός. Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να αφήσουν «χωρίς απάντηση» (Τσέινι) τη Ρωσία καθώς αμφισβητεί ευθέως την ηγεμονική τους νομιμότητα και τα πεδία των συμφερόντων τους που προβάλλονται δίκην «οικουμενικού συμβολαίου». Οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν με άλλα λόγια να διατηρήσουν το μονοπώλιο...