ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ

Κυριακή πρωί. Οι δρόμοι έρημοι. Αίφνης, ένα χιλιόμετρο απ’ το λιμάνι, παράλληλα με τις γραμμές του τρένου, το τοπίο αλλάζει ριζικά. Χαλιά απλωμένα, παρατεταγμένα μηχανάκια, ρούχα, κουζινικά κι ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς στο παζάρι του Πειραιά. Παραδόξως, ο κόσμος ήταν συγκεντρωμένος στα μεταχειρισμένα. Το μάτι μου έπεσε στα παπούτσια. Ένα ζευγάρι πολυφορεμένες γόβες. Θυμήθηκα, πριν δέκα χρόνια, εκείνον το δύσμοιρο μετανάστη πάνω στη μεταλλική γέφυρα της Φραγκφούρτης, αυτή που έχει στην είσοδό της μία επιγραφή στα ελληνικά από τον Οδυσσέα -του Τζόυς, όχι του Ομήρου. Αλλά τι σημασία έχει; Οι οδυσσείς παντού το ίδιο είναι. Ο άνθρωπός μας είχε βγάλει τα παπούτσια του, καθόταν σταυροπόδι με τα ξυπόλυτα πόδια του να ικετεύουν, περιμένοντας αγοραστή. Δεν ήξερα ποιος ήταν πιο δύστυχος, αυτός που πουλούσε τα παπούτσια ή αυτός που θα τα αγόραζε. Ξανακοίταξα τα γυναικεία παπούτσια του Πειραιά. Φαντάστηκα τα πόδια που τα φόρεσαν, τους δρόμους που περπάτησαν, τους αναστεναγμούς που λαθράκ...

Μίσος, μισεροί, ανθρώπινα μισάδια, που βρίσκουν νόημα και λόγο ύπαρξης στην κάθεξη του άλλου. Φανατικά ανθρωποειδή που σκορπίζουν το θάνατο για τη δόξα της πίστης τους. Η πίστη, όμως, που έχει ανάγκη το θάνατο για να υπάρξει, που θεωρεί ότι ορισμένοι άνθρωποι είναι περιττοί, είναι τουλάχιστον απάνθρωπη, είναι φασιστική. Μιλώ για τους φονταμενταλιστές τρομοκράτες που μακέλεψαν τη Βομβάη. Κι όμως η κορυφαία αντιστασιακή ενέργεια από καταβολής ανθρώπου στηριζόταν στην Αγάπη. «Δεν γεννήθηκα για να ζήσω μες στο μίσος αλλά για να μοιράζομαι την αγάπη» έλεγε η Αντιγόνη του Σοφοκλή. Πέρα κι απ’ αυτό, μισερή είναι και η διάκριση των θυμάτων ανάλογα με την εθνικότητα. Για τους δικούς τους ενδιαφέρονταν οι Βρετανοί, οι Γάλλοι, οι Έλληνες, όλοι. Ως εάν οι Γάλλοι να έχουν μεγαλύτερη αξία από τους άλλους 150, μπορεί και παραπάνω, νεκρούς της Βομβάης. Μόνο που οι ίδιοι οι Γάλλοι(ως παράδειγμα αναφέρονται), αυτοί που αγωνιούν για μερικούς από τους εγκλωβισμένους συμπατριώτες τους, μένουν εντελώς αδιάφ...

Ναι, «για να αντιληφθούμε σωστά, πρέπει να αισθανθούμε» (Ίγκλετον). Αλλά πως θα αισθανθούμε σωστά για να αντιληφθούμε σωστά; Αρκεί να αισθάνεται κανείς; Αν είναι έτσι, πως εξηγείται ότι ο βασανιστής ναζί αφού σκότωνε γύριζε στο σπίτι του, όπου χάιδευε με τρυφερότητα και αγάπη τα παιδιά του; Αρκεί η χριστιανική συμπόνια που αναλώνεται σε μια ατομική και ad hoc φιλανθρωπία; Στην Αμερική και οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικάνοι είναι ευαίσθητοι. Μόνο που οι πρώτοι σκέφτονται τους φτωχούς μέσω του κράτους πρόνοιας και οι δεύτεροι μέσω της φιλανθρωπίας. Συνεπώς, αλλιώς αισθάνονται οι μεν και αλλιώς οι δε, αλλά αισθάνονται. Που οφείλεται αυτή η διαφορά του αισθάνεσθαι; Για να αισθανθούμε σωστά απαιτείται μόνο αυτό που ο Κορνήλιος Καστοριάδης αποκαλεί πνευματική και «συναισθηματική καλλιέργεια»; Μα και ο ποιητής και ο λογοτέχνης αισθάνονται, αλλά είναι άλλο να προσανατολίζει κανείς την ευαισθησία του στην αριστοκρατική ανία της Μαντάμ Μποβαρύ κι άλλο στα πάθη και τη δυστυχία των φτωχών. Στην...

Προχθές,, συνέβη στον Άγιο Παντελεήμονα η πρώτη σύγκρουση, ο πρώτος «εμφύλιος των κάτω» με τους μετανάστες και τους αντιεξουσιαστές(Έλληνες) από τη μια και τους Έλληνες κατοίκους και τους χρυσαυγίτες(Έλληνες) από την άλλη. Εκ πρώτης όψεως έχουμε δύο πολιτικά μορφώματα που οικειοποιούνται τη μία ή την άλλη πλευρά, προσπαθώντας να επιβάλλουν τη δική τους λύση στη σοβούσα κοινωνική σύγκρουση. Αλλά που οφείλεται η σύγκρουση; Οι Έλληνες είναι χαμηλόμισθοι ή χαμηλοσυνταξιούχοι, αλλά είναι ενταγμένοι στην κοινωνία, αντίθετα οι μετανάστες είναι οι «αποκλεισμένοι», οι «απ’ έξω», αυτοί που «δεν χωρούν πουθενά», διεκδικώντας το χώρο τους στην κοινωνία, χωρίς πολλές φορές να έχουν να διαθέσουν για να ζήσουν κανένα άλλο κεφάλαιο εκτός από το ίδιο τους το σώμα(γι’ αυτό και η εγκληματικότητα, εκπόρνευση κ.ά.). Το αίτημα ένταξης από την πλευρά των μεταναστών γίνεται στο όνομα της καθολικής αρχής της ηθικής ισότητας. Αντίθετα, οι Έλληνες (κάτοικοι και φασίστες) αρνούνται την ισότητα αυτή, καθώς ανατρέπ...

«Οι αριστεροί πιστεύουν στο Θεό περισσότερο από τους δεξιούς». Τάδε έφη ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος. Είναι άγνωστο με ποια κριτήρια «μετράει» την πίστη ο μακαριώτατος. Αλλά αν ο κ. Ιερώνυμος θεωρεί, όπως οι αριστεροί, ότι ο Θεός είναι της Αγάπης και της Συμπόνιας και όχι της Δύναμης όπως πιστεύουν οι δεξιοί τότε δεν είναι ότι οι αριστεροί πιστεύουν περισσότερο, αλλά ότι ο αρχιεπίσκοπος ή είναι ένας «αριστερός χριστιανός» ή συντάσσεται με την άποψη του Σλαβόι Ζίζεκ. Ο τελευταίος προτείνει την απελευθέρωση της εγελιανής (και λακανικής) διάστασης του χριστιανισμού, εγκαταλείποντας «το κέλυφος της θεσμικής του οργάνωσης. «Είτε αφήνουμε στην άκρη τη θρησκευτική μορφή είτε διατηρούμε τη μορφή, αλλά χάνουμε την ουσία», λέει ο φιλόσοφος. Με άλλα λόγια είτε αφήνουμε στην άκρη την χυδαία «εκκοσμίκευση» τύπου Εφραίμ αλλά και την Εκκλησία ως εξουσιαστική γραφειοκρατική δομή είτε χάνουμε το περιεχόμενο του χριστιανικού μηνύματος. Το σπάσιμο του κελύφους, η διάλυση της θεσμικής οργάνωσης είναι «η ύστα...

Η πτώση της κατανάλωσης στις ΗΠΑ έχει σπάσει όλα τα ιστορικά ρεκόρ. Ο αποπληθωρισμός είναι το νέο φάντασμα που απειλεί την κοινωνία της κατανάλωσης και την παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία. Εντούτοις, κανένα αντίπαλο «φάντασμα» δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Η στρατηγική του καπιταλισμού, που, περνώντας από το στάδιο της παραγωγής σ’ αυτό της κατανάλωσης, οικειοποιήθηκε την απόλαυση αντί να την αποκλείει και χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τις ανθρώπινες ορμές και επιθυμίες ως κινητήρες ανάπτυξης της οικονομίας, πνέει τα λοίσθια. Η καταναλωτική κοινωνία και η αντίληψη ότι μπορούμε να μετέχουμε της ευτυχίας αγοράζοντας αντικείμενα στις υπεραγορές-ναούς, ότι μπορούμε να είμαστε οι κυρίαρχοι του πεπρωμένου μας και των ηδονών μας, αφού μπορούμε να τις παράγουμε, να τις έχουμε και να τις επιδεικνύουμε κατά το δοκούν, αυτό το οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο της θεσμισμένης, καταναγκαστικής «ευτυχίας» καταρρέει. Μαζί συντρίβεται και ο μύθος της συμβολικής ισότητας, αυτής της δανεικής ισότητας που...

Tο βιβλιοπωλείο ΣYΓXPONH EKΦPAΣH(Λιβαδειά) και οι EKΔOΣEIΣ KAΣTANIΩTH με αφορμή την έκδοση του βιβλίου H O M O A M E R I C A N U S σας προσκαλούν σε εκδήλωση με θέμα TA XAPAKTHPIΣTIKA THΣ AMEPIKANIKHΣ IΔIAITEPOTHTAΣ τη Δευτέρα 24 Nοεμβρίου 2008 και ώρα 8.15 μ.μ. στο χώρο του βιβλιοπωλείου. Θα μιλήσει ο ΓIΩPΓOΣ ΠAΠAΣΩTHPIOY, συγγραφέας του βιβλίου. Bιβλιοπωλείο ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

Είναι γνωστή η ρήση πως "όταν τα βουβάλια παλεύουν στο βάλτο την πληρώνουν τα βατράχια". Αυτό μάλλον θα ισχύσει και στην παρούσα συγκυρία, όπου ο βάλτος είναι η μεγάλη κρίση, βουβάλια οι μεγάλες χώρες-οικονομίες του πλανήτη και βατράχια οι μικρές και φτωχές χώρες αλλά και οι «κάτω». Ας δούμε όμως τα γεγονότα εντεύθεν ή πέραν της θυμόσοφης λαϊκής μεταφοράς. Προχθές, έγινε η συνάντηση στην Ουάσινγκτον της G20 με σκοπό την αντιμετώπιση της κρίσης. Οι φιλοδοξίες του Γκόρντον Μπράουν για ένα νέο Bretton Woods (η συμφωνία του 1944 για τους κανόνες του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού παιγνίου) δεν φαίνεται να ευοδώνονται. Ομοίως, διαψεύσθηκε και ο Σαρκοζί που έβλεπε τη συνάντηση ως ευκαιρία για την αναθεώρηση της αρχιτεκτονικής του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και την είσοδο της παγκόσμιας οικονομίας στην περίοδο του «ρυθμισμένου καπιταλισμού». Και τούτο γιατί οι ΗΠΑ αρνούνται τη δημιουργία συστήματος πέδησης (φρένων) στα κερδοσκοπικά κεφάλαια. Δεν είναι χωρίς σημασία η μη σ...

Είναι με όλους: Με τον Μπους και την στρατιωτική εισβολή στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, υπέρ του Κλίντον και των βομβαρδισμών στην πρώην Γιουγκοσλαβία, υπέρ του σχεδίου Ανάν και προπάντων υπέρ του λιγότερου κράτους και της νεοφιλελεύθερης αντίληψης της απορύθμισης των αγορών, αφού αυτές σύμφωνα με τη λογική τους μπορούν να αυτορυθμίζονται. Τώρα που οι αγορές καταρρέουν και μεσούσης της τρομερής διεθνούς οικονομικής κρίσης, οι εντόπιοι νεοφιλελεύθεροι «χαμαιλέοντες» οικειοποιήθηκαν το χρώμα του… Ομπάμα. Αναμενόμενο. Εξάλλου, όλα τα κρίνουν εκ του αποτελέσματος. Και ο Ομπάμα νίκησε! Οφείλουμε, πάντως, να τους αναγνωρίσουμε πως δεν είναι καθόλου ρατσιστές. Δεν τους ενδιαφέρει αν «η γάτα είναι άσπρη ή μαύρη», αρκεί να κάνουν τη δουλειά. Ποια δουλειά όμως, και για ποιόν; Θα αφήσουν τον Ομπάμα να προβεί σε μέτρα ανακούφισης των «κάτω» οι «conservateurs fiscaux» και η πανίσχυρη ομάδα του δημοκρατικού κόμματος, οι περίφημοι «Blue Dogs» (με 60 αντιπροσώπους στο Κογκρέσο), που ακούνε κοινωνική πολ...

Υστερία. Παραλήρημα. Όποιος στην Ελλάδα τολμήσει να έχει επιφυλάξεις για τον Ομπάμα, όποιος αμφισβητεί το θέαμα, το τεραστίων διαστάσεων τηλεοπτικό σόου και για να κρίνει περιμένει την πολιτική πράξη του νέου προέδρου των ΗΠΑ, ε, αυτός είναι με την… Παπαρήγα. Δεν ξέρω πως σκέφτεται η Παπαρήγα, αλλά όποιος τολμά να αμφισβητεί τον δυαδικό τρόπο του σκέπτεσθαι(το ένα και το μηδέν του κομπιούτερ), τον μανιχαϊστικό τρόπο σκέψης (μανιχαϊστής είναι αυτός που κινείται στο δίπολο «μαύρο-άσπρο», «καλό-κακό», αυτός που χθες έλεγε «κακό» ή τρελό τον Μπους και σήμερα «καλό» τον Ομπάμα), αυτός σήμερα δέχεται τα πυρά των φανατικών του ανορθολογισμού. Ε, λοιπόν, οι Αμερικανοί, όχι όλοι αλλά πολλοί, είναι τουλάχιστον λιγότερο φανατικοί από τους Έλληνες (αυτούς που είναι άλλοτε εκσυγχρονιστές, δηλαδή τυφλά υποτακτικοί, και άλλοτε τυφλά αντι-αμερικανοί). Ιδού το πρώτο παράδειγμα: «Να περάσουμε από την ελπίδα στην εμπιστοσύνη» λέει ένας 60χρονος Αμερικανός, φανατικός οπαδός του Ομπάμα, «να δούμε τι μπορεί...

Ούτε ο Μπους είναι τρελός ούτε ο Ομπάμα άγιος. Όσο ο Μπους ήταν κατασκευασμένος δαίμονας άλλο τόσο είναι και ο Ομπάμα άγιος(θετική δαιμονοποίηση). Είναι χαρισματικός, είναι γοητευτικός, «είναι ποιητής» (Τόνι Μόρρισον), ένας που εμπνέει και κινητοποιεί τα πλήθη (όχι με ιδέες και προτάσεις αλλά με εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια), προς τα πού, όμως, εμπνέει και κινητοποιεί; Ως γνωστόν και οι φασίστες γοήτευαν και κινητοποιούσαν τα πλήθη μέσω της γητιάς της ρητορικής τους. Γι’ αυτό πρέπει να περιμένουμε την πολιτική πράξη του νέου προέδρου των ΗΠΑ για να αποφανθούμε. Προς το παρόν και αποκωδικοποιώντας μπορούμε να πούμε ότι ο Ομπάμα πιστεύει στη «θεϊκή εύνοια» προς τον αμερικανικό λαό (εκλεκτός λαός). Συνεπώς «Το όνειρο των προγόνων είναι ζωντανό» για την αλλαγή του κόσμου! Είπε, επίσης, ότι η εκλογή του είναι απάντηση σε όσους «αμφισβητούν τη δύναμη της δημοκρατίας μας». Όμως, πόσα χρήματα χρειάστηκε η εκλογή του; Από πού τα άντλησε; Γιατί ο Μέηλερ, ο Τσόμσκι ακόμη και ο Κρούγκμαν, ένας ...

Γιατί οι ΗΠΑ χρειάζονται έναν πρόεδρο σαν τον Ομπάμα; Τι νέο θα κομίσει ο αφροαμερικανός πρόεδρος στη χειμαζόμενη από την οικονομική, κοινωνική και πολιτική (ως ηγεμονική δύναμη) κρίση Αμερική; Ήδη ο μύθος Ομπάμα έχει γοητεύσει τον κόσμο ολόκληρο (Ομπαμανία) και εκ προοιμίου καλύπτει τις ρωγμές της εικόνας των ΗΠΑ. Το γεγονός ότι ένας αφροαμερικανός θα είναι ένοικος του Λευκού Οίκου παρουσιάζεται ως η μεγάλη δύναμη της αμερικανικής δημοκρατίας και κοινωνίας που μπορεί να βρίσκει λύσεις (στο αμπαλάζ, βέβαια, στο μύθο και όχι στην ουσία της πολιτικής). Θυμίζουμε, πάντως, ότι ο ρατσισμός στις ΗΠΑ είναι ένα σύνθετο σύστημα συμπεριλήψεων και αποκλεισμών (εθνοτικών, φυλετικών, θρησκευτικών, πολιτικών). Μάλιστα, πριν μισό περίπου αιώνα, ο Κέννεντυ ήταν ο πρώτος και τελευταίος καθολικός πρόεδρος. Η εκλογή του ήταν μια επανάσταση γιατί οι προτεστάντες προτιμούσαν «να παραδώσουν τη χώρα στους κομμουνιστές παρά στους καθολικούς»! Όμως, ο μύθος και οι ψευδαισθήσεις τις οποίες μέ...