Η εξέγερση της μεσαίας τάξης

Οι ταραχές στην Τουρκία και στη Βραζιλία, στις οικονομίες-πρότυπα σύμφωνα με τους νεοφιλελεύθερους, έχουν έναν κοινό παρονομαστή, την ανικανότητα των κυβερνήσεων των χωρών αυτών να απαντήσουν στις αυξανόμενες προσδοκίες της νέας μεσαίας τάξης, που αναπτύσσεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Έτσι ερμηνεύει ο Aμερικανός οικονομολόγος και φιλόσοφος Φράνσις Φουκουγιάμα τις πολιτικές αναταραχές από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη σε άρθρο του στη The Wall Street Jouranal. Αλλά ποια είναι η νέα μεσαία τάξη; Σύμφωνα με μία έκθεση της μεγα-τράπεζας Goldman Sachs είναι η κοινωνική τάξη που απαρτίζεται από όσους έχουν ετήσιο εισόδημα από 4.600 μέχρι 23000 ευρώ και ο πληθυσμός τους ανέρχεται στα δύο δις παγκοσμίως! Μία άλλη έκθεση του Ινστιτούτου μελετών ασφαλείας της ΕΕ θεωρεί ότι τα μέλη της νέας μεσαίας τάξης ανέρχονται σήμερα στο 1,8 δις, θα φθάσει τα 3,2 δις το 2020 και τα 4,9 δις το 2030, όταν ο παγκόσμιος πληθυσμός θα έχει ανέλθει στα 8,3 δις. Κατόπιν τούτων, αν ο αριθμός των μεγα-πλούσιων θα ανέρχεται στα 300 εκατομμύρια, τα 3,1 δις άνθρωποι θα λιμοκτονούν, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα 4.600 ευρώ των μελών της «νέας μεσαίας τάξης» είναι το όριο της φτώχιας. Οι μελέτες αυτές έχουν σημασία όχι μόνο γιατί εξηγούν τη διαμόρφωση της νέας μεσαίας τάξης και τις πολιτικές εξεγέρσεις λόγω της δυσαρέσκειάς της αλλά και το γεγονός ότι είναι οι «καταναλωτές», αυτοί που θα διαμορφώσουν τη ζήτηση των επιχειρήσεων. Οι εξεγέρσεις, πάντως, όπως επισημαίνει ο Φουκουγιάμα και άλλοι πολλοί, δεν προέκυψαν από τους φτωχούς και τους εξαθλιωμένους αλλά καθοδηγήθηκαν από νέους με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και εισόδημα πάνω από το μέσο όρο. Οι νέοι αυτοί διαχειρίζονται με μεγάλη ευχέρεια της νέες τεχνολογίες, χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να οργανώσουν τις διαδηλώσεις. Το βασικό τους χαρακτηριστικό, μάλιστα, είναι ότι δεν συνδέονται με την πολιτική ελίτ που βρίσκεται στην εξουσία των χωρών τους, ακόμα κι αν αυτές διενεργούν τακτικά δημοκρατικές εκλογές. Παρόλα αυτά, οι εξεγέρσεις αυτές σπάνια επιφέρουν πολιτικές αλλαγές με διάρκεια. Άρα μπορούν να ελεγχθούν και σύμφωνα με τον Φουκουγιάμα να προληφθούν, καθώς οι ταραχές στην Τουρκία και στη Βραζιλία οφείλονται στον αυταρχισμό του Ερντογάν και στην τεράστια διαφθορά της πολιτικής ελίτ της Βραζιλίας, η οποία ενώ οργανώνει εκδηλώσεις κύρους όπως το παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου και οι Ολυμπιακοί Αγώνες, αφήνει τους ανθρώπους να πεθαίνουν από πείνα ή από έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Τα ζητήματα, συνεπώς, του αυταρχισμού και της διαφθοράς είναι καίρια για τις κοινωνικές εκρήξεις. Η μεσαία τάξη, λοιπόν, μπορεί εύκολα να σταματήσει να διαμαρτύρεται, όπως υπαινίσσεται ο Φουκουγιάμα. Εφόσον βέβαια υπάρχει μεσαία τάξη. Γιατί στην Ελλάδα τείνει πλέον να εξαλειφθεί. Όσο για τους «παραριγμένους», τους ανθρώπους της ανεργίας και της απελπισίας, αυτοί είναι χαμένοι από χέρι, καθώς αδυνατούν να αντιδράσουν – είπαμε οι επαναστάσεις δεν προήλθαν ποτέ απ’ αυτούς- και κατά συνέπεια το μόνο που τους πρέπει σύμφωνα με όσους αποφασίζουν για τις τύχες των ανθρώπων είναι ο Καιάδας!