Η νύχτα που έπεσε το Facebook

 Η νύχτα που έπεσε το Facebook, 4/10/2021. Ο «τοίχος», το προφίλ-το πρόσωπο, ο τρόπος επικοινωνίας, η «φωνή» και οι σχέσεις τριών δισεκατομμυρίων χρηστών σε όλον τον κόσμο χάθηκαν σε μια στιγμή. Όπως εκείνη τη βραδιά, «τη νύχτα που έφυγε ο Μπούκοβι» από τον Ολυμπιακό, μέσα Δεκεμβρίου 1967, όταν εκατοντάδες χιλιάδες οπαδοί του Ολυμπιακού φώναζαν κι έγραφαν στους τοίχους του Πειραιά: «Πατέρα, μη φεύγεις, μη φεύγεις». Στον ίδιο τοίχο παραδίπλα, ένα άλλο σύνθημα έγραφε «όξω η κομονιστέ»! Τι κοινό, θα ρωτήσετε εύλογα, έχει το Facebook και ο Μπούκοβι; Τον «τοίχο» -από τούβλα ο ένας, από πίξελ ο άλλος-, που είναι το μέσο και ο τρόπος επικοινωνίας και έκφρασης χιλιάδων, εκατομμυρίων, δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Παράλληλα με τον τοίχο του Πειραιά λειτούργησε και το 45άρι δισκάκι του Περπινιάδη. Το τουίτερ της εποχής που τραγουδούσε: «Του Μπούκοβι την ομαδάρα, τη λένε Ολυμπιακάρα». 300.000 δίσκοι πουλήθηκαν! Στη Γουόλ Στριτ, αντίθετα, η τιμή της μετοχής του Facebook, σημείωσε χθες πτώση κατά σχεδόν 4,89%. Δηλαδή μερικά δισεκατομμύρια δολάρια! Οι ζημιές στην πραγματική οικονομία είναι επίσης μεγάλες. Τι θα συνέβαινε, αλήθεια, αν η βλάβη στο Facebook ήταν μεγαλύτερη; ποιες θα ήταν οι συνέπειες στην οικονομία, στην κοινωνία, στις προσωπικές σχέσεις; Ο ιδιοκτήτης του Facebook κατηγορείται από τις αμερικανικές αρχές ότι διαμορφώνει μονοπωλιακή κατάσταση στο διαδίκτυο, γεγονός που ο ίδιος αρνείται. Η "πτώση" όμως και ο τρόπος που επηρέασε δισεκατομμύρια ανθρώπους ακυρώνει την άρνησή του αυτή.   

Πολλοί χρήστες συνδέουν το γεγονός με τις αποκαλύψεις της μάρτυρος δημοσίου συμφέροντος Φράνσις Χάουγκεν. Η 37χρονη εργαζόταν ως διευθύντρια στην ομάδα κατά της παραπληροφόρησης του Facebook και παραιτήθηκε. Πριν φύγει αντέγραψε μια σειρά από σημαντικά εσωτερικά έγγραφα, τα οποία δόθηκαν στη Wall Street Journal, η οποία τις τελευταίες τρεις εβδομάδες δημοσίευσε τμηματικά το υλικό(Facebook Files). Οι αποκαλύψεις περιλάμβαναν έγγραφα που έδειχναν ότι διασημότητες, πολιτικοί και διάσημοι χρήστες του Facebook με υψηλό προφίλ αντιμετωπίζονταν διαφορετικά από την εταιρεία. Οι πολιτικές εποπτείας εφαρμόζονται διαφορετικά ή καθόλου σε τέτοιους λογαριασμούς – πρόκειται για το σύστημα XCheck (διασταύρωση).

Η Χάουγκεν αποκάλυψε το προφανές, ότι η εταιρεία ενδιαφερόταν πρωτίστως για το κέρδος και όχι για την ασφάλεια και την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.

Η 37χρονη δήλωσε ακόμη πως η εταιρεία γνώριζε πως είναι πιθανό το Instagram να προκαλέσει βλάβες στην ψυχική υγεία των εφήβων κοριτσιών με τη χρήση των διαφόρων φίλτρων φωτογράφησης. Είναι γνωστό ότι πολλά κορίτσια έχουν οδηγηθεί στην αυτοκτονία.

Θυμίζουμε, επιπλέον, το σκάνδαλο της Cambridge Analytica με στόχο τη χειραγώγηση της ψήφου στις εκλογές (όπου εξελέγη ο Τραμπ). Το Facebook πλήρωσε 5 δισεκατομμύρια δολάρια στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ για να επέλθει συμβιβασμός και να σταματήσει η δίωξη εναντίον του Μαρκ Ζούκερμπεργκ.

«Tα Facebook files αναδεικνύουν το πόσο σημαντικό είναι να μην αφήσουμε τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες να αυτορυθμίζονται» δήλωσε η δανή ευρωβουλευτής Κρίστελ Σαλντεμόσε.

Είναι η κύρια εισηγήτρια του νομοσχεδίου για της Ψηφιακές Υπηρεσίες, το οποίο προανήγγειλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να υποχρεώσει τις διαδικτυακές πλατφόρμες να λάβουν περαιτέρω μέτρα κατά του παράνομου περιεχομένου. «Τα έγγραφα βάζουν όλα τα γεγονότα στο τραπέζι για να υιοθετήσουμε έναν ισχυρότερο νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες» δήλωσε η γερμανίδα ευρωβουλευτής Αλεξάντρα Γκις. «Πρέπει να καθορίσουμε ρυθμιστικό πλαίσιο για όλο το σύστημα και το επιχειρηματικό μοντέλο που ευνοεί την παραπληροφόρηση και τη βία εις βάρος του αληθούς περιεχομένου» πρόσθεσε.

Πολύ φοβάμαι ότι πέραν των ωραίων λόγων και των ευγενών προθέσεων, το ρυθμιστικό πλαίσιο και οι κανόνες δεν θα επιδιώκουν τον δημοκρατικό έλεγχο των μεγα-εταιρειών του διαδικτύου, που εξάλλου θα βρίσκουν πάντα τα «νομικά παράθυρα» για να διαφεύγουν, αλλά τον έλεγχο των απλών χρηστών με πρόφαση την παραπληροφόρηση και τα fake news. Στόχος τους είναι να πλήξουν τις «φωνές» αντίστασης στο διαδίκτυο των «από κάτω». Να ελέγξουν τον ψηφιακό «τοίχο», όπως παλιότερα τον τοίχο του «Μπούκοβι»!

Μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγήσει στον ολοκληρωτισμό με την έννοια που ανέπτυξε η Χάνα Άρεντ στο The Totalitarian System, ως μια γενική, δηλαδή, κατάσταση στην οποία δεν υπάρχει πλέον αναγνωρίσιμο σημείο αναφοράς, όπου μια μόνιμη αστάθεια γίνεται σκόπιμα βασιλεία, όπου ορισμένες παρορμήσεις μπορούν να εκφραστούν χωρίς να αντιμετωπίσουν μεγάλα εμπόδια, θέτοντας σε κίνηση μια συνεχή δυναμική του χάους που οδηγεί σε προσωπική ανασφάλεια και διάλυση των κοινωνικών δομών. Όχι ότι σήμερα βρισκόμαστε άμεσα αντιμέτωποι με τέτοια φαινόμενα, αλλά η τάση των ατόμων να αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως περισσότερο ή λιγότερο κλειστές ολότητες που αποσύρονται στο δικό τους σύστημα πεποιθήσεων (δες τους ακροδεξιούς οπαδούς του Τραμπ, αλλά και τους νεοναζί στην Ελλάδα), εάν αυτό μπορούσε να πολλαπλασιαστεί, να ενταθεί και να γίνει συνηθισμένο, θα μπορούσε τότε να οδηγήσει σε μορφές ανωμαλίας και σ’ έναν νέο ολοκληρωτισμό μπροστά στον οποίο οι προηγούμενοι θα ωχριούν.