ΚΑΝΙΒΑΛΟΙ

Ακούς για την ανάπτυξη και βλέπεις σ’ έναν από τους πιο σημαντικούς υγροβιότοπους της Μεσογείου, τον Αμβρακικό 800 τόνους νεκρά ψάρια, ενώ κάποιοι θέλουν και άλλες δεξαμενές καυσίμων της SHELL εκεί. Σου μιλούν για πρόοδο και διαπιστώνεις ότι επιβάλλουν τη λειτουργία εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με λιθάνθρακα. Να σημειωθεί ότι αυτή είναι η πιο ρυπογόνος ύλη, γεγονός που ανάγκασε το κλείσιμο πολλών ανάλογων εργοστασίων στην Ευρώπη. Τι λογής, λοιπόν, ανάπτυξη είναι αυτή; Ποιον αφορά αυτού του είδους η πρόοδος; Ας μη γελιόμαστε, εν προκειμένω η ανάπτυξη και η πρόοδος είναι ταυτισμένες με το κέρδος. Αλλά αν παλιότερα, η πρόοδος ήταν εκείνο το ειδωλολατρικό τοτέμ που έπινε το νέκταρ από τα κρανία των δολοφονημένων (Μαρξ), αν δηλαδή σήμαινε το θάνατο από υπερεκμετάλλευση των εργαζομένων, σήμερα η «πρόοδος» κανιβαλίζει την ίδια τη φύση, την ίδια τη ζωή, τον ίδιο τον πλανήτη. Η ανάπτυξη και η πρόοδος, συνεπώς, δεν μπορεί παρά να συνδέεται άμεσα με τη σωτηρία του περιβάλλοντος, με τη σωτηρία της ζωής. Με άλλα λόγια, τι να την κάνουμε την πρόοδο και την ανάπτυξη, όταν δεν θα υπάρχει ζωή; Γι’ αυτό η διαιώνιση της ζωής είναι το πολιτικό και ιδεολογικό πρόταγμα της εποχής μας. Και επειδή όπως έλεγε ο Αϊνστάιν, η φύση θέλει το χρόνο της για να αναπαραχθεί, θα πρέπει να σταματήσει η λογική της ύψιστης απόδοσης κέρδους, η λογική του βιασμού της φύσης στο όνομα της συσσώρευσης. Αλλά μπορούν να τεθούν όρια στο κέρδος; Αυτό δεν σημαίνει μια άλλη στάση απέναντι στην πρόοδο και την ανάπτυξη; Εμείς δεν θα αναρωτηθούμε σαν τον Ρεμπώ που έλεγε: «Γιατί η πρόοδος να μη πηγαίνει προς τα πίσω;», αλλά θα πούμε ότι απαιτείται ένα φρένο. Κάποιοι θα πουν ότι έχουμε ξεχάσει τον τρόπο να φρενάρουμε και οδηγούμαστε, πλέον, με ιλιγγιώδη ταχύτητα στην άβυσσο, στο χάος. Αλλά εμείς στο όνομα του μέλλοντος, που δεν ανήκει σε μας αλλά στα παιδιά μας, δεν πρέπει να σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε. Γι’ αυτό επιτρέψτε μου να υιοθετήσω ένα σύνθημα που είδα σ’ ένα μαθητικό έντυπο: «καλύτερα να αγωνιζόμαστε μάταια, παρά να ζούμε μάταια» («Της γάτας το κουδούνι», 4ο Λύκειο Περιστερίου).