Ανατροπή

Οι αστυνομικοί του Χόσνι Μουμπάρακ χωρίς τις στολές αλλά με τα όπλα τους επιτίθενται εναντίον των διαδηλωτών. Γι’ αυτό ό,τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Αίγυπτο δεν είναι εμφύλιος αλλά επιχείρηση αιματηρής καταστολής της εξέγερσης. Αυτό αλλάζει και τα μέχρι τώρα χαρακτηριστικά της εξέγερσης, που ήταν σχετικά ειρηνικά και μετριοπαθή. Ο Ελ Μπαραντέι ήδη ζήτησε την επέμβαση του στρατού! Αλλά με ποιον είναι ο στρατός; Με ποιον είναι κι ο Ελ Μπαραντέι; Σε κάθε περίπτωση για να αντιληφθούμε τι συμβαίνει στην Αίγυπτο θα πρέπει να αναφερθούμε στο καθεστώς «ήπιου αυταρχισμού», το οποίο επέτρεψε από το 2005 και εξής να υπάρξουν κοινωνικές διεκδικήσεις στη χώρα αυτή, κυρίως στους εργασιακούς χώρους, χωρίς, όμως, αυτές να εκφραστούν και πολιτικά. Γι’ αυτό καμία πολιτική ομάδα της αντιπολίτευσης ούτε οι αδελφοί μουσουλμάνοι ούτε ο Ελ Μπαραντέι μπορούν να οικειοποιηθούν την κοινωνική εξανάσταση. Η αιγυπτιακή κοινωνία έχει υπερβεί τους πολιτικούς. Και αυτό δυσκολεύει τον πολιτικό έλεγχο της εξέγερσης. Όλα, λοιπόν, είναι ρευστά. Όμως, η επίθεση των ανθρώπων του Μουμπάρακ οξύνει την κατάσταση και δημιουργεί τις συνθήκες για μία υπέρβαση της ίδιας της πολιτικής κουλτούρας των μουσουλμάνων. Συγκεκριμένα, μέχρι σήμερα, οι μουσουλμάνοι ανέχονταν τα αυταρχικά τους καθεστώτα επί τη βάση της ιστορικής έννοιας του «ισοδύναμου του δεσποτισμού». Η μουσουλμανική σκέψη, δηλαδή, ενίσχυε πάντοτε τη δικαιοσύνη, που ήταν συνυφασμένη με την απουσία ελευθερίας. Αυτή η ανισορροπία οδήγησε στην ενδυνάμωση της τυραννίας στο χώρο του ισλάμ, σημείωνε ο ισλαμιστής Σύριος συγγραφέας Mohamed Chahrour.
Για την ακρίβεια η ανισορροπία αυτή σημαίνει, όπως επισημαίνει ο συγγραφέας, ότι «Η συλλογική αραβο-μουσουλμανική συνείδηση ενίσχυε, μέχρι σήμερα, την έννοια της δικαιοσύνης αλλά δεν ενδιαφερόταν για την έννοια της ελευθερίας. Έτσι, εκτιμούμε τις δίκαιες προσωπικότητες της ιστορίας μας χωρίς να αναρωτηθούμε για τον χαρακτήρα των πράξεών τους υπό την οπτική των άλλων αξιών». Αυτή η διάκριση μεταξύ δικαιοσύνης και ελευθερίας οδήγησε σ’ έναν ιδιαίτερο όρο που υιοθετούν τα ισλαμικά κλασσικά κείμενα, στο λεγόμενο «ισοδύναμο του δεσποτισμού». Πρόκειται με άλλα λόγια για την εκποίηση της ελευθερίας στο όνομα της δικαιοσύνης, δηλαδή για ένα μασκάρεμα του δεσποτισμού και του αυταρχισμού. Αυτή η οπτική των πραγμάτων επιβίωσε μέχρι σήμερα στην πνευματική αραβο-μουσουλμανική παραγωγή. Θα αλλάξει άραγε; Αυτό είναι το σημερινό διακύβευμα στην Αίγυπτο αλλά και σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, το οποίο σημαίνει την ανατροπή όλων των αυταρχικών καθεστώτων των αραβικών χωρών.