Μέρκελ και ευρώ

Η ελληνική χρηματοπιστωτική κρίση έγινε τελικά κρίση του ευρώ. Η μετάσταση δεν οφείλεται στο μέγεθος της «σηψαιμίας» της ελληνικής οικονομίας αλλά στα στοιχήματα-χτυπήματα των υπερατλαντικών «κερδοσκόπων». Δεν θα μπορούσε, άραγε, η Ευρωπαϊκή Ένωση και δη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προστατεύσουν την Ελλάδα; Γιατί αυτό δεν συνέβαινε μέχρι τώρα; Γιατί άργησε η αντίδραση της Γερμανίας; Γιατί η κ. Μέρκελ υφίσταται την πίεση των εταίρων της στον κυβερνητικό συνασπισμό αλλά και λόγω των κρίσιμων εκλογών στη Ρηνανία-Βεστφαλία στις 9 Μαΐου. Δεν είναι τυχαίο ότι η συνεδρίαση του eurogroup ορίστηκε για τις 10 του ίδιου μήνα! Αλλά δεν είναι μόνο ο μικροκομματικός αυτός λόγος, υπάρχει κι ένας ορισμένος ιδεολογικός τρόπος θέασης των πραγμάτων, ο νεοφιλελεύθερος, που τυφλώνει. Το γερμανικό μοντέλο είναι η «κοινωνία της αγοράς» και η οικονομία του είναι η οικονομία μιας «κοινωνίας της αγοράς». Κάτι που δεν γίνεται αποδεκτό στην υπόλοιπη Ευρώπη, πλην της Αυστρίας και δύο τριών ακόμη χωρών. Επιπλέον, η νεοφιλελεύθερη νομενκλατούρα των Βρυξελλών, οι τραπεζίτες της Φραγκφούρτης και η Γερμανική ηγεσία δεν πίστευαν ότι η επίθεση είναι εναντίον του ευρώ. Ακόμη χειρότερα, οι ευρωπαϊκές ελίτ (εν οις και οι ελληνικές) εξακολουθούν να σκέφτονται όπως πριν, δηλαδή απολύτως νεοφιλελεύθερα και απορυθμιστικά. Η «απορύθμιση» τους προκαλεί ηδονή, καθώς εκεί κερδίζουν. Κανείς δεν ενδιαφέρεται για τους άνεργους και την περικοπή των μισθών. Το θέμα ήταν να σωθούν οι τράπεζες. Οι άνθρωποι είναι περιττοί. Αλλά μαζί με τους ανθρώπους χάνεται και η πραγματική οικονομία.
Ακόμη χειρότερα, η ατμομηχανή της Ευρωζώνης, η Γερμανία ενίσχυσε τρομερά την κρίση των περιφερειακών χωρών καθώς το υψηλό εμπορικό της πλεόνασμα σε συνδυασμό με τη χαμηλή εσωτερική κατανάλωση(αποπληθωρισμός), μεγάλωσε το πρόβλημα των περιφερειακών οικονομιών. Χρειάσθηκε να χτυπηθεί πέραν της Ελλάδας, η Πορτογαλία και αν απειλείται η Ισπανία για να αλλάξει το κλίμα. Όμως τι μπορεί να σωθεί τώρα; Κάποιοι έχουν σημάνει συναγερμό και καλούν για επιβίβαση στις «εθνικές σωστικές λέμβους». Κάποιοι άλλοι, όπως οι Έλληνες, δεν έχουν άλλη τύχη παρά να μην βυθιστεί το ευρωπαϊκό καράβι.

Δολάριο vs Ευρώ

Το γράφαμε ότι ο πόλεμος είναι μεταξύ δολαρίου και ευρώ, ότι η επίθεση αρχίζει από την Ελλάδα για να συμπεριλάβει ολόκληρη την ομάδα PIGS και να φθάσει στη συνέχεια μέχρι τη Γερμανία. Η τελευταία, τώρα αρχίζει να αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει. Μέχρι χθες νόμιζε ότι η κρίση αφορούσε μόνο την Ελλάδα. Αλλά πως συνέβη η κρίση των ιδιωτικών τραπεζών να έχει καταστεί κρίση του δημόσιου χρέους; Με την μετακύλιση της κρίσης από τις τράπεζες των ΗΠΑ –όπου εκδηλώθηκε η τραπεζική κρίση- σε άλλες περιφερειακές χώρες όπως η Ελλάδα. Χρειάστηκε προς τούτο και η σφραγίδα της προηγούμενης απόφασης G20 στο Λονδίνο. Συνεπώς, την κρίση του ελλείμματος την κατέστησαν κρίση δημόσιου χρέους οι 20 πλουσιότερες χώρες στον κόσμο. Έτσι φθάσαμε στο σημείο το χρέος μιας χώρας, η ίδια η χώρα να «παίζεται» στο «καζίνο». Αλλά ποιο είναι αυτό το καζίνο; Πρόκειται για την αμερικανική τράπεζα Goldman Sachs την οποία ο δημοκρατικός γερουσιαστής Καρλ Λέβιν, χαρακτήρισε χθες «καζίνο». Όπως διαπιστώνουμε ο επιθετικός προσδιορισμός δηλοί την εθνικότητα της τράπεζας. Συνεπώς, τα έθνη-κράτη μέσω των τραπεζών τους εξαρτούν άλλες χώρες, όπως συμβαίνει με την Ελλάδα. Η πρώτη κρίση δανεισμού συμβαίνει με το χρέος των χωρών του Τρίτου Κόσμου -μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο- όταν λόγω της αποικιακής επανάστασης οι αναπτυγμένες χώρες κατανόησαν πως τα συμφέροντά τους ικανοποιούνταν καλύτερα μέσω της οικονομικής εξάρτησης. Ο υψηλότοκος δανεισμός που ακολούθησε, όχι μόνο δε συνέβαλε στην ανάπτυξη της οικονομίας, αλλά εξαντλήθηκε σε πολεμικό εξοπλισμό και στον πλουτισμό διαφόρων διεφθαρμένων στοιχείων της εκάστοτε εγχώριας αστικής τάξης. Οδήγησε δε στο φαινόμενο όλες σχεδόν οι χώρες να έχουν πληρώσει τα αρχικά τους δάνεια στο πολλαπλάσιο, αλλά ακόμα να υπολείπονται κατά πολύ της τελικής αποπληρωμής των τόκων. Στην κατάσταση αυτή οι διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί όπως το ΔΝΤ, το μόνο που πρότειναν ήταν η δομική αναδιάρθρωσης της οικονομίας, κάνοντας περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες. Αυτός ο κύκλος μπορεί να σπάσει μόνο με την ακύρωση του χρέους.

Πατριωτισμός των ηλιθίων

Για Οδύσσειες μίλησε ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου αναγγέλλοντας την είσοδο στο στενό που ορίζεται από τη Σκύλλα(ΕΕ) και τη Χάρυβδη(ΔΝΤ). Όμως, στο πλοίο του Οδυσσέα δεν έχουν όλοι την ίδια τύχη. Οι Οδυσσείς μόνο απολαμβάνουν το τραγούδι των σειρήνων, ενώ οι άλλοι, απλώς «τραβάνε κουπί». Στον Έζρα Πάουντ (Canto XX) έχουμε την καλύτερη περιγραφή της αδύνατης απόλαυσης των ανδρών του Οδυσσέα (εδώ το κομβικό στοιχείο της ιδεολογίας είναι η πίστη στο βασιλιά), των ανδρών που δεν είδανε τα λιόδεντρα της Σπάρτης, τις παρακόρες της Κίρκης, την Καλυψώ, που δεν γνώρισαν τίποτα και ως αντάλλαγμα «Τι τους δόθηκε αυτονώνε! Μελισσόκερο να κλείσουνε τα αυτιά./Φαρμάκι, μελισσόκερο να κλείσουνε τα αυτιά/κι ένα μνήμα αλατισμένο δίπλα στο χωράφι των βοδιών/νήσον αμήμονα…». Στη γέφυρα του πλοίου οι οδυσσείς με όλη τους την εξουσία, την απόλαυση και τη δόξα και οι «κάτω», το πλήρωμα, οι κωπηλάτες, άγνωστοι κι ανώνυμοι, με μελισσόκερο στα αυτιά, χωρίς τίποτα. Τι τους δόθηκε αλήθεια αυτονών; Τίποτα. Ακριβώς όπως και των σημερινών Ελλήνων-κωπηλατών(εργαζομένων). Πως έτσι όμως να κρατηθεί στη ζωή; Με την πίστη, με την ψευδαίσθηση. Η πίστη είναι το μελισόκερο, είναι η άμυνα μπροστά στο ανήκουστο και ανοίκειο, είναι η απόλυτη στάση υπέρ της κυρίαρχης αλήθειας-ψευδαίσθησης. Αντί για την κατάρρευση και το τίποτα που οδηγούν στον ριζικό ψυχωτικό αυτισμό «επιλέγουμε κάτι». Αυτό είναι το περίφημο «σύμπτωμα», το sinthome του Λακάν και του Ζίζεκ, όπου η απωθημένη λέξη αρθρώνεται με μία κωδικοποιημένη μορφή και υπ’ αυτή την έννοια ακόμη και το παραλήρημα, πάντα κάτι θέλει να πει. Οι άντρες του Οδυσσέα αντλούν από την πίστη τους στο βασιλιά Οδυσσέα συνοχή και ταυτότητα. Και παρότι στερούνται όσα απολαμβάνει ο βασιλιάς, έχουν την «υπερ-απόλαυση» ότι είναι οι «άντρες του Οδυσσέα», ότι είναι Έλληνες. Μόνο που αυτός ο πατριωτισμός ελλείπει σήμερα, καθώς η πλειοψηφία των Ελλήνων αισθάνεται απλώς ηλίθια.

Το θύμα που συναινεί

Δεν θ’ αργήσει ο καιρός που θα μας πουλήσουν και το θάνατό μας, αλλάζοντας τις λέξεις και τα νοήματα. Όχι, δεν αναφέρομαι στο μυθιστόρημα «ευτυχισμένος θάνατος» του Α. Καμύ, αλλά στους κυβερνητικούς επικοινωνιολόγους, που προσπαθούν σαν τον μυθιστορηματικό ήρωα να μας πουλήσουν όχι το προϊόν ούτε το γεγονός αλλά τις λέξεις, το παραμύθι, το μαγικό ξόρκι, το Μεγάλο Αυτό, το μέγιστο φόβο, την αναγκαιότητα –το μονόδρομο-, τη σωτηρία. Αυτοί που δημιούργησαν το κενό, μέσω των διαφημιστών, των επικοινωνιολόγων και των δημοσιογράφων, προωθούν πρώτα τον κατευνασμό, ισχυριζόμενοι ότι δεν γίνεται αλλιώς και ότι το κενό πρέπει να πληρωθεί με τα πτώματα των εργαζομένων και των συνταξιούχων. Και παραδόξως οι τελευταίοι τους πιστεύουν, όπως εκείνη η θρήσκα δούλα του Τρούμαν Καπότε που συναίνεσε στο βιασμό της, καθώς ερωτεύθηκε το βιαστή της, βλέποντας στο πρόσωπό του το πρόσωπο του Χριστού.
Θυμάμαι τους εκσυγχρονιστές του Σημίτη που έλεγαν ότι ο εργαζόμενος δεν είναι εκμεταλλευόμενος, αλλά, απλώς, ξεπερασμένος και αδέξιος, το περιττό λίπος που η κοινωνία πρέπει να αποβάλλει. Τώρα, ξαφνικά, μας προκύπτουν τα ίδια, αλλά με διαφορετικούς όρους. Αντί για εκσυγχρονισμό, τώρα μας μιλούν για εξορθολογισμό. Αλλά ποιος είναι πέραν της λογικής; Οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι ή εκείνοι που συσσώρευσαν τεράστιο πλούτο; Για τη χρεοκοπία του ασφαλιστικού φταίνε οι προνομιούχοι… εργαζόμενοι, ή μήπως φταίει το σύστημα των ανισοτήτων; Παραδόξως, και πάλι οι αδικοπραγούντες δεν είναι παρά οι… άλλοι εργαζόμενοι, τα ρετιρέ, καθώς θα προωθηθούν οι δευτερεύουσες «ισότητες» (οι εξισώσεις προς τα κάτω- με τα χαμηλότερα εισοδήματα), που δεν είναι παρά τα αναγκαία άλλοθι για τη βιωσιμότητα του συστήματος. Αυτή η εξέλιξη παραπέμπει σε παρωχημένα οικονομικά μοντέλα και στον περίφημο «εμφύλιο των κάτω», επαναθέτοντας το αίτημα της ελευθερίας και της δημοκρατίας.

Τυχαιότητα

Ένα φυσικό γεγονός, η ενεργοποίηση ενός ηφαιστείου είχε αποτελέσματα ανάλογα με το χτύπημα των δίδυμων πύργων στη Νέα Υόρκη. Για να αποδειχθεί ότι μια κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική «Αλλαγή» μπορεί να επέλθει τυχαία, φυσικά, ως «μαγική» εξαίρεση, δηλαδή ως μια τυχαία χρεοκοπία της εμπορευματικής λογικής –1,7 δις δολάρια η ζημία- εξαιτίας της ηφαιστειακής τέφρας! Αυτή είναι η λογική της καταστροφής, η λογική της ερήμου. Εν προκειμένω, η φύση αποτελειώνει τον παράλογο πλούτο, που είναι ο πλούτος των ανθρώπων. Συνεπώς, η φύση εξανίσταται. Αλλά σε τι εξανίσταται; Στη βαριά ανθρώπινη απάθεια και αδιαφορία, στην αδιάκοπη συσσώρευση, στο θάνατο των συγκινήσεων, αυτόν που επιφέρει η τηλεόραση καθώς εκχυδαΐζει τα πάντα, καθώς εξαφανίζει όλες τις ηθικές βάσεις της ανθρώπινης δέσμευσης. Γι’ αυτό, σήμερα, δεν μας αφορά αυτό που συμβαίνει στους άλλους. Ενδιαφερόμαστε περισσότερο για μία νέα μάρκα αρώματος ή παπουτσιών παρά για μία παγκόσμια καταστροφή. Ακόμα και η δική μας καταστροφή μας διαφεύγει, έτσι καθώς ζούμε την καθημερινή μας αγριότητα. Αλλά έρχονται στιγμές που ένα τυχαίο γεγονός, ακόμα και φυσικό, όπως είδαμε παραπάνω, κάνει την αρχή, ξυπνώντας τη συλλογική μνήμη η οποία βρίσκεται σε υπνώττουσα κατάσταση. Τότε οι μάζες ανακαλύπτουν και πάλι τη δύναμη της συλλογικής συνείδησης και της αντίστασης, βρίσκουν ξανά τον τρόπο να σκέφτονται με ρομαντικούς όρους, υπερβαίνοντας τα τιθέμενα, αδιέξοδα όρια. Είναι η στιγμή που το Εμείς πυρπολείται και πυρακτωμένο αποκτάει πρωτοφανή πολιτικά σχήματα, σαρώνοντας ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη δυναμική του. Ίσως ένα από τα συλλογικά σχήματα αυτά να απαιτήσει εκ νέου την αποκατάσταση της δημοκρατικής προοπτικής και της κοινωνικής δικαιοσύνης, να διεκδικήσει «...Διαφανές κράτος, το Κράτος από Κρύσταλλο... Ένα κράτος όπου δεν θα υπάρχουν μυστικά για τους πολίτες και στο οποίο θα πάψει πια να καλλιεργείται η διπλή ηθική, η διπλή αλήθεια και η διπλή λογιστική»(Μονταλμπάν).

Ανεργία

Μη διαμαρτύρεσαι. Μην εξανίστασαι που σε αμφισβητούν. Όχι, οφείλεις να το παραδεχτείς, δεν γνωρίζεις τι σημαίνει ανεργία. Ας σου το λένε δεκάδες δύσμοιροι πελάτες-πολίτες που έρχονται στο γραφείο σου. Είναι άλλο να πάσχεις η ίδια κι άλλο να συμπάσχεις εκ του μακρόθεν, από το ύψος του φιλντισένιου πύργου σου. Δεν καταλαβαίνεις τι σημαίνει ανεργία, γιατί δεν είχες ποτέ ανάγκη τη δουλειά. Μόνο η Σιμόν Βέιλ, όχι η σημερινή, αλλά εκείνη που πέθανε στα 33 της χρόνια, γνώρισε δουλεύοντας στο εργοστάσιο και στο χωράφι τι σημαίνει δουλειά. Εσύ δεν κατάλαβες ποτέ το άχθος αλλά ούτε το γεγονός ότι ως άνεργος είσαι άχρηστος, αόρατος, χωρίς πρόσωπο, δηλαδή συμβολικά νεκρός. Γιατί η εργασία δεν είναι μόνο αναγκαία για την επιβίωση αλλά είναι και συνυφασμένη με την προσωπικότητα, με το νόημα του υπάρχειν, με την κοινωνική αναγνώριση. Και χωρίς αυτά είσαι χειρότερα από πραγματικά πεθαμένος, γιατί είσαι ένας ζωντανός νεκρός. Για σένα ένας άνεργος απλώς δεν έχει «κλας»! Θυμάμαι και όλους τους άλλους νεοφιλελεύθερους, εκείνους που μαζί με τον Μισραχί, το Μπλερ, τον Γκίντενς αλλά και εγχώριους εκσυγχρονιστές μιλούσαν για την «ευελιξία» ως απάντηση στην ανεργία. Πολύ γρήγορα ξεχάσαμε ότι ο σημερινός πρωθυπουργός μιλούσε για την ανάγκη να αλλάζουμε πέντε ή έξι δουλειές στη ζωή μας. Διαβάζω, επίσης, στο βιβλίο «τι θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω» ότι «Ο μόνος ασφαλής δρόμος σ’ έναν κόσμο που αλλάζει μορφή τόσο γρήγορα, που δεν προλαβαίνουμε πια να απορροφήσουμε τις αλλαγές, είναι η ευελιξία»! «Ευελιξία», λοιπόν, ή θάνατος, λέει η καθηγήτρια! Ο χαμαιλέοντας είναι το βασικό πρότυπο. Το ανθρώπινο παράδειγμα είναι ο Ρεμπώ, που αφού απέτυχε ως ποιητής, έγινε έμπορος όπλων. Τι απέμεινε όμως από τον Ρεμπώ; Τα όπλα ή οι λέξεις; Οι λέξεις, η μουσική τους, η ποίηση. Βλέπω τις φωτογραφίες του ποιητή στο Μονπαρνάς και αυτή που ανακαλύφθηκε εσχάτως (την Αβησσυνία), εκεί όπου εμπορεύονταν όπλα και σκλάβους. Εδώ η ευτυχία. Εκεί η δυστυχία και η γάγγραινα.

Κανόνες και αγορές

Οι αγορές χρειάζονται κανόνες είπε την Παρασκευή στη Βουλή ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου. Κοινότοπη η διαπίστωση, καθώς το αίτημα έχει διατυπωθεί εδώ και δεκαετίες, πλην επί ματαίω. Εσχάτως, τις φιλοδοξίες για ένα νέο Bretton Woods (η συμφωνία του 1944 για τους κανόνες του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού παιγνίου) διατύπωσε ο Γκόρντον Μπράουν, χωρίς αυτές να ευοδώνονται. Ομοίως, διαψεύσθηκε και ο Σαρκοζί που μιλούσε για την αναθεώρηση της αρχιτεκτονικής του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και την είσοδο της παγκόσμιας οικονομίας στην περίοδο του «ρυθμισμένου καπιταλισμού». Η αποτυχία οφείλονταν στο γεγονός ότι οι ΗΠΑ αρνούνται τη δημιουργία συστήματος πέδησης (φρένων) στα κερδοσκοπικά κεφάλαια. Γενικά, η αμερικανική πολιτική ηγεσία σε διακομματικό επίπεδο απορρίπτει την πρόταση των Ευρωπαίων για τη δημιουργία υπερεθνικών κανόνων και ελεγκτικών μηχανισμών. Αλλά και οι Ευρωπαίοι με προεξάρχουσα την καγκελάριο Α. Μέρκελ δεν συμφώνησαν για το μέγεθος της επιθυμητής διεθνούς ρύθμισης, υποχωρώντας τελικά στα εθνικά όρια για την αντιμετώπιση της κρίσης (ο καθένας μόνος του). Με άλλα λόγια, τα κερδοσκοπικά κεφάλαια αφέθηκαν εν πλήρη ελευθερία και ασυδοσία, λεηλατώντας τις περιφερειακές οικονομίες(μετάθεση της κρίσης στην περιφέρεια). Στο πολιτικό πεδίο το παιγνίδι παίζεται για τις θέσεις στο νέο διεθνή συσχετισμό. Έτσι, οι ΗΠΑ αρνούνται να απολέσουν την ηγεμονία τους και τον σχεδόν αποκλειστικό έλεγχο των διεθνών θεσμών, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οι Ευρωπαίοι επιθυμούν νέες ρυθμίσεις και ελεγκτικές αρχές αλλά οι Γερμανοί κατά το ανάλογο των ΗΠΑ δεν δέχονται. Η Ουάσινγκτον θεωρεί πως οι χώρες της Ευρώπης(αντιμετωπίζονται ξεχωριστά και όχι ως ΕΕ) έχουν μεγαλύτερη «φωνή» στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο από το οικονομικό τους βάρος. Η Κίνα από την οποία ζητείται μεγαλύτερη οικονομική συνδρομή στο ΔΝΤ (Γκ. Μπράουν) ζητάει ευλόγως να έχει κι αυτή «φωνή» εντός του θεσμού. Τελικά, θα έχουμε μία συμμαχία ΗΠΑ-Κίνας, δεδομένης και της στήριξης σήμερα της αμερικανικής οικονομίας από την Κίνα, και αντιπαράθεση Ουάσινγκτον-Βρυξελλών; Η τελευταία βρίσκεται προς το τέλος της, με την Ευρώπη να έχει ηττηθεί κατά κράτος λόγω της στάσης της Γερμανίας.

Ελευθερία ή ΔΝΤ;

Η ελευθερία είναι συνυφασμένη με πολλές εξαναστάσεις. Στη σύγχρονη Ελλάδα είχαμε το σύνθημα «Ελευθερία ή Θάνατος» των επαναστατών της εθνικής παλιγγενεσίας, το «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» αλλά και το λιγότερο γνωστό «Ελευθερία ή Καπιταλισμός», όπως το διατύπωσε ο Γερμανός διανοητής Ούλριχ Μπεκ. Σήμερα, φαίνεται ότι το δίλημμα είναι «Ελευθερία ή ΔΝΤ», καθώς η Ελλάδα έχει τεθεί υπό την επιτροπεία του διεθνούς οργανισμού και στη δίνη της σκληρής νεοφιλελεύθερης πολιτικής του. Για την ακρίβεια από καιρό ο Ντομινίκ Στρος-Καν, ο πρώην σοσιαλιστής και νυν πρόεδρος του ΔΝΤ μας συστήνει μεταρρυθμίσεις, δηλαδή να πληρώσουν αποκλειστικά την κρίση οι «κάτω», οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι, τα χαμηλά εισοδήματα. Κι όμως το περιοδικό που ίδρυσε ο ίδιος ο νυν επικεφαλής του ΔΝΤ, το Marianne προτείνει να ξαναδιαβάσουμε το βιβλίο του Τζων Κένεθ Γκαλμπρέηθ για την «οικονομική κρίση του 1929». Όμως ο Γκαλμπρέηθ παραθέτει και την άγνωστη νομισματική και χρηματιστική κρίση του 1907 που έδειξε από πολύ νωρίς ότι ο καπιταλισμός είναι «αυτοκαταστροφικός». Ο αντιμονοπωλιακός νόμος του Σέρμαν, που ήταν μια προσπάθεια θέσπισης ορίων και κανόνων του παιγνίου των λεγόμενων «ληστο-βαρόνων» παρέμεινε αδρανής για να τον ενεργοποιήσει ο πρόεδρος Θίοντορ Ρούζβελτ (1901-1909), αλλά μόνο μετά την κρίση του 1907. Ακόμα, η ίδρυση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ το 1913 (FED) και της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου(1912-1920) αν και έθεταν το πλαίσιο και τους κανόνες του ανταγωνισμού-ενθυμείστε ότι για κανόνες μιλάει και ο Γ. Παπανδρέου-, όμως δεν αποσόβησαν το κραχ του 1929. Ιστορικά οι ΗΠΑ κατάφερναν με τους διάφορους θεσμούς παρέμβασης να θέτουν υπό έλεγχο τις παρενέργειες του καπιταλισμού. Όμως στην Ευρώπη σε ανάλογες περιπτώσεις είχαμε ανατροπές και επαναστάσεις. Θα συμβεί το ίδιο και τώρα; Οι συνθήκες και οι συσχετισμοί δύναμης δεν φαίνεται να επιτρέπουν την επανάληψη ανάλογων αντιδράσεων, όμως η κοινωνική κρίση είναι ένα ενδεχόμενο το οποίο πολλοί θεωρούν βέβαιο ότι θα συμβεί το προσεχή Φθινόπωρο.

Στη δίνη του ΔΝΤ

Ο κύβος ερρίφθη. Η κυβέρνηση απέτυχε. Η Ελλάδα απώλεσε την ανεξαρτησία της και βρίσκεται υπό διεθνή επιτροπεία. Για την ακρίβεια βρίσκεται στη μέγγενη του ΔΝΤ. Η εξέλιξη αυτή πέραν του ηθικού και πρωτίστως του πολιτικού και πολιτιστικού εξευτελισμού έχει και συνέπειες, διαφορετικές για την Ευρώπη και άλλες για την Ελλάδα. Η Ενωμένη Ευρώπη της αλληλεγγύης, του κοινού νομίσματος(ευρωζώνη), της κοινής μοίρας(Γ. Παπανδρέου) δεν είναι παρά ένας ερειπιώνας. Τουλάχιστον όσον αφορά στους εργαζόμενους. Απεδείχθη πλέον περίτρανα ότι υπάρχει αδυναμία κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής με τη Γερμανία να εμμένει εθνικά. Το ΔΝΤ, το οποίο ελέγχεται από τις ΗΠΑ, επιβλήθηκε της ΕΕ. Εκτός και αν έχουμε μία συνάντηση των αμερικανικών και των ευρωπαϊκών κερδοσκοπικών κεφαλαίων πάνω στο «σώμα» του πειραματόζωου που λέγεται Ελλάδα. Ήδη το διακυβερνητικό υβρίδιο ΔΝΤ, Ευρωπαϊκή Ένωση και Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα καθώς και η ελληνική κυβέρνηση θα είναι ένα πείραμα που γίνεται για πρώτη φορά. Μόνο που τα μέρη δεν είναι ισότιμα, αφού ο ρόλος της ελληνικής κυβέρνησης θα είναι τριτεύων. Άραγε, υπήρχε άλλη λύση πέραν της προσφυγής στο μηχανισμό στήριξης; Ασφαλώς ναι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να κάνει για την Ελλάδα (και όχι μόνο) ότι έκαναν από κοινού τα ευρωπαϊκά κράτη για τις τράπεζες, αποφασίζοντας δηλαδή να εγγυηθούν τα χρέη και τα δάνειά τους. Όλοι θυμόμαστε τα 28 δις ευρώ για τις ελληνικές τράπεζες. Μάλιστα, η ΕΕ θα μπορούσε να εγγυηθεί το σύνολο του δημόσιου χρέους των χωρών-μελών του ευρώ. Όμως αυτό δεν συνέβη. Γιατί; Γιατί η κρίση ήταν και είναι μιας πρώτης τάξης ευκαιρία για την αύξηση των ιδιωτικών(τζογαδόρικων) κερδών, για την επιβολή φοβερών μέτρων εναντίον των εργαζομένων, ευκαιρία επί της ουσίας για την επιβολή του νεοφιλελεύθερου γερμανικού μοντέλου σύμφωνα με το οποίο οι εργαζόμενοι είναι «περιττοί» και τροφοδοτούν καιάδες και «κρεματόρια», όπως συμβαίνει στα ολοκληρωτικά

Κέινς ή κρεματόρια;

Το κράτος πρόνοιας και γενικά οι πολιτικές που εφαρμόζονταν την περίοδο του New Deal (1930) –μετά το κραχ του 1929- είχαν τη βάση τους στον κεϋνσιανισμό και τις φορντικές μεθόδους παραγωγής καθώς και στη μαζική κατανάλωση. Για να επιτύχει η κεϋνσιανή συνταγή χρειάστηκε η κοινωνία των ΗΠΑ να πετύχει έναν συμβιβασμό ανάμεσα στα πλούσια κυρίαρχα στρώματα και τους ισχυρούς συνδικαλιστικούς φορείς των εργαζομένων. Οι πετρελαϊκές κρίσεις του ’70, όμως, προκάλεσαν την κατάρρευση του κεϋνσιανισμού ως τρόπου αποτροπής του πληθωρισμού. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’80, μάλιστα, έχουμε τη μετατόπιση του κέντρου βάρους της οικονομικής δραστηριότητας από τη μαζική κατανάλωση στα χρηματιστήρια. Αυτή η μεταβολή είχε ως συνέπεια η επιδίωξη της μεγιστοποίησης του κέρδους να μην περνά πλέον από την μαζική κατανάλωση αλλά από το Χρηματιστήριο. Άλλως, το κεφάλαιο στην χρηματοπιστωτική του εκδοχή έχει απελευθερωθεί από την αλυσίδα, που λέγεται πραγματική οικονομία και κατανάλωση, δημιουργώντας τον καπιταλισμό-καζίνο. Έτσι, επί Ρέηγκαν, το κράτος κοινωνικής πρόνοιας αποσαθρώθηκε, τα συνδικάτα περιθωροποιήθηκαν και οι κοινωνικές ανισότητες έγιναν τεράστιες. Η τεράστια ενίσχυση του κεφαλαίου σε συνδυασμό με την περιθωριοποίηση των μαζών αλλά και την εμπορευματοποίηση της πολιτικής διαδικασίας έχουν ως αποτέλεσμα τα πολιτικά κόμματα να γίνουν υποχείρια των επιχειρηματιών. Σημειωτέον ότι ο Αμερικανός οικονομολόγος Θόροου μιλάει κυνικά και απροκάλυπτα για το ολιγαρχικό φαινόμενο, όπου οι πλούσιοι αγοράζουν την ψήφο των φτωχών. Τα σημερινά κόμματα (τα οποία είναι πλέον ομόκεντροι κύκλοι-δίκτυα και όχι πυραμίδα) στον ηγετικό πυρήνα τους απαρτίζονται από ένα διαπλεκόμενο δίκτυο συμβούλων και εκπροσώπων διαφόρων συμφερόντων, πρωτίστως εταιρειών που επιδιώκουν ευνοϊκές ρυθμίσεις από την κυβέρνηση. Επίσης, η απεξάρτηση των επιχειρήσεων από την κατανάλωση έχει ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζεται η αγοραστική δύναμη ως κάτι άνευ σημασίας, ενώ η εργασία ως ενοχλητικό «βάρος»! Οι «ευέλικτες» μορφές εργασίας είναι η παραδοχή της απαξίωσης αυτής. Αντίθετα, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζονται ως μακροοικονομικοί παράγοντες σταθερότητας της κοινωνίας, ενώ ο περίφημος «ανταγωνισμός» τους έχει καταστεί ένας «αγώνας εκπτώσεων» στους όρους εργασίας, στη φορολογία και στην ποιότητα. Γι’ αυτό η αντιπαράθεση σήμερα δεν είναι μόνο μεταξύ φιλελεύθερων και νεοφιλελεύθερων, των οπαδών του Κέυνς(Βρυξέλλες) και των οπαδών των κρεματορίων για τους εργαζόμενους(Βερολίνο), αλλά και μεταξύ της πραγματικής και της εικονικής, αντιπαραγωγικής (χρηματοπιστωτικής) οικονομίας.

Κρίση

Κάποτε το οικονομικό σύστημα(ο αποκαλούμενος καπιταλισμός) βασίζονταν στην πραγματική οικονομία και στην κατανάλωση(προσφορά-ζήτηση). Στη συνέχεια η εικονική οικονομία –οι τιμές των προϊόντων που τζογάρονται στα χρηματιστήρια- υπερκέρασε την πραγματική, δημιουργώντας μία αναλογία 400 προς 1. Έτσι όλοι βλέπαμε μία φούσκα που κάποτε θα έσκαγε. Όπερ και εγένετο. Πέραν τούτων όμως, το όλο σύστημα νομιμοποιούνταν από την ιδεολογία της κατανάλωσης-αναγνώρισης. Όσο κατανάλωνε κανείς σημεία και σύμβολα γινόταν πιο ορατός και αποκτούσε κύρος(συμβολικό κεφάλαιο). Στα μικρο-μεσαία στρώματα της κοινωνίας η ιδεολογία της κατανάλωσης δεν ήταν συνυφασμένη τόσο με την αύξηση των μισθών αλλά με την υπερπροσφορά δανείων. Κάποια στιγμή, όμως, τα δάνεια έπρεπε να επιστραφούν(στεγαστικά, ΗΠΑ) κι αυτό ήταν αδύνατο. Έτσι το κραχ του νεοφιλελεύθερου μοντέλου κατέστη ηχηρό. Όμως παραγνωρίζεται ότι μαζί με το οικονομικό κραχ έχουμε και το κοινωνικό αλλά και το ανθρωπολογικό κραχ, καθώς η αδυναμία κατανάλωσης σημείων οδηγεί σε διάρρηξη τόσο τον κοινωνικό ιστό όσο και τον άνθρωπο που καταδικάζεται στην αφάνεια, ήτοι στο συμβολικό θάνατο.
Ο άνθρωπος-καταναλωτής πριν είχε καθήκον να είναι ευτυχισμένος, ερωτευμένος, ευφορικός, δυναμικός, συμμετοχικός, ενθουσιαστικός· ο πολλαπλασιασμός των σχέσεων και των επαφών του καθώς και η εντατική χρήση σημείων/αντικειμένων συνιστούσαν την αρχή της μεγιστοποίησης της ύπαρξής του, κατά το αντίστοιχο της μεγιστοποίησης του κέρδους και του παραδοσιακού καταναγκασμού για εργασία και παραγωγή. Η καταναλωτική κοινωνία σήμανε μία θεμελιώδη μετάλλαξη της οικολογίας του ανθρώπινου είδους, όπου όλα διέπονταν από το νόμο της ανταλλακτικής αξίας. Τώρα τι; Τώρα Τίποτα. Οι ψευδαισθήσεις της ευτυχίας, της ευφορίας, του ενθουσιασμού έχουν απολεσθεί μαζί με την απώλεια της αγοραστικής δύναμης και της ίδιας της εργασίας. Ποιο κίνητρο, ποιος παράδεισος, ποια χαρά θα παράσχουν τον «αέρα» στα πανιά της ψυχής των πολιτών ώστε να εργάζονται αγόγγυστα; Άγνωστο. Για την ώρα εκείνο που είναι βέβαιο είναι ότι η σωτηρία του συστήματος θα επέλθει με το χαμό εκατομμυρίων ανθρώπων( 200 εκ. σύμφωνα με τον Στίγκλιτζ), ενώ η κοινωνική συνοχή θα διατηρηθεί με τον αυταρχισμό, ήτοι με αστυνομικό τρόπο. Και τούτο γιατί η αντίδραση των θυμάτων είναι σπασμωδική κι ανεμική.

Λεηλασία

Οι προηγούμενοι μας λεηλατούσαν τη ζωή στο όνομα ενός ευημερούντος μέλλοντος. Οι τωρινοί μας την κανιβαλίζουν με το σκιάχτρο ενός «μαύρου» μέλλοντος. Άνεργος ο φίλος. Χρόνια στο πανεπιστήμιο, μετά στις επιχειρήσεις, όπου ευδοκίμησε κι αυτός και οι επιχειρήσεις. Και τώρα άχρηστος. Μου έδειξε τους κάλους στα χέρια του. Σκάβει τον κήπο για να αισθάνεται σε κάτι χρήσιμος. Μια τίγρη οργισμένη η ψυχή του. «Οι χαρές γονιμοποιούν και οι λύπες γεννούν» μου λέει. Τώρα περνάει τις ωδίνες της θλίψης, περιμένοντας τη γέννα, που θα γίνει «σκαλοπάτι» για να ξανανέβει στη ζωή! Ζούμε το χρόνο των δολοφόνων και η ζωή μας έχει γίνει μια εικασία. Ποιος πλήρωσε τη λιτότητα του Σημίτη για να μπούμε στην ΟΝΕ; Τότε η Γερμανία ήταν η καλύτερη συνήγορός μας, όχι λόγω του γερμανοτραφούς Σημίτη αλλά εξαιτίας της αγοράς εκ μέρους της χώρας μας οπλικών συστημάτων και υποβρυχίων που γέρνουν! Πόσα κόστισαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 και ποιος τους πλήρωσε; Θα μάθουμε αλήθεια κάποτε; Κάποιοι μιλούν για 20 δις ευρώ, άλλοι για 30 δις ευρώ, όσα και η «βοήθεια» της Ευρωζώνης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου μαζί! Ποιοι κατέχουν το 80% του ελληνικού χρέους; Οι τράπεζες της Γερμανίας και της Γαλλίας. Τι θέλουν τώρα; Τα ρέστα. Για να αποδειχθεί ότι με την ασέλγεια των περίφημων κερδοσκόπων στο «σώμα» της Ελλάδας, η Ενωμένη Ευρώπη αποτελεί πλέον έναν σωρό από τραπουλόχαρτα. Το νεοφιλελεύθερο δόγμα, αυτό που προκάλεσε την κρίση, αυτό και εξακολουθεί να εφαρμόζεται από τις ίδιες πάντα πολιτικές ελίτ, τσακίζοντας κυριολεκτικά τους λαούς της Ευρώπης και ρίχνοντάς τους στη νύχτα της κόλασης. Η Ενωμένη Ευρώπη μόνο ενωμένη δεν είναι. Προπάντων, είναι ανίκανη να προτείνει μία λύση στην κρίση. Γι’ αυτό η κοινωνική έκρηξη δεν θα αργήσει. Μόνο που η κοινωνία οφείλει να «γεννήσει» εναλλακτικές προτάσεις απέναντι στη συστημική κρίση, όπως είναι η αύξηση των μισθών και η προοδευτική, κοινωνικά δίκαιη, φορολογία.

Spread

Η λέξη spread βρίσκεται πλέον στο καθημερινό μας λεξιλόγιο. Αλλά τι είναι αυτό το περίφημο spread που όλο ανεβαίνει, καθιστώντας το δανεισμό του ελληνικού δημοσίου πανάκριβο ως εάν να δανείζεται από τοκογλύφους; Το spread είναι η διαφορά του επιτοκίου που δανείζεται η Γερμανία(3,5%) με το επιτόκιο που δανείζεται η Ελλάδα(8%). Αν αφαιρέσουμε από το 8 το 3,5 θα έχουμε 4,5, ή 450 μονάδες βάσης. Το ερώτημα κατόπιν τούτου είναι ποιος αριθμός είτε ως επιτόκιο είτε ως spread θα ενεργοποιήσει το μηχανισμό βοήθειας της ελληνικής οικονομίας; Όταν όλοι πανηγύριζαν για την επίτευξη της συμφωνίας, εμείς με σκεπτικισμό επισημαίναμε τις ασάφειες, καθώς δεν διευκρινίζονταν σε ποια συγκεκριμένη περίπτωση θα είχαμε την ενεργοποίηση του διχτύου ασφαλείας. Επισημαίναμε, μάλιστα, ότι το πνεύμα της συμφωνίας ήταν «Πνιγείτε για να σας σώσουμε», ή αλλιώς «χρεοκοπείστε πρώτα κι ύστερα βλέπουμε». Αλλά γιατί να φτάσουμε στο χείλος του γκρεμού και της καταστροφής για να βοηθηθούμε; Και ποιος θα κρίνει και πως, τι συνιστά «χείλος του γκρεμού»; Δεν είναι τυχαίο ότι παρά την εκτόξευση στα ύψη του spread ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Τρισέ επιμένει ότι η Ελλάδα δεν θα πτωχεύσει. Ενδεχομένως η Ελλάδα να μην πτωχεύσει αλλά με τέτοια τοκογλυφικά δάνεια οι Έλληνες και η ελληνική οικονομία θα εξαερωθούν. Όσο για το κλίμα που εκτοξεύει στα ύψη τα επιτόκια αυτό δεν διαμορφώνεται από την αδεξιότητα κάποιου Έλληνα πολιτικού που μίλησε στην ανταποκρίτρια των Financial Times αλλά από τα ίδια τα κερδοσκοπικά κεφάλαια που ελέγχουν δημοσιογράφους, μέσα ενημέρωσης ακόμη και πολιτικούς μέσω των οποίων διαμορφώνουν το κλίμα(ή τα «ψυχολογικά εφέ» όπως ονομάζονται στη γλώσσα των τεχνικών της παγκόσμιας οικονομικής εξουσίας). Δεν είναι τυχαίο ότι πριν μερικές ημέρες ο οικονομολόγος R. Hureaux έγραφε στο περιοδικό Marianne(το οποίο ίδρυσε ο νυν πρόεδρος του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν) ότι ο μηχανισμός διάσωσης της Ελλάδας δεν θα εξυπηρετήσει σε τίποτα, καθώς εκτός από τα δημοσιονομικά ελλείμματα υπάρχουν και τα ζητήματα του πληθωρισμού και της ανταγωνιστικότητας(εργασιακές σχέσεις στον ιδιωτικό τομέα). Γι’ αυτό σύμφωνα με τον αρθρογράφο η Ελλάδα αλλά και άλλοι, όπως η Πορτογαλία, πρέπει να βγουν από το ευρώ. Αντιθέτως, ο οικονομολόγος Fr. Lordon θεωρεί ότι η Γερμανία πρέπει να εξέλθει από την ευρωζώνη! Πίσω από την αντιπαλότητα αυτή κρύβεται η διαμάχη για τον χαρακτήρα της ΕΕ. Αν δηλ. θα είναι μια χαλαρή συνομοσπονδία όπως επιθυμούν οι Βρετανοί και οι Γερμανοί νεοφιλελεύθεροι ή μια ισχυρή ένωση.

Βορά στα όρνεα

Ποιοι μηχανισμοί στήριξης και ποια κοινοτική αλληλεγγύη; Μόνο το κέρδος πείθει τις αγορές. Είναι πλέον φανερό ότι μας ροκανίζουν μέχρι τέλους το μέλλον αλλά και την ελάχιστη ανεξαρτησία που μας απέμεινε ως χώρα. Η Ελλάδα δεν είναι παρά ένα κλασικό προτεκτοράτο. Για τη Λερναία Ύδρα των τοκογλύφων μόνος Θεός είναι η συσσώρευση και η Ελλάδα το Ελδοράντο τους. Η «δουλειά» ολοκληρώνεται από μικρόνοες ή και άνοες που νομίζουν ότι μπορούν να παίξουν στο ίδιο τραπέζι με παίκτες παγκόσμιας εμβέλειας και μάλιστα να μπλοφάρουν. Όμως, δεν θα μπορούσε η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προστατεύσουν την Ελλάδα, δανείζοντάς την με κανονικό και όχι με το τοκογλυφικό επιτόκιο των κατ’ ευφημισμό «αγορών»; Θα μπορούσε. Αυτό αποδεικνύει το άρθρο του πρώην υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας Γιόσκα Φίσερ. Γιατί, όμως, αυτό άργησε να συμβεί; Γιατί άργησε η αντίδραση της Γερμανίας; Διότι ένας ορισμένος ιδεολογικός τρόπος θέασης των πραγμάτων τυφλώνει. Με άλλα λόγια, η νεοφιλελεύθερη νομενκλατούρα των Βρυξελλών, οι τραπεζίτες της Φραγκφούρτης και η Γερμανική ηγεσία δεν πίστευαν ότι η επίθεση είναι καθολική. Κυρίως έθεσαν τα εθνικά τους συμφέροντα πάνω από τα κοινά συμφέροντα της ΕΕ. Πάνω απ’ όλα, οι ευρωπαϊκές ελίτ εξακολουθούν να σκέφτονται όπως πριν, δηλαδή απολύτως νεοφιλελεύθερα και απορυθμιστικά. Η «απορύθμιση» τους προκαλεί ηδονή, καθώς μόνο εκεί παίρνουν τα μεγάλα ρίσκα και κερδίζουν.
Όσο για τα περί φημών και του «βαθέως λαρυγγιού» της κυβέρνησης που «διέρρευσε» τα περί ΔΝΤ, πρόκειται για αστειότητες. Τα όρνεα απλώς δεν θέλουν ν’ αφήσουν τίποτα από το πτώμα. Οι «κερδοσκόποι» θέλουν να διαλύσουν την Ελλάδα, οδηγώντας την στη χρεοκοπία κατά το ανάλογο της αμερικανικής τράπεζας επενδύσεων Lehman Brothers to 2008. Κι αυτό για να απαξιώσουν τόσο το ευρώ όσο και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το παγκόσμιο οικονομικο-μιντιακό σύστημα αντιμετωπίζει τα πάντα, ακόμη κι ένα κράτος-έθνος, όπως η Ελλάδα, με όρους οικονομικής επιχείρησης και δη τράπεζας! Όσο για τις «φήμες», τα «ανορθολογικά στοιχήματα» καθώς και την «τρέλα των αγορών» την προκαλούν οι κερδοσκόποι, χρησιμοποιώντας τους τοπικούς «μαθητευόμενους μάγους».

"Μπητ"

Μια ολόκληρη γενιά στις ΗΠΑ αποκλήθηκε beat generation. Αλλά τι σημαίνει beat; Σημαίνει «αλήτης», όπως διάβασα στη μετάφραση ενός ελληνικού τηλεοπτικού σταθμού; Ή κάτι άλλο; Είναι γνωστό ότι τον όρο εισήγαγε ο Κέρουακ σε μια συζήτησή του με τον Τζων Κλέλον Χολμς. Μάλιστα, ο όρος beat είναι αμφίσημος, υποδηλώνοντας αφ’ ενός τον κατατρεγμένο άνθρωπο (Beat down in life) και συγχρόνως τη θρησκευτική μακαριότητα (Beatitude). Ο μεταφραστής συνεπώς του τηλεοπτικού σταθμού έχει δίκαιο αν εκλαμβάνει τον αλήτη με τον τρόπο του Ελύτη, στο περίφημο «Φυγάς θεόθεν και αλήτης». Όμως είναι λάθος αν επιχειρεί να του προσδώσει αρνητικό περιεχόμενο, όπως συνέβη στην τηλοψία. Γιατί ο αλήτης εν προκειμένω είναι ο κατατρεγμένος, ο αποκλεισμένος, εκείνος που έχει ως δέρμα του την αγνότητα. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι στην αμερικανική κοινωνία των δεκαετιών του 1950 και 1960 οι αποκλεισμένοι είναι εκείνοι που δεν συμμετείχαν, ή που δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν στο αλλοτριωτικό και παρακμιακό, καταναλωτικό παιγνίδι του «αμερικανικού ονείρου». Ακόμη και οι αναγκασμένοι να ζουν εκτός του νόμου ήταν πιο αγνοί από όσους συμμορφωνόταν μ’ αυτόν, επειδή ήταν οι μόνοι που μπορούσαν να δουν «τον ουρανό να κινείται»(Κέρουακ: «Σαν Φρανσίσκο μπλουζ»). Το ρήμα «βλέπω» εδώ επιβάλλεται ως προφάνεια, ως απελευθερωτική πράξη. Το σώμα, η ύπαρξη, όλα κινητοποιούνται σε σχέση με το βλέμμα. Το «Εγώ» συμμετέχει στο κείμενο μέσω του «εγώ βλέπω». Μέσω της παρατήρησης των άλλων, το «εγώ» θα επιχειρήσει να βρει το δρόμο που θα οδηγήσει στον εαυτό. Αλλά όταν ο «αλήτης» δει τον ουρανό να κινείται η πράξη του οράν έχει τελειώσει. Ο δρόμος δεν πάει πιο μακριά ούτε ο άνθρωπος. Τώρα το βλέμμα κάνει την αντίστροφη πορεία, κινείται από κάτω προς τα επάνω, προς τον ουρανό. Ο Κέρουακ από παρατηρητής γίνεται παρατηρούμενος. Το Εγώ ολοκληρώθηκε, το βλέμμα επιτέλεσε τη λειτουργία του, βρήκε το νόημά του, καθώς είδε τον ουρανό να κινείται. Τώρα η ποιητική γλώσσα παροξύνει το χάος, ουσιαστικά ανακατεύει τη λάσπη του βυθού και μέσω των επαναδομημένων λέξεων και της ποίησης ανασυνθέτει τον κόσμο. Η ποίηση, έτσι, γίνεται επιβίωση και τρόπος ζωής. Όμως στη νεοπλατωνική εποχή μας οι ποιητές εξορίζονται από τους πειθαρχικούς μηχανισμούς των κοινωνιών μας, στους οποίους εσχάτως εντάχθηκαν και οι μεταφραστές!

Μάριος Ζ.

Είναι ο ανώνυμος πολίτης, είναι ο διαδηλωτής που είναι φυλακισμένος στον Κορυδαλλό. Κι έχει την τύχη του κάθε ανώνυμου, του κάθε αόρατου, του κάθε ανένταχτου, δηλαδή δεν έχει καμία τύχη. Ακόμη κι εκείνοι που μάχονται κατά της φυλάκισής του είναι εναντίον του, αφού του στερούν την ανωνυμία, καθιστώντας τον επώνυμο! Και δυστυχώς αυτή τη λεπτή απόχρωση οι φανατικοί μας προοδευτικοί τη θεωρούν «πολιτικαντισμό» και αντίδραση στην «αλήθεια». Αλλά «τις εστι η αλήθεια», μέρες που είναι; Αλήθεια εν προκειμένω είναι ότι ένα κράτος που θέλει να λογίζεται δημοκρατικό στερεί το δικαίωμα σ’ έναν πολίτη του να διαδηλώνει ελευθέρως –σύμφωνα με το Σύνταγμα- και πρωτίστως ανωνύμως. Βεβαίως, υπάρχει και η πλευρά εκείνη που διατείνεται πως δεν μπορείς να φυλακίζεις χωρίς στοιχεία. Και αυτό είναι αληθινό και άκρως σοβαρό. Είναι η ατομική περίπτωση ενός νέου από τη Λιβαδειά, η οποία όταν απομονωθεί, αδυνατεί να αποτυπώσει το γενικό πρόβλημα, ότι δηλαδή η δυτική Δημοκρατία διέρχεται κρίση. Γι’ αυτό ίσως θα πρέπει να ξαναδούμε τη δημοκρατία όχι ως κάτι δεδομένο, αλλά ως μια συνεχή κατάκτηση (Ταμπούκι). Ίσως πρέπει να πούμε μαζί με τον Πιερ Βιντάλ-Νακέ ότι «πατρίδα μας είναι η δημοκρατία» και πως μια κοινωνία της φιλίας, των ατομικών δικαιωμάτων και της έκφρασης όλων των πολιτιστικών ταυτοτήτων είναι δυνατή. Όλα τα παραπάνω που θα προσέδιδαν στον αγώνα για την απελευθέρωση του νεαρού γυμναστή μια πολιτική διάσταση ελλείπουν. Γι’ αυτό η κινητοποίηση των δημοκρατικών πολιτών για τον ως άνω σκοπό έχει περιορισμένο πολιτικό στόχο. Ακόμη χειρότερα η «ηθική της πεποίθησης», η πίστη δηλαδή στη «μονιστική» αλήθεια –και ο άλλος μπορεί να πιστεύει στη δική του αλήθεια- οδηγεί στο φανατισμό, ενώ η «ηθική ευθύνη» μπορεί να οδηγήσει στον κυνισμό και το φασισμό. Εδώ υπάρχει και η διάσταση που ο Ν. Μπόμπιο χαρακτηρίζει «νομική κρίση», ήτοι την κρίση του «συνταγματικού σφάλματος»(παραθυράκια ερμηνειών) και της «αντιδημοκρατικής πρακτικής». Ακριβώς αυτή η αντιδημοκρατική πρακτική σε συνδυασμό με το νομικό σφάλμα φυλακίζουν διαδηλωτές. Αλλά για να ορίσουμε μία αντιδημοκρατική πρακτική πρέπει να ορίσουμε και τη δημοκρατία. Τι είναι λοιπόν η δημοκρατία σήμερα; Ένα δημοκρατικό καθεστώς μπορεί να αξιολογηθεί με κριτήριο το «βαθμό πολιτικής βίας που υπάρχει ακόμα σ’ αυτήν(σ.σ. αστυνομικό κράτος), πόσο μεγάλο τμήμα των πολιτικών σχέσεων είναι ακόμα μυστικές(σ.σ. διαπλοκή με μέσα ενημέρωσης και οικονομικά συμφέροντα), πόσο μεγάλη είναι η δεσμευτική ισχύς των συμφωνιών μεταξύ των κοινωνικών και των πολιτικών δυνάμεων (σ.σ. ασυνέπεια υποσχέσεων και απαξίωση πολιτικής)…». Συνεπώς, όταν φυλακίζεται ένας αθώος τότε η δημοκρατία δεν είναι και τόσο δημοκρατία.