Το κινούν αίτιο και οι... τεχνοκράτες

 

[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Ελλάδα / 17.07.23 ]

---

Στο αεροδρόμιο της Ρώμης, εκεί που πριν 25 χρόνια κάναμε μία στάση, επιστρέφοντας από την έκθεση βιβλίου της Φρανκφούρτης, δεν διαβάζουν βιβλία πια, αλλά μόνο «κινητά».

Βλέπω το παιδί καθισμένο στην βαλίτσα να είναι χαμένο στην οθόνη του κινητού και ακούω ξανά τον Tristan Harris (πρώην υπεύθυνο σχεδιασμού στην Google) και τον Justin Rosenstein, τον άνθρωπο που είχε την ιδέα του Like στο Facebook*, να μιλούν για τη ριζική αλλαγή της ανθρώπινης υπόστασης, για την χειραγώγηση, τον εθισμό, για τον κατασκοπευτικό καπιταλισμό, για την εξαφάνιση της αλήθειας μέσα σε ατομικές εκδοχές της «αλήθειας», για πόλωση, για κοινωνικό εμφύλιο και κατάργηση της δημοκρατίας.

Οι μεγάλες πλατφόρμες Google, Facebook κλπ., επιδιώκουν να εθίζουν τους χρήστες (όπως στα ναρκωτικά), να τους χειραγωγούν, θέλουν να τους κρατούν κολλημένους στην οθόνη για να βλέπουν τις διαφημίσεις, επιδιώκουν να διαμορφώνουν τον τρόπο που σκέφτονται, που επιθυμούν (έτσι δημιουργούνται οι νέες ανάγκες, το γούστο και η μόδα). Ομοίως μέσω των "νέων κοινωνικών δικτύων" αναγνωριζόμαστε από τους άλλους (οι ορατοί και οι αόρατοι) ή νομίζουμε ότι αναγνωριζόμαστε (μέσω των like), καταναλώνουμε ότι νομίζουμε ότι είναι "τρέντι" (τελικά αυτοαναλωνόμαστε), πιστεύουμε (τις θεωρίες συνωμοσίας) και ψηφίζουμε την καλύτερη «περσόνα-εικόνα» με όρους λάιφ στάιλ…

Οι θεωρίες συνωμοσίας, ο φανατισμός, η πόλωση και η περίφημη «τοξικότητα» δεν είναι παρά η περιχαράκωση κοινωνικών ομάδων μέσα σε απρόσβλητα ψηφιακά τείχη έτσι ώστε να μην υπάρχει κανένας διάλογος, καμία όσμωση μεταξύ τους, καμία σύνθεση, αντίθετα διευρύνουν τις κοινωνικές και πολιτικές αντιθέσεις, οδηγώντας σε εμφυλιοπολεμικές καταστάσεις (μικροί κοινωνικοί εμφύλιοι όπως στην ταινία του Σκορτσέζε: «οι συμμορίες της Νέας Υόρκης»). Ο δημόσιος χώρος ως πεδίο ειρηνικής διαμόρφωσης συναινέσεων και συνθέσεων δεν υπάρχει παρά ως ένας πολυκερματισμένος χώρος που αποτελείται από "ψηφιακές φούσκες",  ήτοι από αντίπαλες ομάδες φανατικών που μιλούν με τα αληθινά όπλα (ΗΠΑ), ή με «τοξικές» λέξεις (Ελλάδα). Αυτός ο εμφύλιος συμφέρει πάντα τους «από πάνω» γιατί μπορούν να κυριαρχούν στους "από κάτω" με βάση το «διαίρει και βασίλευε».

Γενικά, οι τεχνικές των «κοινωνικών δικτύων», της χειραγώγησης και του εθισμού υπηρετούν τη μεγιστοποίηση του κέρδους και είναι στον πυρήνα του νεοφιλελευθερισμού. Από το 1987 το έλεγε η "μητέρα" του  νεοφιλελευθερισμού, η Μάργκαρετ Θάτσερ, στο περιοδικό «Woman’s own»: «Τι είναι η κοινωνία; Δεν υπάρχει. Υπάρχουν άντρες, γυναίκες και οικογένειες…». Πολιτικός τους στόχος, λοιπόν, είναι ο ακραίος ατομικισμός, η καταστροφή της κοινωνίας, κάθε τι που είναι συλλογικό, έτσι ώστε να μην υπάρχουν ομαδοποιήσεις των «κάτω»…  Κατ' αυτόν τον τρόπο η κουλτούρα της αγοράς δεν έχει καμιά αντίσταση και είναι ολοκληρωτική. Τώρα μπορούν να κάνουν τα πάντα για το κέρδος. Κι ας καεί η Γη. «Θρησκεία τους η απληστία», γράφει στο τουίτερ ο Μπέρνι Σάντερς.

Η απόκρυψη

Οι τεχνικές και οι αλγόριθμοι κρύβουν το κινούν αίτιο, αυτό που δίνει στη χρήση των «νέων μέσων» ορισμένο περιεχόμενο και κατεύθυνση. Αποκρύπτουν επιμελώς ότι όλα γίνονται για το κέρδος.

Γι’ αυτό λέω πως ναι, χρειάζονται οι «τεχνοκράτες» για να μας εξηγήσουν τις τεχνικές "παραπλάνησης", αλλά εκείνοι που χρειάζονται πιο πολύ είναι αυτοί που θα μας εξηγούν ότι οι τεχνικές έχουν ως στόχο το κέρδος, την εκμετάλλευσή μας, δείχνοντάς μας συγχρόνως το "δρόμο" της απελευθέρωσή μας από την εκμετάλλευση αυτή. Με άλλα λόγια, θα μας δείχνουν πως θα αλλάξουμε το "κινούν αίτιο" (τον καπιταλισμό) και με τι θα το αντικαταστήσουμε. Κι αυτό είναι ζήτημα πολιτικό και ιδεολογικό συγχρόνως.

Ο καπιταλισμός έχει χάσει τα φρένα του, έχει ξεχάσει να σταματά και οδηγεί κατευθείαν στο χάος. Αυτό δεν το διαπιστώνουν οι επικριτές του μόνο, αλλά και οι ίδιοι οι συστημικοί θεωρητικοί (Modern Capitalism Needs a Revolution to Undo the Damage It Has Caused), γράφει ο Ronald Cohen στο περιοδικό Time.

Και επιβεβαιώνεται η Χάνα Άρεντ που έλεγε ότι «Οδεύουμε σ’ ένα ψηφιακό ολοκληρωτισμό μπροστά στον οποίο οι ολοκληρωτισμοί του παρελθόντος θα ωχριούν, καθώς οι άνθρωποι θα γίνουν δούλοι των δημιουργημάτων τους». Βέβαια, οι πολλοί θα είναι δούλοι, ενώ οι "ελάχιστοι" θα είναι τα αφεντικά, οι Κύριοι Όλος ο Κόσμος που έλεγε ο Κάφκα...

Κι όμως κάποιοι από εμάς επιμένουν ότι το θέμα είναι… τεχνοκρατικό. Έλεος πια!

 

*Από το ντοκιμαντέρ «Το κοινωνικό δίλημμα»

Λιτότητα για τους πολλούς, υπερκέρδη για τους λίγους

 

[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Κόσμος / 06.07.23 ]

---

Επιστροφή στην λιτότητα στην Γερμανία. Από την ακρίβεια (πληθωρισμός) στην λιτότητα. Κι αν αυτό συμβαίνει στην Γερμανία, στην Ελλάδα θα έχουμε "σφαγή".

Το πιο άγριο και προκλητικό είναι ότι η λιτότητα για τους "από κάτω" συμπίπτει με την απίστευτη κερδοσκοπία των "μεγαλοκαρχαριών".

Προϋπολογισμός λιτότητας στην Γερμανία

Την Τετάρτη, 5 Ιουλίου, η κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς ενέκρινε ένα προσχέδιο προϋπολογισμού για το έτος 2024 που θα εξεταστεί από την Bundestag τον Σεπτέμβριο και το οποίο προβλέπει περικοπές δαπανών κατά 30 δισ ευρώ (446 δισεκατομμύρια ευρώ από 476 δισεκατομμυρίων το 2023). Θα γίνουν μειώσεις σε όλα τα υπουργεία, με εξαίρεση την Άμυνα! (Γιατί άραγε η άμυνα εξαιρείται;)

Ο στόχος είναι η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος της Γερμανίας από το 4,25% του ΑΕΠ σε 1,75% και του επιπέδου χρέους της χώρας από 67,75% σε 66,5%. Αυτό τι σημαίνει; Ότι μέχρι εδώ ήταν η χαλάρωση των κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας και επιστρέφουμε στα προ κοβιντ όρια. Οπότε θα έχουμε «νέα επιτήρηση» και επιβολή άγριας λιτότητας καθώς και περικοπές των κοινωνικών δαπανών και στην Ελλάδα (διάλυση δηλαδή του ΕΣΥ και  των οργανισμών κοινής ωφέλειας).

Η νέα λιτότητα σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό θα τινάξουν κυριολεκτικά στον αέρα τα νοικοκυριά, κυρίως τα ευάλωτα.

Ποιος όμως ωφελείται από την πολιτική αυτή; 

Η αναζήτηση μιας απάντησης σύμφωνα με την γερμανική εφημερίδα Tageszeitung ξεκινά με ένα «μουγκρητό» από την "μαύρη [υβριδική] Mercedes E-Class που κινείται μέσα στο δίκτυο του εργοστασίου παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα Bergkamen-Heil [στη βορειοδυτική Γερμανία]. Ο Andreas Reichel, διευθύνων σύμβουλος της Steag, εταιρείας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Έσσεν, πηγαίνει στην αίθουσα συσκέψεων όπου τον περιμένουν οι υπάλληλοί του. Το μεγάλο αφεντικό χαμογελάει. Έχει καλά νέα. Το εργοστάσιο που επρόκειτο να κλείσει τον περασμένο Οκτώβριο, είναι πλέον βέβαιο ότι θα παραμείνει σε λειτουργία τουλάχιστον μέχρι το 2024.". Η Bergkamen έχει επανεκκινήσει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με άνθρακα, αφού οι Ρώσοι δεν παραδίδουν πλέον φυσικό αέριο. Ο Andreas Reichel αρνείται να δώσει αποτελέσματα για το 2022, αλλά γνωρίζουμε ότι ο τζίρος του ομίλου θα ανέλθει σε σχεδόν 6 δισ. ευρώ, υπερδιπλάσιος σε σχέση με το προηγούμενο έτος. «Δεν είμαστε κερδοσκόποι της κρίσης, έχουμε νικήσει την κρίση», λέει το μεγάλο αφεντικό!

«Δεν είμαστε κερδοσκόποι κρίσης!» 

Σχεδόν σε όλους τους τομείς αυτό είναι το ρεφρέν που επαναλαμβάνεται με τις τιμές στα ύψη. Κανείς δεν θέλει να κατηγορηθεί ότι έγινε πλούσιος από τον πόλεμο ή την πανδημία, γράφει η Tageszeitung. Ο Lionel Souque, το αφεντικό της [αλυσίδας σούπερ μάρκετ] Rewe, η οποία αξίζει δισεκατομμύρια, ισχυρίζεται ότι έχει σκόπιμα παραιτηθεί από τα κέρδη. Ο Felix Pakleppa, γενικός διευθυντής της Γερμανικής Οικοδομικής Ένωσης (ZDB), θρηνούσε ήδη από το περασμένο καλοκαίρι ότι «οι επιπτώσεις του πληθωρισμού και της ενεργειακής κρίσης αγγίζουν τώρα στον κτιριακό τομέα». Ως εκ τούτου, το κράτος θα πρέπει να παρέχει «συνετά κίνητρα για επενδύσεις». Και το κράτος τον ακούει, γιατί είναι ευαίσθητο στους μεγαλοεπιχειρηματίες αλλά σκληρό στους εργαζόμενους που τους πλήττει διττά: με την ακρίβεια και τις περικοπές των κοινωνικών δαπανών. Αντίθετα, οι μεγαλοεπιχειρηματίες κερδίζουν διπλά.

Στη Δρέσδη, ο οικονομολόγος Joachim Ragnitz, του ινστιτούτου οικονομικής έρευνας IFO, διεξάγει έρευνα βασισμένος σε επιστημονικούς υπολογισμούς που του επιτρέπουν να ελέγχει, ανά τομέα, εάν τα κέρδη έχουν αυξηθεί ταυτόχρονα με το κόστος. Και διαπιστώνει ότι οι εταιρείες κερδίζουν πολύ περισσότερο από όσο θα έπρεπε. «Στο εμπόριο, όπου κανείς δεν κατανοεί πλήρως πώς διαμορφώνεται η τιμή, ας πούμε, του γιαουρτιού, οι τιμές έχουν αυξηθεί πολύ περισσότερο από ό,τι θα δικαιολογούσε το εκτοξευόμενο κόστος. Το ίδιο ισχύει και στις κατασκευές και τη γεωργία».

Το ίδιο ισχύει τηρουμένων των αναλογιών και στην Ελλάδα. Τα στοιχεία της έρευνας του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) είναι αποκαλυπτικά.

Οι μεγαλοκαρχαρίες της ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ στην Ελλάδα

Η εγκατεστημένη ισχύς μονάδων ΑΠΕ στην Ελλάδα, στο τέλος του 2021 παρουσίασε αξιοσημείωτη αύξηση κατά περίπου 14,6% σε σχέση με αυτή που καταγράφηκε στο τέλος του 2020 και κατά 30,5% σε σχέση με την εγκατεστημένη ισχύ στο τέλος του 2019, με περαιτέρω αύξηση 8,50%, το 2022. Η σημαντική αυτή αύξηση, στην πορεία της χώρας για την επίτευξη των δεσμευτικών στόχων για το Κλίμα και το Περιβάλλον, οφείλεται κυρίως στην εγκατάσταση νέων αιολικών σταθμών, συνολικής ισχύος 343 MW, καθώς και νέων φωτοβολταϊκών μονάδων, συνολικής ισχύος 849 MW. Οι αυξήσεις αυτές ως απόλυτα νούμερα κρίνονται ως ιδιαίτερα σημαντικές, αφού διαπιστώνεται, ότι κατά τη διάρκεια, της τελευταίας τριετίας μια σταθερά αυξημένη επενδυτική δραστηριότητα στους εν λόγω κλάδους σε σχέση με τα προηγούμενα έτη και κυρίως στον κλάδο των αιολικών και φωτοβολταϊκών σταθμών. Εκτιμάται ότι η τάση αυτή αναμένεται να ενισχυθεί τα επόμενα χρόνια… (στοιχεία ΙΕΝΕ)

Πολλά τα ΛΕΦΤΑ

«Η Ελλάδα πρόκειται να λάβει περίπου 31 δις. € από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), των 672,5 δις. € της ΕΕ. Ο ΜΑΑ βρίσκεται στον πυρήνα της πρωτοφανούς προσπάθειας ανάκαμψης της ΕΕ, του «NextGenerationEU», του σχεδίου των 750 δισ. € που συμφωνήθηκε από τους ηγέτες της ΕΕ τον Ιούλιο του 2020. Βάσει του ΜΑΑ, τα κράτη μέλη θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19, ενώ παράλληλα οι οικονομίες τους θα προχωρήσουν στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση» (ΙΕΝΕ).

Είναι φανερό που θα πάνε αυτά τα λεφτά! Σ’ αυτούς που ήδη έχουν τεράστια («απρόβλεπτα» τα λένε) κέρδη από τις φοβερές αυξήσεις στην ενέργεια.

Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης έχει προταθεί να συγχρηματοδοτηθούν έργα ενεργειακών υποδομών που υλοποιούνται από τον Διαχειριστή του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρισμού, ΑΔΜΗΕ, αλλά και από τη θυγατρική της (Δ)ΕΗ, ΔΕΔΔΗΕ, έργα αποθήκευσης ενέργειας, προώθηση της ηλεκτροκίνησης, κ.α.

Οι πόροι που θα κατανεμηθούν στην Ελλάδα από την Πολιτική Συνοχής για την περίοδο 2021-2027 ανέρχονται στα 21,1 δισ. ευρώ και θα οδηγήσουν σε 26,7 δισ. ευρώ συνολικούς επενδυτικούς πόρους, αυξημένους κατά 7% σε σχέση με την αντίστοιχη κατανομή της περιόδου 2014- 2020. Το 1/3 των πόρων αυτών, ήτοι 8,2 δισ. ευρώ, θα κατευθυνθεί στα 13 Περιφερειακά Προγράμματα (ΙΔΟΥ και το ενδιαφέρον για τις αυτοδιοικητικές εκλογές). Η ηλεκτροκίνηση βρίσκεται επίσης στο επίκεντρο του επενδυτικού ενδιαφέροντος εγχώριων και ξένων ομίλων.

Τα προγράμματα αυτά σύμφωνα με τις αρμοδιότητες της νέας κυβέρνησης Μητσοτάκη θα τα διαχειριστεί το υπουργείο Οικονομικών και όχι το υπουργείο Ενέργειας και Ανάπτυξης.

Ποιοι είναι οι... ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ;

Ξεχωριστή θέση στην ενεργειακή μετάβαση κατέχει η απολιγνιτοποίηση των περιοχών Δυτικής Μακεδονίας και Μεγαλόπολης. Το Master plan που έχει εκπονήσει το ΥΠΕΝ προβλέπει αξιοποίηση πόρων που προσεγγίζουν τα 4,5 δισ. ευρώ. Η ΔΕΗ, σε συνεργασία με τη γερμανική RWE, προωθεί σχέδιο για την εγκατάσταση στα ορυχεία της Δυτικής Μακεδονίας ΦΒ πάρκων συνολικής ισχύος 2,5 χιλιάδων GW, ενώ τα ΕΛΠΕ κατασκευάζουν ΦΒ πάρκο ισχύος 204 MW, που εξαγόρασαν από τη γερμανική εξαγορά του χαρτοφυλακίου φωτοβολταϊκών που θα κατασκευάσει η γερμανική εταιρεία JUWI, στο πλαίσιο της στρατηγικής τους για επέκταση στον κλάδο των ΑΠΕ. Στις εμβληματικές επενδύσεις της περιοχής είναι και το σχέδιο που προωθείται από κοινού από τις ελληνικές εταιρείες ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ, ΕΛΠΕ, η Motor Oil, Μytilineos, ΤΕΡΝΑ και την πολωνική εταιρεία Solaris, για την παραγωγή υδρογόνου από ΑΠΕ. Το αποκαλούμενο White Dragon project προβλέπει επενδύσεις ύψους 2,5 δισ. ευρώ σε ηλεκτρολύτες από ενέργεια που θα παράγεται από ΦΒ πάρκα ισχύος 1,5 GW, τα οποία θα εγκατασταθούν στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης.

Από εδώ τα λεφτά και από εκεί η λιτότητα. Από εδώ η χλιδή και από εκεί ένας 52χρονος γιατρός στο Περιστέρι που χάνει τη ζωή του γιατί δεν υπήρχε διαθέσιμο ασθενοφόρο… Από εδώ ο παράδεισος και από εκεί η κόλαση... η απόλυτη δυστοπία...

Κι εμείς τι κάνουμε; Ή αποσυρόμαστε στον καναπέ μας περιμένοντας το τέλος ή ακολουθούμε την προτροπή του νέου που έλεγε: Κι ας μη νικήσουμε ποτέ, θα πολεμάμε πάντα!

Γιατί μέσα από τον αγώνα κερδίζεται η αξιοπρέπειά μας, ανασυστήνεται το ταπεινωμένο και τσακισμένο Πρόσωπό μας...

*Η φωτογραφία είναι αρχείου από διαδήλωση στη Χιλή

H vita activa της Αριστεράς

 

[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Κόσμος / 05.07.23 ]

---

Η ανάρτηση των βίντεο του αμφίβιου σερβιτόρου στη Ρόδο, του ζεματισμένου σεφ στην Κρήτη, των διαδηλώσεων των γυναικών στο Ιράν, του αστυνομικού που δολοφονεί εν ψυχρώ τον Nahel, των διαμαρτυριών των νεαρών Γάλλων των προαστίων για την δολοφονία, το Metoo, όλα αυτά και άλλα δείχνουν τη σπουδαιότητα των κοινωνικών δικτύων στην οργάνωση των αυθόρμητων εξεγέρσεων.

Τα συστημικά μίντια «βλέπουν» στη χρήση των κοινωνικών δικτύων έναν «διαγωνισμό της καλύτερης εικόνας» που θα γίνει viral!

Όμως αυτό είναι η επιφάνεια που δεν απέχει από το ψεύδος.

Είναι γνωστό ότι σε πρώτο χρόνο μετά την δολοφονία του έφηβου στην Ναντέρ κυκλοφόρησε στα μίντια και στα δίκτυα η εκδοχή της αστυνομίας ότι δήθεν ο έφηβος ήθελε να «εμβολίσει» τους αστυνομικούς (το ίδιο και με τον Σαμπάνη στο Πέραμα). Στη συνέχεια όμως, νέα βίντεο αποκάλυψαν το ψέμα. Ο Nahel δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από τον μπάτσο. Μάλιστα, ένας συμπατσος τον παρότρυνε: «Πυροβόλησέ τον»!

Η αποκάλυψη έβαλε τη φωτιά.

Αλλά πέρα από την αποκάλυψη των ψευδών των δυνάμεων της κρατικής καταστολής, τα κοινωνικά δίκτυα λειτουργούν υπό όρους ως ένα πλέγμα λαϊκής πληροφόρησης. «Δημοσιογράφοι ή πολίτες ρεπόρτερ» που βρίσκονται σε όλες τις διαδηλώσεις στη Γαλλία, κρατούν ένα κινητό στο χέρι και μεταδίδουν μέσω των κοινωνικών δικτύων εικόνες και μία άλλη εκδοχή των γεγονότων από αυτή που παρουσιάζουν τα συστημικά ΜΜΕ και η μονταζιέρα της αστυνομίας.

Οι ερασιτέχνες δημοσιογράφοι «τα πάνε καλύτερα από εμάς (τους επαγγελματίες). Είναι η γενιά των κοινωνικών δικτύων…», λέει ο ανεξάρτητος ρεπόρτερ Jules Ravel, που δραστηριοποιείται στο Twitter.

Είναι οι «ρεπόρτερ» που αποκαλύπτουν με φωτογραφίες, βιντεοσκοπήσεις και αναρτήσεις τη βία, τις αυθαιρεσίες και τα ψεύδη της αστυνομίας. Είναι οι νέοι που επιδιώκουν να τεκμηριώσουν ό,τι συμβαίνει στην καρδιά των γεγονότων. Και η δουλειά τους δεν αποσκοπεί μόνο στην αποκάλυψη της αλήθειας στην κοινή γνώμη αλλά και στη μαρτυρία υπέρ των συλληφθέντων, που κατηγορούνται με πλαστές κατηγορίες από την αστυνομία. Είναι «ένα όπλο προστασίας, μια ασφάλεια κατά τη διάρκεια ορισμένων βίαιων παρεμβάσεων της αστυνομίας», λέει ένας από τους «ρεπόρτερ του δρόμου»….

Και στην Ελλάδα συμβαίνει κάτι ανάλογο στις μεγάλες κινητοποιήσεις, αλλά δεν έχει αυτόν τον οργανωμένο και συστηματικό χαρακτήρα.

Τα «κινητά» και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα «όπλο» στα χέρια των «από κάτω», αλλά δεν αρκούν.

Οι μαζικές οργανώσεις «μπορούν να αποκτήσουν σταθερότητα μόνο όταν αναπτύσσουν συγχρόνως μια συλλογική ταυτότητα, η οποία μπορεί να διοχετεύει την επιθετικότητα προς τα έξω, επικεντρώνοντάς την σ’ έναν εξωτερικό εχθρό, προκειμένου να δημιουργηθεί στο εσωτερικό η αίσθηση του κοινού κινδύνου και της ευθύνης…», γράφει η Χάνα Άρεντ. Εδώ έχουμε έναν εχθρό του λαού, την αστυνομία και αυτούς που την χρησιμοποιούν, αλλά λείπει η «συλλογική ταυτότητα» που θα εξασφαλίσει την διάρκεια. Γι’ αυτό ακόμα και οι πιο μεγάλες «κοινωνικές πυρκαγιές» τελικά σβήνουν… και μένουν αυτοί που καταφέρνουν να προτείνουν μια «ταυτότητα», μια διαδικασία Αναγνώρισης που καθιστά αφόρητη την κοινωνική απόρριψη και την Περιφρόνηση.

Η περιφρόνηση και η κοινωνική απόρριψη (των νέων των προαστίων) αποτελούν μια εξαιρετικά αμφίσημη πηγή κινήτρων για έκφραση κοινωνικής διαμαρτυρίας και αντίστασης, όταν δεν υπάρχει μία κατεύθυνση δι-εξόδου της αντίδρασης στην περιφρόνηση και την ταπείνωση. Αυτή την αντίδραση και αντίσταση που εκπροσωπούσε το όραμα της Αριστεράς για μια άλλη κοινωνία η οποία θα Αναγνώριζε τους «από κάτω», τώρα το εκπροσωπεί πιο ισχυρά η (ακρο)δεξιά μ’ έναν «ψεύτικο εχθρό», τους μετανάστες και όσους είναι αλληλέγγυοι...

Γι' αυτό η Αριστερά οφείλει να επανεύρει το όραμά της, το αφήγημά της για μια άλλη κοινωνία, για την ανατροπή του μαφιόζικου παραγωγικού μοντέλου, καθώς και την Πράξη της, τη δράση της. Να περάσει δηλαδή από την μικροαστική vita contemplativa στην αγωνιστική vita activa…

Εκεί που απαγόρευσαν το φιλοδώρημα με νόμο

 

[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Ελλάδα / 03.07.23 ]

---

Ο σερβιτόρος στο νερό, η χαμένη αξιοπρέπεια, η εργοδοτική μαφία, οι ξεδιάντροποι καταναλωτές στις πλωτές ξαπλώστρες, η ντροπή που ξεπλένεται με το παχυλό φιλοδώρημα. 

Το φιλοδώρημα όμως δεν είναι παίξε-γέλασε. Στην Καταλωνία το 1936, το είχαν απαγορεύσει με νόμο:

«Οι σερβιτόροι και οι υπάλληλοι σε κοίταζαν στα μάτια και σε αντιμετώπιζαν σαν ίσο τους. Οι δουλοπρεπείς εκφράσεις, ακόμα κι οι τυπικότητες, είχαν προσωρινά εξαφανιστεί. Κανείς δεν έλεγε «σενιόρ» ή «Δον» ή «εσείς». Όλοι αποκαλούσαν όλους «σύντροφε», χρησιμοποιούσαν τον ενικό... Το φιλοδώρημα ήταν απαγορευμένο με νόμο... τα ανθρώπινα όντα προσπαθούσαν να συμπεριφερθούν σαν ανθρώπινα όντα...»*.

Ναι, το φιλοδώρημα ήταν απαγορευμένο με νόμο! 

Αλλά η απώλεια της αξιοπρέπειας δεν είναι αποτέλεσμα μόνο του φιλοδωρήματος, αλλά ενός συστήματος σχέσεων εξουσίας που είναι διεσπαρμένες παντού: στη δουλειά, στη σχέση εργαζόμενου-εργοδότη, στη σχέση εργαζόμενου-πελάτη, στις ομάδες, στις οικογενειακές σχέσεις, στην πατριαρχική σχέση άντρα-γυναίκας, στην παρέα, στις συλλογικότητες…

Η ανώτατη εξουσία όμως είναι αυτή που μπορεί να πραγμοποιεί την ανθρώπινη ύπαρξη, να μετατρέπει τον εργαζόμενο από υποκείμενο σε αντικείμενο-πράγμα. Είναι αυτή που επιβάλει την μη προστασία των εργαζομένων, την εκμετάλλευσή τους σε "νομοθετικό κενό". Δεν υπάρχει «νομική απαγόρευση» για τον «σερβιτόρο στο νερό» είπε ο υπουργός Εργασίας. Άρα όλα είναι νόμιμα και καλώς καμωμένα!

Αλλά όταν μιλάμε για αξιοπρέπεια (όλοι μιλούν γι' αυτή), τι εννοούμε;

Η «αξιοπρέπεια» του σερβιτόρου είναι η αναγνώρισή του ως ανθρώπινου υποκειμένου. Ο εργαζόμενος δεν επαιτεί (φιλοδώρημα) αλλά απαιτεί την ανταμοιβή της εργασίας του που θα του επιτρέπει να ζει αξιοπρεπώς. Και πρώτο βήμα της αναγνώρισης της αξιοπρέπειας είναι η κατάργηση του φιλοδωρήματος, η κατάργηση της αντιμετώπισής του ως συμπλήρωμα του μισθού και κάποτε ως ο μόνος «μισθός».

Αξιοπρέπεια, επίσης, είναι ο εργαζόμενος να ασφαλίζεται και να μην τον βάζουν στο ψυγείο με τα κρέατα όταν καίγεται από το λάδι! Αξιοπρέπεια είναι η εργασία των πέντε ημερών και των 40 ωρών και όχι η αδιάκοπη εργασία επί επτά ημέρες συνεχώς, αξιοπρέπεια είναι να μπορείς να γυρίζεις το βράδυ στα παιδιά σου...

Τι κάνουμε;

Είναι αλήθεια πως στην πολλαπλότητα των σχέσεων εξουσίας και των σχέσεων υποταγής και καταπίεσης, υπάρχει και μία πολλαπλότητα αντιστάσεων, και καθεμιά από αυτές αποτελεί ειδική περίπτωση. Ο Όργουελ αναφέρει την επίπληξη που δέχτηκε από τον Καταλανό ξενοδόχο όταν προσπάθησε να δώσει φιλοδώρημα σε εργαζόμενο.

«Η κραυγή μας», σημειώνει ο Holloway**, «μεταφράζεται σε μια πολλαπλότητα κραυγών», σ’ ένα σύμπλεγμα αντίστασης, που μετατοπίζεται συνεχώς, σε μία ετερογένεια συγκρούσεων και ανταγωνισμών, που αντιστοιχούν σε χιλιάδες μορφές αντίστασης και όχι μόνο στην κυρίαρχη δυαδική αντιπαράθεση: κεφαλαίου-εργασίας. Αυτή η «κραυγή» είναι η πιο δυνατή και προεξάρχει όλων των άλλων, γιατί σήμερα, η ανεργία, η φτώχεια, η επισφαλής εργασία, το ξεσπίτωμα και η εξαθλίωση των εργαζομένων, γενικά η κραυγή απέναντι στην εργοδοτική βαρβαρότητα είναι η πρωταρχική κραυγή, η βασική αντίσταση.

Η κραυγή μας για την κατάλυση της ανθρωπιάς, για την ταπείνωση του Προσώπου, για την αφαίρεση της αξιοπρέπειας σημαίνει, συγχρόνως, την προβολή μιας συγκεκριμένης ανθρωπιάς, που σημαίνει τη χειραφέτηση και την υπέρβαση της ξενότητας και της ξένωσης, σημαίνει τη συνάντηση με τους Άλλους, σημαίνει την ενεργό αγωνιστική αλληλεγγύη.

 Η Αριστερά δεν χρειάζεται μόνο «αφήγηση», χρειάζεται κυρίως το συλλογικό πράττειν, χρειάζεται την οργάνωση των «κραυγών», των αντιστάσεων, τη δημιουργία σχέσεων συντροφικότητας, αλληλεγγύης, αγάπης, προεικονίζοντας έτσι το είδος της κοινωνίας που επαγγέλλεται. 

Και μπορεί να γίνει «πόλος ανάγκης», όταν μέσα από τους αγώνες που θα οργανώνει, θα μπορούν οι τσακισμένοι εργαζόμενοι-αντικείμενα να βρίσκουν προστασία και να επανασυστήνουν το θρυμματισμένο Πρόσωπό τους, να ξαναβρίσκουν την αξιοπρέπειά τους. Και τότε να μπορούν να λένε:   

  «…ο πόνος που μας ένωνε μας έκανε να μιλήσουμε, και καταλάβαμε πως στις λέξεις μας υπήρχε αλήθεια,… καταλάβαμε πως υπάρχει ακόμη ελπίδα στην καρδιά μας. Μιλήσαμε με τον εαυτό μας, κοιτάξαμε μέσα μας και κοιτάξαμε την ιστορία μας: Είδαμε τους πιο αρχαίους προγόνους μας να υποφέρουν και να αγωνίζονται, είδαμε τους παππούδες μας να αγωνίζονται, είδαμε τους πατεράδες μας με οργή στα χέρια τους, είδαμε πως δεν μας είχαν αρπάξει τα πάντα, πως ακόμη είχαμε το πιο πολύτιμο, αυτό που μας έκανε να ζούμε, αυτό που έκανε το βήμα μας να υψώνεται πάνω από τα φυτά και τα ζώα…. Και είδαμε, αδέρφια, πως αυτό που είχαμε ήταν η ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ… και η αξιοπρέπεια ήρθε πάλι να κατοικήσει στην καρδιά μας, και είμαστε πάλι καινούργιοι. Και οι νεκροί, οι νεκροί μας, είδαν πως ήμαστε και πάλι καινούργιοι και μας κάλεσαν πάλι στην αξιοπρέπεια, στον αγώνα» (υποδιοικητής Μάρκος).

*Τζ. Όργουελ, Προσκύνημα στην Καταλωνία, Διεθνής Βιβλιοθήκη

**Holloway John: Ας αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να καταλάβουμε την εξουσία, Σαββάλας, Αθήνα, 2006

Δεν είναι όχλος, άθλιε!

[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Κόσμος / 01.07.23 ]

«Ο όχλος καίει και λεηλατεί» λέει ο ανταποκριτής του τηλεοπτικού καναλιού. Ο κόσμος που εκφράζει την οργή του για την εν ψυχρώ δολοφονία από αστυνομικό ενός 17χρονου έφηβου στο προάστιο του Παρισιού Ναντέρ, αποκαλείται «όχλος»!

Αλλά δεν είναι όχλος, άθλιε!

Όσοι συγκεντρώθηκαν την Πέμπτη 29 Ιουνίου στο Παρίσι, στην Λυών, στη Μασσαλία, στη Γκρενόμπλ, στη Μπορντώ, παντού, για να διαδηλώσουν για την δολοφονία του 17χρονου Nahel από έναν μπάτσο στο Παρίσι, θεωρούνται «όχλος». Και αφού είναι «όχλος» οι δολοφονίες νεαρών διαδηλωτών από τα ρόμποκοπ του Μακρόν θεωρούνται δικαιολογημένες!

Αλλά δεν είναι όχλος ούτε ταραχοποιοί, άθλιοι!

Είναι οι γονείς, είναι τα αδέρφια, είναι οι φίλοι του δολοφονημένου 17χρονου Nahel.

Όπως λέει η 19χρονη φοιτήτρια φιλολογίας Syrine Djidi στον ανταποκριτή των The New York Times, «Ο Nahel θα μπορούσε να ήταν αδερφός μου – ο αδερφός μου είναι 17».

Η 19χρονη φοιτήτρια ένιωσε την ανάγκη να έρθει με τρένο από την άλλη άκρη του Παρισιού για να δείξει την υποστήριξή της στη μητέρα του νεκρού, να δείξει την οργή της για το σύστημα. «Δεν ήταν λευκός. Όταν δεν είσαι λευκός, γίνεσαι στόχος της αστυνομίας», λέει.

Ο Nahel ήταν Γάλλος πολίτης με βορειοαφρικανικές ρίζες, στην περίπτωσή του μαροκινής και αλγερινής καταγωγής. Ήταν ένας «μη λευκός».

Στα μάτια των "μη λευκών", των "μη χριστιανών" Γάλλων, η ζωή και ο θάνατος του Nahel M. είναι σύμβολο της δικής τους οδυνηρής ζωής.

Στη Γαλλία «Όταν δεν είσαι λευκός, είσαι στόχος» συνοψίζει η Syrine Djidi.

«Η Δημοκρατία θα κερδίσει, όχι οι ταραχοποιοί», λέει από την πλευρά του ο υπουργός της γαλλικής κυβέρνησης.

Η «Δημοκρατία» που δολοφονεί θα νικήσει!

Και το χέρι της «δημοκρατίας» που σκοτώνει είναι η αστυνομία.

Παντού η αστυνομία λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο γράφει στην Le Monde Diplomatique o Λοράν Μπονέλι*: «Από τη δεκαετία του 1980, η αστυνομία εμφανίστηκε σταδιακά ως μια λύση για την εξουσία προκειμένου να αντιμετωπίσει τις συνέπειες από τη διεύρυνση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, που παρατηρούνται τόσο στις δυτικές κοινωνίες όσο και μεταξύ των χωρών του Βορρά και του Νότου…».

Από τις Ηνωμένες Πολιτείες στη Γαλλία και από το Ηνωμένο Βασίλειο στην Ισπανία αλλά και την Ελλάδα, θα αναπτυχθεί η αυστηροποίηση της ποινικής καταστολής μικροαδικημάτων. Αυτό θα νομιμοποιεί την αστυνομία να σκοτώνει για το «τίποτα» (παράνομη οδήγηση, αλκοόλ, ναρκωτικά...).

Τα ρατσιστικά στερεότυπα των αστυνομικών διαμορφώνονται στις σκληρές σχέσεις που έχουν σε καθημερινή βάση με ορισμένα τμήματα της εργατικής τάξης, των αποκλεισμένων, των μεταναστών, των ανέργων, των τοξικομανών κ.ά. Αυτά τα ρατσιστικά στερεότυπα στη συνέχεια εφαρμόζονται και σε όποιον έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με τους παραπάνω.

Ενθαρρυμένοι από τις νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις ("τους λύνουν τα χέρια", όπως είπε ένας μπάτσος), οι αστυνομικοί δεν διστάζουν να χρησιμοποιούν τακτικά σε μικροπαραβάτες, μεθόδους που επιφύλασσαν μέχρι πρότινος στους πιο σκληροπυρηνικούς παραβάτες. Οι δολοφονίες άνευ σοβαρού λόγου, η βάρβαρη βία εναντίον διαδηλωτών, οι ταπεινώσεις σε μαθητές γυμνασίου, σε φεμινίστριες ή σε άλλους που ελέγχονται κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, εμπίπτουν σε αυτή τη στρατηγική.

Γι’ αυτό η αστυνομία δεν εμφανίζεται στα μάτια του κόσμου ως εγγυητής του γενικού συμφέροντος, αλλά ως θεματοφύλακας της άρχουσας τάξης, που θεωρείται άδικη από έναν όλο και περισσότερο αυξανόμενο αριθμό ατόμων.

Γι’ αυτό οι δολοφονίες δεν είναι οι πράξεις κάποιων «κακών μπάτσων» αλλά η γενικευμένη στρατηγική αστυνόμευσης και ελέγχου της όποιας αντίδρασης των «από κάτω» στη διεύρυνση των ανισοτήτων και της κοινωνικής τους ασφυξίας που υφίστανται…

ΥΓ. Τώρα βλέπω το βίντεο με τους μπάτσους που αλυσοδένουν ένα παιδί με σύνδρομο ντάουν, μόνο και μόνο επειδή θέλησε να προστατέψει τη μάνα του! Συγκλονίζομαι. Η αθλιότητά τους δεν περιγράφεται! Είναι κοινοί δολοφόνοι!

*Λοράν Μπονέλι, Λέκτορας Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Paris Nanterre.